بهترین راهکارهای درمان استرس کدامند؟

استرس، به عنوان یک واکنش طبیعی بدن به شرایط نامطلوب، می‌تواند باعث آسیب‌های جدی برای سلامتی فرد شود. به دلیل اینکه ممکن است این بیماری طول بکشد، درمان آن بسیار حائز اهمیت است. روش‌های درمانی از جمله تغییر رفتار، تغذیه، فعالیت‌های ورزشی و روش‌های ذهنی، می‌توانند برای کاهش استرس مؤثر باشند. در این مقاله از پزشک مغز به بررسی مفهوم و موثرترین راه‌ های درمان استرس می‌پردازیم. پس با ما همراه باشید.

راه های درمان استرس

اگر برای درمان استرس به روانپزشک مراجعه کنید، او ممکن است روش‌های درمانی زیر را تجویز کند:

روان درمانی

روان‌درمانی می‌تواند به شما کمک کند روش‌هایی را برای مقابله با استرس پیدا کنید. این روش درمانی انواع مختلفی دارد. برخی از آن‌ها ممکن است بتوانند به شما کمک کنند و برخی دیگر ممکن است مناسب شرایط شما نباشند. رفتاردرمانی شناختی (CBT) یکی از انواع آن است که به شما کمک می‌کند بفهمید افکارها و رفتارهایتان چگونه روی سطح استرس تأثیر می‌گذارند. پزشکان باتجربه‌ای مانند پزشکان کلینیک پزشک اول می‌توانند اطلاعات بیشتری درباره هر یک از انواع روان‌درمانی به شما بدهند.

دارو درمانی

روانپزشک ممکن است داروهای زیر را برای کاهش یا مدیریت برخی از علائم استرس تجویز کند:

• داروهای خواب‌آور و آرام‌بخش‌های ضعیف، درصورتی‌که دچار مشکلات خواب هستید
• داروهای ضدافسردگی، درصورتی‌که افسردگی و اضطراب را به همراه استرس تجربه می‌کنید
• داروهایی برای درمان علائم فیزیکی استرس مانند سندرم روده تحریک‌پذیر یا فشارخون بالا

راه های درمان خانگی استرس

روش‌های مختلفی برای درمان استرس در خانه وجود دارد. برخی از آن‌ها عبارت‌اند از:

مدیتیشن و یوگا

تحقیقات نشان می‌دهند که روزانه 10 دقیقه مدیتیشن یا یوگا می‌تواند استرس را کاهش دهد؛ زیرا، این روش‌ها می‌توانند شما را در حالت آرامش عمیق قرار دهند و افکار آشفته شما را آرام کنند. ازآنجایی‌که یوگا و مدیتیشن دارای سبک‌های مختلفی هستند، ممکن است کمی گیج‌کننده باشند؛ بنابراین، بهتر است اپلیکیشن‌های آن‌ها را نصب کنید یا در کلاس حضوری شرکت کنید.

کاهش استفاده از شبکه های مجازی

شبکه‌های مجازی می‌توانند استرس شما را افزایش دهند؛ برای مثال، پس از خواندن بحث‌های مجازی، ممکن است دچار تنش شوید. همچنین زمانی که تلاش می‌کنید آرام شوید، اعلان‌های شبکه‌های مجازی می‌توانند آرامش شما را بر هم بزنند. علاوه بر این موارد، زندگی‌های عالی نمایش‌داده‌شده در آن‌ها، می‌توانند احساس بی‌کفایتی و نارضایتی شما را افزایش دهند؛ بنابراین، با کاهش استفاده از شبکه‌های مجازی، می‌توانید استرس خود را کاهش دهید و فرصتی برای آرام‌شدن و تمرکز بر چیزهای دیگر به دست بیاورید.

تنفس عمیق

تمرینات ساده تنفس عمیق می‌توانند استرس را به‌سرعت کاهش دهند. تا شماره چهار بشمارید و سپس نفس عمیقی بکشید. سپس دوباره تا شماره چهار بشمارید و نفس خود را بیرون دهید. اینکار به حفظ آرامش کمک زیادی می‌کند.

انجام فعالیت های هنری

با انجام فعالیت‌های هنری مانند طراحی، بافندگی و رنگ‌آمیزی ظروف، می‌توانید استرس خود را از بین ببرید. زمانی که روی انجام این فعالیت‌ها تمرکز می‌کنید، به حالتی به نام «حالت جریان» وارد می‌شوید. این حالت می‌تواند ترکیبی از هورمون‌های شاد از جمله دوپامین، اندورفین و سروتونین را آزاد کند. کتاب‌های رنگ‌آمیزی بزرگسالان یکی از محبوب‌ترین روش‌ها برای کاهش استرس محسوب می‌شود.

مواد غذایی مضر برای استرس

مواد غذایی زیر می‌توانند سطح استرس شما را افزایش دهند:

• کافئین: کافئین زیاد می‌تواند تولید سروتونین (یک هورمون شاد) را در بدن کاهش دهد و منجر به افزایش اضطراب، استرس و عصبانیت و ایجاد خلق افسرده شود. اگر کافئین را پس از بعدازظهر مصرف کنید، می‌تواند خواب را مختل کند. قهوه‌ها، چای‌ها و نوشابه‌ها اغلب دارای کافئین هستند
• الکل: الکل می‌تواند بدن را دچار کم‌آبی کند و روی الگوهای خواب و سطوح انتقال‌دهنده‌های عصبی و سروتونین در مغز تأثیر منفی بگذارد. مصرف بیش از اندازه الکل می‌تواند خطر ابتلا به افسردگی را افزایش دهد و بیماری‌های مزمن را بدتر کند
• شکر تصفیه‌شده: شکر تصفیه‌شده که اغلب در شیرینی، کیک، شکلات، سس کچاپ، پاستا و نان سفید وجود دارد، می‌تواند سطح قند خون را به‌سرعت بالا و پایین ببرد. زمانی که سطح قند خون به‌سرعت بالا و پایین می‌رود، سطح استرس افزایش و سطح انرژی کاهش می‌یابد. مصرف بیش از اندازه شکر تصفیه‌شده می‌تواند خطر ابتلا به افسردگی، تحریک‌پذیری و اضطراب را افزایش دهد
• مکمل قهوه یا خامه غیرلبنی: مکمل قهوه اغلب حاوی چربی ترانس است؛ بنابراین، می‌تواند باعث افزایش کلسترول LDL (کلسترول بد) و کاهش کلسترول HDL (کلسترول خوب) شود. چربی ترانس با افسردگی و اضطراب مرتبط است

درمان استرس با ورزش

ورزش، علاوه‌بر افزایش سلامت کلی و احساس خوبی که به همراه دارد، می‌تواند به صورت مستقیم به کاهش استرس کمک کند. در واقع، فعالیت بدنی می‌تواند با افزایش تولید اندورفین، احساس خوبی را به شما هدیه دهد. علاوه‌بر این، ورزش باعث محافظت از سیستم قلبی عروقی، گوارشی و ایمنی، به اثرات مثبت در بدن شما منجر می‌شود. همچنین، فعالیت می‌تواند به بهبود خلق‌وخو، کاهش علائم افسردگی و اضطراب و درمان بی‌خوابی کمک کند. به‌طورکلی، ورزش به عنوان یک راهکار کارآمد برای کنترل و حذف استرس، به شما احساس فرمانروایی بر بدن و زندگی می‌دهد. از این رو، توصیه می‌شود که به طور منظم و با رعایت اصول توانایی شخصی، فعالیت بدنی را در برنامه روزانه خود قرار دهید.

کاهش و درمان استرس با برقراری روابط اجتماعی مفید

روابط اجتماعی به ما در مقابله با استرس کمک می‌کنند و باعث می‌شوند تا در برابر آن، تحملمان بیشتر شود. اثرات مثبت ارتباط با دیگران عبارت‌اند از:

• ترشح مواد شیمیایی آرام‌بخش مغز: روابط اجتماعی با ترشح هورمونی به نام اکسی‌توسین ارتباط زیادی دارند. این ماده که یک ماده شیمیایی مغزی است، اثر آرام‌بخشی ایجاد می‌کند. به‌خصوص زمانی که تحت استرس هستید و زمانی که با دیگران در حال تعامل هستید، منتشر می‌شود. تحقیقات نشان می‌دهد هر چه به افرادی که با آنها در ارتباط هستید نزدیک‌تر باشید، اکسی‌توسین بیشتری ترشح می‌شود.
• فواید فیزیولوژیکی: روابط اجتماعی به کاهش علائم فیزیکی استرس کمک می‌کنند. مطالعه‌ای در سال ۲۰۱۴ توسط دانشگاه یوتا نشان داد که روابط اجتماعی، فشارخون را کاهش می‌دهد. همچنین شواهد تحقیقاتی وجود دارد مبنی بر اینکه روابط اجتماعی سطح هورمون استرس کورتیزول و ضربان قلب را کاهش می‌دهد.
• ایجاد انگیزه و امیدواری: روابط اجتماعی می‌توانند به ما در ایجاد انگیزه و امیدواری کمک کنند. وقتی که ما با دوستان و خانواده خود در ارتباط هستیم، می‌توانیم با هم چالش‌ها و مشکلات را به اشتراک بگذاریم و به هم کمک کنیم. این می‌تواند به ما کمک کند تا احساس ارزشمندی و ارتباط با دیگران را داشته باشیم. این احساس باعث می‌شود که ما امیدوار باشیم که مشکلات را می‌توانیم حل کنیم و به سمت هدف‌هایمان برسیم.

کاهش استرس با ماساژ

ماساژ با کاهش ضربان قلب به درمان استرس کمک می‌کند. در واقع، با ترشح اندورفین که یک هورمون طبیعی است و در سیستم عصبی محیطی ترشح می‌شود، شخص به آرامش می‌رسد. به طور کلی، ماساژ درمانی یک روش طبیعی و مؤثر برای کاهش استرس است. با تأثیر مثبت بر ضربان قلب، عضلات و سیستم عصبی، ماساژ می‌تواند به افزایش آرامش و کاهش تنش و استرس کمک کند؛ بنابراین، اگر به دنبال روشی ساده و مؤثر برای کنترل و کاهش استرس هستید، ماساژ درمانی می‌تواند گزینه خوبی باشد.

برای درمان استرس چه بخوریم؟

تغذیه سالم و متعادل می‌تواند به کاهش استرس کمک کند. در زیر به برخی از غذاهای موثر که می‌توانند در کنترل استرس کمک کنند، اشاره می‌کنیم.

مصرف شیرین بیان ؛ یک نوشیدنی عالی برای کاهش استرس

گاهی اوقات یک کار ساده مانند نوشیدن چای ریشه شیرین بیان می‌تواند تنها چیزی باشد که برای کاهش استرس به آن نیاز دارید. این گیاه به عنوان یک آرام بخش عمل می‌کند و می‌تواند غدد آدرنال را تحریک کند که در نتیجه باعث افزایش سطح سالم کورتیزول در بدن می‌شود. بهتر است این چای را به طور منظم بنوشید تا بتوانید از بهبود هضم و فواید ضد استرس آن در طول زمان بهره‌مند شوید.

کاهش استرس با نوشیدن چای بابونه 

استفاده از دمنوش بابونه به منظور کاهش اضطراب از گذشته تاکنون متداول است. این گیاه شامل ترکیباتی است که مشابه داروی والیوم عمل می‌کند و بر روی گیرنده‌های مغزی تأثیر می‌گذارد؛ بنابراین، نوشیدن دمنوش بابونه باعث حس آرامش بیشتری در شما می‌شود و می‌تواند به درمان بی خوابی و اختلال خواب شما نیز کمک کند.

دمنوش گل گاو زبان ؛ رایجترین نوشیدنی جهت کاهش استرس

دمنوش گل گاوزبان یک راه حل طبیعی برای کاهش استرس و تنش‌های عصبی است که اثر بسیار مؤثری دارد و می‌تواند تپش قلب را کاهش دهد. این گیاه همچنین برای درمان انواع سردرد میگرنی و عصبی مفید است. دلیل این موضوع وجود پتاسیم و کلسیم در ساختار این گیاه است که بر سیستم عصبی تأثیر مستقیم دارد. به‌علاوه، دمنوش گل‌گاوزبان می‌تواند به جلوگیری از پرخوری‌ عصبی کمک کند. برای بهترین نتیجه، توصیه می‌شود که یک فنجان دمنوش گل‌گاوزبان، ساعتی قبل از وعده غذایی مصرف شود. در کل، دمنوش گل گاوزبان با ترکیبات غنی از پتاسیم و کلسیم، یک راه‌حل طبیعی و مؤثر برای درمان استرس و تنش‌های روزمره است.

نوشیدن دمنوش سنبل الطیب برای کاهش استرس

استرس مزمن می‌تواند احساس اضطراب را تشدید کند و سنبل الطیب با افزایش سطح گاما آمینو بوتیریک اسید، منجر به آرامش ذهن و بدن می‌شود. بر اساس یک مطالعه انجام شده، سنبل الطیب می‌تواند با تثبیت سطح سروتونین، استرس‌های بدنی و روانی را کاهش دهد. سروتونین یک پیام‌رسان عصبی و یکی از هورمون‌های شادی است که به تنظیم خلق‌وخو کمک می‌کند. در نتیجه، سنبل الطیب می‌تواند به عنوان یک راهکار طبیعی برای کنترل استرس و بهبود سلامت روان و جسمانی مورداستفاده قرار گیرد.

چای کوهی ؛ یک نوشیدنی آرامبخش و ضد استرس

چای کوهی، دارای ترکیبات شیمیایی متنوعی است که می‌توانند به کاهش استرس و اضطراب کمک کنند. چای کوهی دارای مقادیر قابل‌توجهی از فلاونوئیدها و تانین‌هاست که به عنوان آنتی‌اکسیدان‌های طبیعی، بهبود عملکرد قلبی و عروقی، کاهش التهاب و درمان استرس اکسیداتیو مؤثر هستند. همچنین، برخی از تحقیقات نشان داده‌اند که مصرف چای کوهی می‌تواند به کیفیت خواب شما کمک کند.

کاهش استرس با نوشیدن چای سبز

در کشورهای آسیایی، از چای سبز به عنوان یک راه‌حل طبیعی برای درمان مسائل عاطفی مانند افسردگی استفاده می‌شود. اسیدآمینه ال‌تیانین که در چای سبز وجود دارد، می‌تواند به کاهش استرس و اضطراب کمک کند. این اسیدآمینه فشارخون و تنش عضلانی را کاهش می‌دهد. در نتیجه، مصرف روزانه چای سبز می‌تواند اثرات ضد استرس و ضد اضطراب بسیار مؤثری را ایجاد کند. علاوه‌بر ال‌تیانین، چای سبز حاوی ویتامین‌ها و آنتی‌اکسیدان‌های فراوانی است که بهبود سلامت جسمانی را نیز تضمین می‌کنند.

دمنوش نعنا ؛ مناسب برای مدیریت استرس

با گیاه نعناع می‌توان یک چای نعناع فلفلی با رایحه تازه و کلاسیک تهیه کرد. این چای نعناع فلفلیِ بدون کافئین، هیچ‌گونه روغن مصنوعی یا شیرین‌کننده‌ای ندارد و بهترین گزینه برای درمان سالم در روز یا شب است. از مزایای مصرف چای نعناع می‌توان به کاهش استرس و اضطراب اشاره کرد. چای نعناع فلفلی، به عنوان بخشی از مجموعه چای‌های تسکین‌دهنده استرس و شل‌کننده عضلات عمل می‌کند و به شما کمک می‌کند تا با آرامش بخوابید.

دمنوش دارچین ؛ نوشیدنی محبوب ضد استرس

دارچین، یک گیاه با استفاده‌ای هزاران ساله در پزشکی است که به دلیل خواصش در تسکین برخی از بیماری‌ها مورداستفاده قرار می‌گیرد. این گیاه، به دلیل طبع گرم خود، به پاک‌سازی ذهن و آرام‌کردن سیستم عصبی کمک می‌کند و بدن را به آرامش می‌رساند. ازاین‌رو، می‌تواند به درمان استرس و اضطراب کمک کند.

دمنوش بهار نارنج؛ نوشیدنی آرامبخش و معطر

بهار نارنج با رایحه‌ای مطلوب، می‌تواند آرامشی عالی را برای سیستم عصبی به همراه داشته باشد. در شرایطی که استرس باعث بالارفتن ضربان قلب، کاهش یا افزایش فشارخون، اختلال خواب و کاهش تمرکز می‌شود، نوشیدن یک دمنوش با چند برگ از این شکوفه معطر می‌تواند تسکینی مؤثر باشد. به‌راحتی می‌توانید چند برگ از بهار نارنج را به چای اضافه کرده و یا حتی دمنوشی از آن تهیه کنید و با نوشیدن آن، تأثیرات مفید آن را برای آرامش سیستم عصبی دریافت کنید. ترکیبات موجود در بهار نارنج می‌تواند سبب آرامش سیستم عصبی مرکزی شود و در نتیجه، مشکلاتی مانند بی‌خوابی، سردرد عصبی و میگرن، ضعف اعصاب و اضطراب را کاهش دهد. 

آب سبزیجات تازه؛ یک نوشیدنی فوق العاده برای مدیریت استرس

آب سبزیجات تازه، یک نوشیدنی سالم و فوق‌العاده است که می‌تواند در درمان خانگی استرس و اضطراب مؤثر باشد. این نوشیدنی با ترکیب میوه‌های تازه و سبزیجات به دست می‌آید و حاوی مواد مغذی مهمی مانند ویتامین‌ها، مواد معدنی و فیبر است. مصرف آب سبزیجات تازه در کنار رژیم غذایی سالم و ورزش، می‌تواند به بهبود سلامت روان و جسم کمک کند.

علاوه‌بر این، مصرف این نوشیدنی تازه می‌تواند در بهبود عملکرد سیستم ایمنی بدن، پاکسازی سیستم گوارشی و کاهش التهاب‌های بدن نیز مفید است. آب سبزیجات تازه باعث افزایش سطح انرژی و کاهش خستگی می‌شود و می‌تواند بهبود خواب و تقویت سیستم عصبی را نیز به همراه داشته باشد. برای تهیه این نوشیدنی، می‌توانید سبزیجات و میوه‌های مورد علاقه‌تان را با هم ترکیب کرده و به صورت تازه و بدون اضافه کردن شکر یا مواد نگهدارنده درست کنید.

کاهش استرس با مصرف اسانس بابونه و اسطوخودوس

استفاده از اسانس بابونه و اسطوخودوس می‌تواند در درمان استرس مؤثر باشد. در یک مطالعه، ماساژ رایحه با استفاده از روغن بابونه، اسطوخودوس و گل شمعدانی، میزان استرس و خستگی بسیاری از بیماران را کاهش داد. ماساژ روزانه به مدت ۵ تا ۱۰ دقیقه می‌تواند سطح استرس را به میزان قابل‌توجهی کاهش دهد؛ بنابراین، اسانس بابونه و اسطوخودوس می‌تواند در بهبود سلامت روان و کاهش استرس و خستگی مؤثر باشد.

مصرف غذاهای سرشار از ویتامین C جهت کاهش استرس

غدد فوق‌کلیوی برای تولید هورمون استرس کورتیزول، به ویتامین C نیاز دارند. در شرایط استرس‌زا، ویتامین C سریعاً مصرف می‌شود و کمبود آن باعث ترشح اضافی کورتیزول می‌شود؛ بنابراین، مصرف ویتامین C می‌تواند در کاهش استرس و اضطراب مؤثر باشد. منابع غذایی غنی از ویتامین C مانند پرتقال، گوجه‌فرنگی و فلفل‌دلمه‌ای می‌توانند به عنوان یک منبع مهم برای تأمین نیاز بدن به ویتامین C مورد استفاده قرار گیرند.

توصیه های مهم در رابطه با مصرف نوشیدنی های آرامبخش و ضد استرس

در زیر به توصیه‌هایی برای استفاده از نوشیدنی‌های آرام‌بخش و ضد استرس اشاره می‌کنیم:

• مشاوره با پزشک: قبل از شروع مصرف هر گونه نوشیدنی آرام‌بخش و ضد استرس، بهتر است با پزشک خود مشورت کنید.
• استفاده از مقدار مناسب: برای استفاده از نوشیدنی‌های آرام‌بخش و ضد استرس، بهتر است مقدار مناسبی از آن‌ها را مصرف کنید. مصرف بیش از حد ممکن است به‌جای افزایش آرامش، به بالارفتن فشارخون و سایر علائم ناراحتی منجر شود. برای مثال، برای چای کوهی، بهتر است یک تا دو فنجان در روز مصرف کنید.
• استفاده از دستورالعمل درست: برای تهیه نوشیدنی‌های آرام‌بخش و ضد استرس، بهتر است از مواد تازه و بهداشتی استفاده کنید. همچنین بهتر است به دستورالعمل تهیه، مواد و ترکیبات مورد نیاز توجه شود.
• استفاده در زمان مناسب: برای دریافت بهترین نتیجه، بهتر است نوشیدنی‌های آرام‌بخش و ضد استرس را در زمان مناسب مصرف کنید. مثلاً، بعد از یک روز پر استرس و در زمان قبل از خواب؛
• محیط مناسب: برای استفاده از نوشیدنی‌های آرام‌بخش و ضد استرس، بهتر است در محیطی آرام و آرامش‌بخش مصرف شوند. ایجاد یک محیط آرام و دلنشین، می‌تواند به افزایش اثر آرامش‌بخشیِ نوشیدنی کمک کند.
• رعایت عوارض جانبی: درصورتی‌که در حین استفاده از نوشیدنی‌های آرام‌بخش و ضد استرس، علائم ناراحتی احساسی شد، بهتر است به پزشک خود مراجعه و در صورت لزوم، مصرف را قطع کنید.
• عدم مصرف در دوران بارداری و شیردهی: در صورتی که در دوران بارداری یا شیردهی هستید، بهتر است از مصرف نوشیدنی‌های آرام‌بخش و ضد استرس خودداری کنید، مگر اینکه پزشک شما به شما توصیه کرده باشد.

داروی درمان استرس؛ بهترین دارو برای کاهش استرس چیست؟ 

روش های درمان استرس زیاد هستند. در برخی موارد، داروها می‌توانند به عنوان یک راه‌حل مؤثر برای کاهش علائم استرس و اضطراب استفاده شوند. در زیر، به بررسی بهترین داروها برای کاهش استرس می‌پردازیم.

• آنکسیولیتیک ها: این داروها برای کاهش اضطراب و استرس استفاده می‌شوند. بنزودیازپین‌ها، کلونازپام و دیازپام از جمله آنکسیولیتیک‌های معمول هستند و یکی از راه های مدیریت استرس به شمار می‌روند.
• آنتی‌استرس داروها: برای کاهش نشانه های فیزیکی استرس مانند عرق سرد، تپش قلب و بی‌قراری از آنتی استرس داروها استفاده می‌شود. بتابلوکرها، مثل پروپرانولول و آنتی‌هیستامین‌ها مانند هیدروکسی زین و دیفن‌هیدرامین که اثرات ضد اضطرابی دارند، از جمله این دسته از داروها هستند.
• آنتی استرس گیاهی: منابع طبیعی مانند گیاهان دارویی، می‌توانند به عنوان یک راه‌حل طبیعی برای کاهش استرس و اضطراب مفید باشند. گیاهانی مانند لاوندر، کامومیل، ریشه والریان و گیاه زعفران از جمله گیاهانی هستند که در کاهش استرس و اضطراب مؤثر هستند.
• آنتی استرس‌های تجویز شده: برخی داروهای تجویز شده برای درمان اختلالات عصبی مانند افسردگی و اختلال استرس پس از ضربه مانند سرترالین، فلوکستین و سرترالین می‌توانند به عنوان یک راه‌حل در کاهش استرس و اضطراب مؤثر باشند.

هر چند داروهای مذکور می‌توانند به عنوان یک راه‌حل برای کاهش استرس استفاده شوند؛ اما همیشه بهتر است با دکتر روانپزشک یا روانشناس مشورت کنید تا داروی مناسبی با توجه به نیاز شما و شرایط جسمی و روانی‌تان، تجویز کند. همچنین، برای درمان اضطراب و استرس، پیروی از سبک زندگی سالم و تمرین تنفسی روزانه، یوگا، مدیتیشن و تکنیک‌های دیگر مانند تمرین تمرکز و تصویرسازی نیز می‌تواند مؤثر باشد.

سخن پایانی

روش‌های درمانی، تمرینات آرامش دهنده، تغییر در روش زندگی و داروهای ضد اضطراب می‌توانند در بهبود و کاهش استرس مؤثر باشند. علاوه‌بر این، ارتباط با دیگران، دوری از عوامل استرس‌زا و تغییر در روابط فردی نیز می‌تواند به کاهش استرس کمک کند؛ اما باید در نظر داشت که هر فرد به شیوه‌های مختلفی به استرس و نگرانی واکنش نشان می‌دهد. در کل، به دلیل اینکه استرس می‌تواند به عوارض جدی در بدن و ذهن منجر شود، بهتر است درمان آن را جدی بگیرید و از روش‌های مختلفی استفاده کنید تا بهبود و کاهش استرس را تجربه کنید. در صورت نیاز و تمایل میتوانید با کلینیک روانشناسی پزشک اول در تماس باشید. امیدواریم همیشه موفق، کم استرس و سالم باشید.