معرفی انواع روش های ترک اعتیاد و مراحل آن

اعتیاد یکی از مشکلات جدی جوامع محسوب می‌شود که تأثیرات منفی و گسترده‌ای بر زندگی افراد و جامعه دارد. برای مبارزه با اعتیاد در نوجوانان و جوانان و کمک به بازگشت افراد به زندگی سالم و بهبود کیفیت زندگی آنان، ترک اعتیاد یک فرایند چالش‌برانگیز و پیچیده است که به روش‌ها و راهکارهای مختلفی نیاز دارد.

در این مقاله از پزشک مغز به معرفی انواع روش‌ های ترک اعتیاد پرداخته می‌شود. این روش‌ها در اساس، به‌عنوان یک پشتیبان و راهنمای افراد در فرایند ترک اعتیاد عمل می‌کنند و متناسب با نیازها و شرایط هر فرد، انتخاب می‌شوند. هدف اصلی استفاده از این روش‌ها، کاهش و کنترل وابستگی فرد به مواد مخدر و الکل، افزایش سطح سلامت روانی و جسمی و بهبود روابط اجتماعی است.

ترک اعتیاد به روش ناگهانی

ترک اعتیاد به روش ناگهانی، سبکی است که در آن شخص به‌صورت ناگهانی و بدون استفاده از مراحل تدریجی، از مصرف ماده معتادی کاملاً خودداری می‌کند. این روش معمولاً با قطع کامل و ناگهانی مصرف ماده اعتیادآور آغاز می‌شود و فرد تمامی ارتباط خود را با ماده قطع می‌کند.

ترک اعتیاد به روش ناگهانی در برخی موارد می‌تواند مؤثر باشد، اما درعین‌حال دارای چالش‌ها و مشکلاتی نیز خواهد بود. به دلیل وقوع تغییرات فیزیولوژیکی و روانی در بدن، ترک ناگهانی ممکن است با عوارض و وسواس همراه باشد. افراد می‌توانند با عوارض جسمانی و روانی شدید، مانند خواب‌آلودگی، افسردگی، استرس، بی‌قراری، ناامیدی، افزایش خشم و تحریک‌پذیری  مواجه شوند.

علاوه بر این، ریسک بازگشت به مصرف مواد نیز در ترک ناگهانی بیشتر است. به دلیل عدم آمادگی فیزیکی و روانی بدن برای تطابق با تغییرات ناگهانی، افراد در معرض خطر بالایی برای برگشت به مصرف مواد مخدر قرار می‌گیرند. در نهایت، ترک اعتیاد به روش ناگهانی باید تحت‌نظر و هدایت متخصصان و تیم درمانی قرار گیرد.

ترک اعتیاد به روش تدریجی

ترک اعتیاد به روش تدریجی، روشی است که در آن شخص به‌تدریج و با مراحل مشخص، از مصرف ماده مخدر خودداری می‌کند. در این روش، فرد به‌مرورزمان میزان مصرف ماده را کاهش می‌دهد تا به نهایت قطع کامل آن برسد. این روش برای ترک اعتیاد معمولاً توسط تیم درمانی و متخصصان مربوطه طراحی و اجرا می‌شود و می‌تواند شامل مراحل زیر باشد:

• ارزیابی و تشخیص: در این مرحله، تیم درمانی و متخصصان به بررسی وضعیت فرد و میزان وابستگی و اعتیادش پرداخته و برنامه‌ای مناسب برای ترک تدریجی تهیه می‌کنند.
• آمادگی برای ترک: در این مرحله، فرد با آموزش‌ها و اطلاعات لازم درباره عوارض قطع ماده، مدیریت استرس و ابزارهای مقابله، آمادگی روانی و فیزیکی خود را برای ترک تدریجی اعتیاد افزایش می‌دهد.
• کاهش مصرف: فرد در این مرحله، به‌تدریج میزان مصرف ماده را کاهش می‌دهد. این می‌تواند به‌وسیله تعیین زمان‌های مشخص برای مصرف کمتر، کاهش تعداد مصرف روزانه، استفاده از جایگزین‌های کاهشی یا داروهای معتبر صورت بگیرد.
• حمایت درمانی: در این مرحله، فرد نیاز به حمایت و راهنمایی متخصصان و تیم درمانی دارد. این شامل جلسات درمانی فردی و گروهی، مشاوره، راهنمایی درباره مهارت‌های مقابله، حفظ سبک زندگی سالم و تحت‌نظر قرارگرفتن است.
• پیشگیری از بازگشت: پس از قطع کامل ماده اعتیادآور، فرد نیاز دارد تا روش‌های مقابله با وسوسه‌ها و پیشگیری از بازگشت به مصرف را یاد بگیرد. حمایت مستمر تیم درمانی در این مرحله بسیار اهمیت دارد.

ترک اعتیاد با مصرف دارو های کمکی

ترک اعتیاد با مصرف داروهای کمکی یکی دیگر از روش ‌های ترک اعتیاد است. این داروها به‌عنوان بخشی از برنامه درمانی استفاده می‌شوند تا فرد، به طور کنترل شده از مصرف ماده مخدر دست بکشد.

داروهای کمکی معمولاً توسط تیم درمانی و تحت‌نظر پزشک اعصاب و روان تجویز می‌شوند. این داروها ممکن است به‌صورت آنتاگونیست (داروهایی که با اثر معکوس ماده مخدر تعامل دارند) یا به‌عنوان جایگزینی برای ماده مخدر استفاده شوند.

برخی از داروهای کمکی مورد استفاده در ترک اعتیاد شامل موارد زیر است:

• داروهای ضداعتیاد: این داروها با کاهش و کنترل وسوسه به فرد کمک می‌کنند. مثال‌هایی از این دسته داروها شامل نالترکسون، بوپرنورفین و دیسولفیرام هستند.
• داروهای جایگزین: این داروها به عنوان جایگزینی برای ماده مخدر استفاده می‌شوند. مثال‌هایی از این دسته داروها شامل متادون و بوپرنورفین نالترکسون هستند.
• داروهای تسکین‌دهنده علائم سایکوتیک: در برخی از موارد، اعتیاد به مواد ممکن است با علائم سایکوتیک (مانند هلاووسیناسیون یا وهم) همراه باشد. در این صورت، داروهایی مانند آنتی‌پسیکوتیک‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرند.

ترک اعتیاد با روان‌ درمانی

ترک اعتیاد با روان‌درمانی یکی از روش ‌های درمان اعتیاد است که برای کمک به افراد مبتلا به مواد مخدر، بهبود و بازیابی روانی آنها را هدف قرار می‌دهد. در این روش، ضمن مداخلات فیزیکی و داروهای معتبر، بر مشکلات روانی و روان‌شناختی فرد بیمار نیز تمرکز می‌شود.

روان‌درمانی بر اساس تحقیقات و نظریات روان‌شناسی و روانپزشکی طراحی شده است. در این روش، روان‌شناسان و متخصص روان پزشک با استفاده از متدها و تکنیک‌های مختلف، درمانی مناسب برای افراد مبتلا به اعتیاد ارائه می‌دهند.

ترک اعتیاد با روان‌درمانی به شکل زیر انجام می‌شود:

• ارزیابی روان‌شناختی: در این مرحله، پزشک ارزیابی کاملی از وضعیت روانی فرد مبتلا به اعتیاد انجام می‌دهد. این ارزیابی شامل مشاهده، مصاحبه و استفاده از ابزارها و پرسش‌نامه‌های روان‌شناختی است.
• برنامه‌ریزی درمانی: بر اساس نتایج ارزیابی، برنامه‌ریزی درمانی مناسب برای فرد تهیه می‌شود. این برنامه شامل هدف‌گذاری، استراتژی‌های درمانی و تعیین نوع روش‌های مورد استفاده می‌شود.
• تحلیل روان‌شناختی: در این مرحله، پزشک با تحلیل عوامل روان‌شناختی مؤثر در اعتیاد، به شناخت عوامل دل‌بستگی، خودشناسی و مهارت‌های مقابله با وسوسه می‌پردازد.

ترک اعتیاد با تحریک عمیق مغز

ترک اعتیاد با تحریک عمیق مغز (Deep Brain Stimulation یا DBS) یکی دیگر از روش‌ های ترک اعتیاد است. در این روش، الکترودهایی که به‌دقت در قسمت‌های خاصی از مغز قرار می‌گیرند، با استفاده از سیگنال‌های الکتریکی مستقیم، به مغز تحریک می‌شوند.

تحریک الکتریکی مغز به‌منظور ترک اعتیاد عمدتاً در مناطقی از مغز که در فرایندهای اعتیاد نقش دارند، انجام می‌شود. با تحریک این مناطق، فعالیت عصبی تنظیم می‌شود و تأثیر مستقیمی بر مسیرهای عصبی مرتبط با اعتیاد دارد. از جمله مناطق مغز که در تحریک عمیق مغز برای ترک اعتیاد استفاده می‌شوند، می‌توان به هسته سابتالامیک، هسته سابتگانگلیونیک، و هسته بطنی استریاتوم اشاره کرد. این مناطق معمولاً در فرآیندهای مرتبط با حس لذت و اعتیاد نقش دارند.

تحریک عمیق مغز با استفاده از سیستم‌های الکترونیکی پیشرفته انجام می‌شود که الکترودها را به طور مستمر تحریک می‌کنند. این سیستم‌ها معمولاً با باتری کوچکی تغذیه می‌شوند که در ناحیه سینه یا شکم پیوند می‌خورد. این روش، به‌عنوان یک روش نوین و مؤثر در درمان برخی از اختلالات عصبی مانند بیماری پارکینسون و افسردگی نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد. اما برای ترک اعتیاد هنوز در مراحل پژوهشی است و نیاز به بررسی‌های بیشتر دارد تا اثربخشی و امنیت آن به طور کامل تأیید شود.

تحریک الکترونیکی برای درمان اعتیاد

تحریک الکترونیکی یکی از روش های ترک اعتیاد و از جدیدترین تکنیک‌ها برای درمان این بیماری است که با استفاده از الکترودها و سیستم‌های الکترونیکی، به مغز ایمپالس‌های الکتریکی فرستاده می‌شود که به‌منظور کاهش علائم اعتیاد و بهبود وضعیت افراد مبتلا، مورد استفاده قرار می‌گیرد.

در این روش، الکترودها در ناحیه‌های خاصی از مغز قرار می‌گیرند و با اعمال سیگنال‌های الکتریکی مستقیم به این ناحیه‌ها، فعالیت عصبی تنظیم می‌شود. هدف اصلی از تحریک الکترونیکی برای درمان اعتیاد، کاهش نیاز مغز به مواد و تقویت فعالیت‌های مرتبط با کنترل تشنج‌ها و انگیزه‌های مثبت است.

تحریک الکترونیکی برای درمان اعتیاد ممکن است با استفاده از سیستم‌های تحریک عمیق مغز (Deep Brain Stimulation)، تحریک عصبی ترانسکرانیال (Transcranial Electrical Stimulation) و تحریک اعصاب سمپاتیک (Sympathetic Nerve Stimulation) انجام شود. هر یک از این روش‌ها دارای مکانیزم و نحوه اعمال تحریک متفاوتی هستند.

استفاده از تحریک الکترونیکی برای درمان اعتیاد هنوز در مراحل پژوهشی است و برای بهبود وضعیت افراد مبتلا به اعتیاد به مواد نیاز به بررسی‌های بیشتر و آزمایش‌های کلینیکی دارد تا به‌عنوان یک روش مؤثر و ایمن تأیید شود.

مراحل ترک اعتیاد کدامند؟

ترک اعتیاد مراحل مختلفی دارد که در ادامه هرکدام را توضیح داده‌ایم.

• شناخت و آگاهی: در این مرحله، فرد باید شناخت دقیق و آگاهی از اعتیاد خود را آغاز کند. این شامل درک علت اعتیاد، تأثیرات آن بر زندگی و مشکلاتی که ممکن است به وجود ‌آورد، است.
• تصمیم‌گیری: در این مرحله، فرد باید تصمیمی قاطع بگیرد و عزم خود را برای ترک اعتیاد تثبیت کند.
• تغییر الگوی زندگی: در این مرحله، فرد باید الگوها و رفتارهایی را که به اعتیاد منجر می‌شود، تغییر دهد.
• پشتیبانی و درمان: در این مرحله، فرد نیاز به پشتیبانی و درمان مناسب دارد. این شامل مشاوره فردی، درمان‌های روان‌شناختی، گروه‌های حمایتی و درمان‌های دارویی است.
• حفظ ترک اعتیاد: پس از ترک اعتیاد، حفظ این وضعیت بسیار مهم است. فرد باید استراتژی‌ها و روش‌هایی را در نظر بگیرد که به او کمک کند تا از برگشت به اعتیاد جلوگیری کند.

بهترین خوراکی ‌ها برای کاهش درد خماری اعتیاد کدامند؟

برای آنکه درد خماری هنگام ترک اعتیاد فرد را بیش از حد آزار ندهد، لازم است تا خوراکی‌های مختلفی را مصرف کنند که عبارت‌اند از:

• میوه‌ها و سبزیجات: میوه‌ها و سبزیجات غنی از ویتامین‌ها، مواد مغذی و آنتی‌اکسیدان‌ها هستند که به بهبود سلامتی کمک می‌کنند و در کاهش درد خماری اعتیاد مؤثر هستند.
• آب: مصرف آب به میزان کافی برای آبرسانی مناسب به بدن و جلوگیری از خشکی مفید است.
• مغزها و ماهی: مغزها و ماهی‌ها مواد غذایی غنی از اسیدهای چرب امگا-۳ هستند که خواص ضدالتهابی دارند و ممکن است به کاهش درد خماری کمک کنند.
• مواد غذایی حاوی آهن: مواد غذایی مانند گوشت قرمز، ماهی، اسفناج و لوبیا غنی از آهن هستند.

در مورد کمپ ترک اعتیاد چه می‌ دانید؟

کمپ ترک اعتیاد یک محیط درمانی است که برای کمک به افرادی که درگیر اعتیاد هستند، ایجاد شده است. این کمپ‌ها معمولاً مکان‌هایی امن و محافظت شده هستند که امکان فرار افراد تقریبا وجود ندارد. هدف اصلی کمپ ترک اعتیاد، کمک به بیماران برای ترک اعتیاد، بهبود روحی و جسمی آنها، آموزش راه‌های مدیریت استرس و ارائه مهارت‌های لازم برای زندگی بدون مواد مخدر است.

آزمایش اعتیاد چیست؟

آزمایش اعتیاد یک فرایند تشخیصی است که به‌منظور تشخیص و ارزیابی وجود اعتیاد به مواد مخدر یا الکل در فرد صورت می‌گیرد. این آزمایش‌ها معمولاً توسط متخصصان بهداشت روانی یا پزشکان متخصص در حوزه اعتیاد انجام می‌شود. هدف اصلی از این آزمایش‌ها، تشخیص و تعیین میزان وابستگی فرد به مواد مخدر و الکل است.

از نتایج آزمایش اعتیاد می‌توان استفاده کرد تا نیازهای درمانی فرد تعیین شود و برنامه‌های درمانی مناسب برای کمک به فرد در ترک اعتیاد طراحی شود. این آزمایش‌ها معمولاً با رعایت حریم خصوصی فرد صورت می‌گیرند و نتایج آنها به‌صورت محرمانه بررسی و تفسیر می‌شوند.

دارو های ترک اعتیاد کدامند؟

دارودرمانی یکی از روش های ترک اعتیاد است. در واقع داروها برای کمک به ترک اعتیاد به مواد مخدر و الکل مورد استفاده قرار می‌گیرند. درمان اعتیاد با داروها معمولاً توسط پزشکان متخصص در حوزه اعتیاد و روانپزشکان صورت می‌گیرد. برخی از داروهای استفاده شده در ترک اعتیاد عبارت‌اند از:

• داروهای ضد وابستگی (Anti-addiction drugs): این دسته داروها به‌منظور کاهش وابستگی به مواد مخدر مورد استفاده قرار می‌گیرند. به‌ عنوان مثال، داروهای نالترکسون (Naltrexone) و بوپروپیون (Bupropion) در درمان اعتیاد به الکل و مواد مخدر دیگر مانند ترک حشیش و ترک اعتیاد به شیشه مورد استفاده قرار می‌گیرند.
• داروهای جایگزین (Substitution drugs): این دسته داروها به‌منظور کم‌کردن علائم وابستگی به مواد مخدر استفاده می‌شوند. به‌ عنوان ‌مثال، متادون (Methadone) و بوپرنورفین (Buprenorphine) در درمان اعتیاد به مواد مخدر از جمله هروئین و ترک تریاک مورد استفاده قرار می‌گیرند.
• داروهای کاهش‌دهنده (Craving): این دسته داروها به‌منظور کاهش میل به استفاده از مواد مخدر استفاده می‌شوند. به عنوان مثال، داروهای آکامپروزات (Acamprosate) و نالترکسون در ترک الکل استفاده می‌شوند.

بهترین قرص برای ترک سیگار

ترک سیگار یک فرایند چالش‌برانگیز است و استفاده از قرص‌ها در این زمینه می‌تواند به شما کمک کند. یکی از بهترین قرص‌های مورد استفاده برای ترک سیگار، قرص وارنیکلین (Varenicline) است. وارنیکلین یک داروی ضد وابستگی به نیکوتین است که با تأثیر بر مغز، از میل به سیگار کاسته و به کاهش عوارض قطع سیگار کمک می‌کند. قبل از مصرف هر گونه دارو، بهتر است با پزشک متخصص مشورت کنید تا بهترین قرص و دوز مناسب برای شما تعیین شود.

کلام آخر

مهم است بدانید که هر فرد ممکن است نیازمندی‌ها و مسیری متفاوتی در مراحل ترک داشته باشد. همچنین، این مراحل ممکن است در طول زمان تغییر کنند و نیاز به تجدیدنظر و تعدیل داشته باشند. به همین دلیل، حمایت و راهنمایی از جانب متخصصان درمان اعتیاد، بسیار حائز اهمیت است. شما عزیزان میتوانید به منظور ترک اعتیاد همراه کلینیک روان پزشکی و کلینیک روان شناسی باشید.

متداول‌ترین روش‌ های ترک اعتیاد شامل روان‌درمانی، مصرف داروهای کمکی، تحریک عمیق مغز و حضور در کمپ‌های ترک اعتیاد هستند. هر روش دارای مزایا و محدودیت‌های خود است و انتخاب روش مناسب، نیازمند مشاوره و تجویز توسط متخصصان است.