آشنایی کامل با بیماری همی فاسیال اسپاسم(اسپاسم صورت)

آیا علائمی مانند اسپاسم یا انقباض عضلات را در یک طرف صورت خود مشاهده می‌کنید و چهره‌ای با حالات غیرطبیعی دارید؟ اگر خیلی وقت است که با این مشکل روبه‌رو هستید، ممکن است عصب صورتتان آسیب دیده باشد و دچار بیماری همی فاسیال شده باشید. در این مقاله، شما را با علائم، دلایل و روش‌های تشخیصی و روش‌های درمان این بیماری آشنا خواهیم کرد تا بتوانید بهترین تصمیم را برای بهبود این علائم بگیرید.

همی فاسیال اسپاسم چیست؟

بیماری همی فاسیال اسپاسم نوعی اختلال حرکتی نادر است که باعث منقبض شدن غیرارادی عضلات در یک طرف صورت می‌شود. این بیماری معمولا با انقباض عضلات دور یکی از چشم‌ها شروع می‌شود. با گذشت زمان، می‌تواند دهان و دیگر عضلات صورت را به سمتی بکشد و صورت را نامتقارن و اخمو نشان دهد. همچنین می‌تواند فرد مبتلا را در موقعیت‌های اجتماعی دچار استرس کند و روی بینایی او نیز تأثیر بگذارد.

بیماری همی فاسیال چه تفاوتی با اختلال تیک دارد؟

همی فاسیال ممکن است با اختلال تیک اشتباه گرفته شود. اختلالات تیک مانند سندرم تورت می‌توانند باعث حرکات غیرارادی صورت یا اسپاسم شوند. برخلاف همی فاسیال اسپاسم، علائم اختلالات تیک در هر دو طرف صورت مشاهده می‌شوند.

علائم اسپاسم صورت (همی فاسیال اسپاسم) کدامند؟

انقباض عضلات مهم‌ترین علامت همی فاسیال است که تنها در یک طرف صورت مشاهده می‌شود و غیرقابل‌کنترل و بدون درد است. یکی از اولین علائم این بیماری، انقباض عضلات دور یکی از چشم‌هاست که می‌تواند چشم را ببندد و باعث تولید اشک شود. با گذشت زمان، اسپاسم در دیگر بخش‌های همان طرف صورت مانند چانه‌ها و دهان رخ می‌دهد. اسپاسم‌ها ممکن است هنگام خواب نیز رخ دهند.

برخی از افراد مبتلا به این بیماری، ممکن است درد را در پشت گوش خود احساس کنند یا دچار مشکلات شنوایی شوند. همچنین برخی از افراد ممکن است صدایی شبیه به صدای تیک در طرف آسیب‌دیده بشوند. این صدا ناشی از انقباض عضله کوچکی در گوش میانی به نام استاپدیوس یا عضله رکابی است.

با پیشرفت این بیماری، علائم فیزیکی آن می‌توانند روی توانایی فرد در انجام فعالیت‌های روزمره تأثیر بگذارند. برای مثال، اسپاسم‌های دور چشم می‌توانند چشم را ببندند و روی بینایی فرد تأثیر بگذارند؛ در نتیجه، می‌توانند انجام فعالیت‌های روزمره مانند خواندن و رانندگی را دشوار کنند.

همچنین از آنجایی که این بیماری روی یک طرف دهان تأثیر می‌گذارد، می‌تواند توانایی فرد را در کنترل حرکات دهان هنگام صحبت کردن و غذا خوردن نیز تحت تأثیر قرار دهد. با گذشت زمان، انقباضات دور دهان شدیدتر می‌شوند و چهره‌ فرد را نامتقارن و اخمو می‌کنند. این چهره نامتقارن باعث می‌شود فرد استرس و احساس خجالت‌زدگی را در موقعیت‌های اجتماعی تجربه کند.

علل ابتلا به اسپاسم همی صورت کدامند؟

زمانی که عصب صورت آسیب ببیند یا عملکرد آن مختل شود، می‌تواند باعث انقباض عضلات صورت شود. برای مثال، اگر رگ خونی به عصب هفتم فشار وارد کند، عملکرد این عصب مختل می‌شود و فرد را دچار همی فاسیال می‌کند. فشردگی عصب صورت با رگ خونی یکی از متداول‌ترین دلایل ابتلا به این بیماری محسوب می‌شود. دیگر علل ابتلا به این بیماری عبارت‌اند از:

• تومورهای سر و گردن نیز می‌توانند به عصب صورت فشار وارد کنند و فرد را دچار اسپاسم همی صورت کنند.
• همی فاسیل ممکن است پس از فلج بل نیز مشاهده شود. فلج بل به التهاب اعصاب صورت گفته می‌شود که باعث ضعیف شدن موقت نیمی از صورت می‌شود.
• در موارد نادر، بیماری‌های میلین‌زدا مانند مولتیپل اسکلروزیس (MS) نیز می‌توانند به عصب صورت آسیب بزنند و فرد را دچار همی فاسیال کنند. اسپاسم صورت ممکن است یکی از اولین علائم افراد مبتلا به ام‌اس باشد.
• در برخی اوقات، اسپاسم صورت ناشی از اضطراب، استرس و خستگی است؛

اگر دلیل ابتلای فرد به این بیماری مشخص نباشد، گفته می‌شود فرد دچار همی فاسیال ایدیوپاتیک شده است.

همی فاسیال اسپاسم چگونه تشخیص داده می شود؟

همی فاسیال می‌تواند علائم بیماری‌های دیگری مانند تشنج و برخی از اختلالات عضلانی نیز باشد؛ بنابراین، اگر علائم این اختلال حرکتی را مشاهده می‌کنید، در اولین فرصت به پزشک مراجعه کنید. اگر به مطب پزشک عمومی مراجعه کنید، او ممکن است پس از معاینه اولیه، شما را به دکتر مغز و اعصاب ارجاع دهد. این پزشک در زمینه اختلالات سیستم عصبی مانند همی فاسیال تخصص دارد.

دکتر مغز و اعصاب ابتدا سؤالاتی درباره علائم و زمان شروع آن‌ها می‌پرسد. پزشک ممکن است سؤالاتی درباره سوابق پزشکی مانند آسیب‌ها یا بیماری‌های پیشین که ممکن است دلیل همی فاسیال باشند، نیز بپرسد. سپس معاینه فیزیکی صورت شما را شروع می‌کند تا نشانه‌های انقباض یا اسپاسم صورت را پیدا کند. همچنین پزشک به‌دنبال ضعف یا فلج در عضلات آسیب‌دیده می‌گردد.

پزشک ممکن است آزمایش‌های تصویربرداری مختلفی مانند ام‌آرآی، سی‌تی‌اسکن، نوار عصب و عضله (EMG) یا آنژیوگرافی را برای تشخیص این بیماری تجویز کند. پزشک با کمک تصاویر ام‌آرای می‌تواند هر گونه ناهنجاری ساختاری را که ممکن است دلیل ایجاد فشار روی عصب صورت یا تحریک آن باشد، شناسایی کند. پزشک می‌تواند این موارد را در تصاویر ام‌آرای افراد مبتلا به همی فاسیال مشاهده کند:

• فشردگی عصب صورت توسط رگ خونی یا تماس عصب با رگ خونی: همان‌طور که گفتیم فشردگی عصب صورت توسط رگ خونی متداول‌ترین دلیل ابتلا به همی فاسیال محسوب می‌شود. پزشک می‌تواند این رگ خونی را در تصاویر ایجادشده با ام‌آرای معمولی مشاهده کند؛ ولی، در برخی اوقات، به تصاویری با وضوح بالاتری نیاز دارد.
• دیگر ناهنجاری‌های ساختاری: در موارد نادر، فشردگی عصب صورت ناشی از دلایل دیگری مانند تومور مغزی یا ناهنجاری شریانی وریدی است.

گاهی هیچ کدام از موارد ذکرشده در تصاویر ام‌آرای افراد مبتلا به این بیماری مشاهده نمی‌شوند؛ در نتیجه، پزشک نمی‌تواند دلیل اسپاسم‌ها را شناسایی کند. در این صورت گفته می‌شود فرد دچار نوع ایدیوپاتیک این بیماری شده است.

چگونه از انقباض عضلات صورت جلوگیری کنیم؟

اگر عصب صورت شما آسیب دیده است یا دچار فلج التهابی صورت (فلج بل) شده‌اید، با درمان و مدیریت این آن‌ها می‌توانید احتمال ابتلا به این بیماری را کاهش دهید. همچنین با روش‌های زیر می‌توانید از انقباض عضلات جلوگیری کنید:

• مصرف کافئین یا دیگر محرک‌ها را کاهش دهید
• از خسته کردن خود خودداری کنید
• اضطراب و استرس خود را کاهش دهید.
• سعی کنید سبک زندگی سالمی با رژیم غذایی متعادل، ورزش و مدیریت استرس داشته باشید
• از سیگارکشیدن و مصرف مشروبات الکلی خودداری کنید
• از قرار گرفتن در معرض هوای سرد یا مصرف غذاهای بسیار سرد نیز خودداری کنید

روش های درمان همی فاسیال اسپاسم کدامند؟

تزریق بوتاکس، دارو و جراحی از مهم‌ترین روش‌های درمان این بیماری به شمار می‌روند. اگر بوتاکس و دارو نتوانند کمکی به بهبود علائم بیماری کنند، پزشک ممکن است جراحی را تجویز کند. پیش از امتحان کردن روش‌های درمانی زیر، حتما با پزشک مغز و اعصاب مشورت کنید. روش‌های درمان همی فاسیال عبارت‌اند از:

• تزریق بوتاکس: با تزریق سم بوتولینوم یا همان بوتاکس به عضلات آسیب‌دیده، می‌توانید از حرکت عضلات برای مدتی جلوگیری کنید؛ ولی، درمان علت ابتلا به این بیماری با این روش امکان‌پذیر نیست. تزریق بوتاکس را باید هر چند ماه انجام دهید. تحقیقات نشان می‌دهند که این روش می‌تواند به درمان همی فاسیال بیش از 85% از افراد مبتلا کمک کند.
• داروها: برخی از داروها مانند داروهای ضدتشنج می‌توانند علائم برخی از افراد تسکین دهند. افراد ممکن است پس از مصرف این داروها دچار عوارض جانبی مختلفی مانند خستگی، ضعف و کاهش توانایی در انجام فعالیت‌های روزمره شوند.
• جراحی: انواع مختلفی از جراحی می‌توانند به درمان این بیماری صورت کمک کنند. یکی از این جراحی‌ها، دکومپرشن یا رفع فشار نام دارد. در این جراحی، جراح پس از سوراخ کردن جمجمه، پوشش مغز را که به آن دورا گفته می‌شود، باز می‌کند تا بتواند عصب صورت را مشاهده کند. اگر رگ خونی روی عصب صورت فشار می‌آورد، جراح آن را پیدا می‌کند و ماده‌ای شبیه به اسفنج را بین رگ خونی و عصب می‌گذارد تا فشار روی عصب را کاهش دهد.

روش‌های درمانی مکمل برای این بیماری عبارت‌اند از:

• تحریک الکتریکی: در این روش، پزشک دستگاهی را در زیر پوست و نزدیکی عصب آسیب‌دیده قرار می‌دهد. این دستگاه تکانه‌های الکتریکی را به سمت عصب می‌فرستد و از انقباض عضلات جلوگیری می‌کند.
• طب سوزنی: در این روش، سوزن‌های نازکی به بخش‌های خاصی از بدن وارد می‌شود تا جریان انرژی تحریک شود. برخی از تحقیقات نشان می‌دهند که طب سوزنی می‌تواند به کاهش اسپاسم عضلات کمک کند؛ بنابراین، این روش می‌تواند عملکرد عضلات صورت را در افراد مبتلا به همی فاسیال بهبود دهد.
• کایروپراکتیک: در این روش، از روش‌های اصلاح و تنظیم ستون فقرات و درمان‌های دستی برای تراز کردن بدن استفاده می‌شود.
• تکنیک‌های ذهن و بدن: مدیتیشن، یوگا و تای چی به کاهش استرس کمک می‌کنند.

جمع‌بندی

همی فاسیال یک اختلال مزمن عصبی-عضلانی است که انقباض عضلانی غیرقابل‌کنترل و بدون درد در یک سمت صورت از مهم‌ترین علائم آن محسوب می‌شود. این بیماری معمولا ابتدا عضلات دور چشم و سپس عضلات پایین‌تر را منقبض می‌کند. دارو، تزریق بوتاکس و جراحی می‌توانند به کنترل علائم این بیماری کمک کنند. اگر فکر می‌کنید دچار این بیماری یا دیگر بیماری‌های عصبی مانند بیماری پارکینسون شده‌اید، حتما به کلینیک مغز و اعصاب مراجعه کنید تا بهترین روش درمانی برای شما تجویز شود.