بیماری صرع چیست (علت، علائم و درمان)

حتما تاکنون نام صرع را شنیده‌اید و برایتان سوال شده که صرع چیست؟ صرع یک اختلال سیستم عصبی مرکزی است که در آن فعالیت مغز غیرطبیعی می‌شود و باعث تشنج یا رفتارها و احساسات غیرعادی و ازدست‌دادن هوشیاری می‌شود. هرکسی ممکن است به بیماری صرع مبتلا شود. این بیماری هم در مردان و هم زنان از هر نژاد، پیشینه قومی و سنی، ممکن است اتفاق بیفتد. بااین‌حال درمان با دارو یا گاهی اوقات جراحی می‌تواند تشنج را برای اکثر افراد مبتلا به این بیماری کنترل کند. برخی از افراد برای کنترل بیماری‌شان نیاز به درمان مادام‌العمر دارند، اما برای برخی دیگر، این مشکل می‌تواند از بین برود. ما در این مقاله در مورد این بیماری برای شما خواهیم گفت. پس با ما همراه باشید.

صرع چیست؟

بیماری صرع یا Epilepsy که گاهی اوقات برخی افراد آن را با تشنج اشتباه می‌گیرند، یک اختلال مغزی است و شامل گروهی از حملات مکرر است که باعث تغییر در رفتار، حرکت، اختلال در هوشیاری و احساس فرد می‌شود. در واقع این بیماری یک تغییر کوتاه در فعالیت طبیعی مغز است. برخی از تشنج‌ها می‌توانند شبیه خیره‌شدن به نظر برسند؛ اما در برخی از آنها باعث می‌شود که فرد بیفتد، تکان بخورد و هوشیاری خود را نسبت به آنچه در اطرافش می‌گذرد از دست بدهد.

مرض صرع می‌تواند همه افراد در هر سنی و با هر جنسیت و نژادی را درگیر کند. بنابراین اگر علائم صرع را در خود و نزدیکانت مشاهده کردید، هر چه زودتر برای تشخیص دقیق و درمان، به متخصص صرع مراجعه نمایید.

آیا صرع با تشنج یکسان است؟

بهتر است بدانید که بیماری صرع چهارمین بیماری رایج در دنیا شناخته شده و حدود یک درصد از جمعیت دنیا به این بیماری مبتلا هستند. روش‌های درمانی مختلفی برای صرع وجود دارد که باید توسط متخصصین تجویز شود.

بسیاری از افراد فکر می‌کنند صرع و تشنج مشابه یکدیگر هستند، اما در واقعیت اینگونه نیست. تشنج یک حمله است که به فرد دست می‌دهد؛ اما مرض صرع، مجموعه‌ای از تشنج و حملات مکرر است. بنابراین هر فردی که دچار تشنج می‌شود، لزوما به صرع مبتلا نیست. بلکه تشنج یکی از علائم مرض صرع است. اگر فردی به صورت مکرر (حداقل دو تشنج) و بدون تحریک و علت مشخص داشته باشد، می‌تواند از علائم صرع به حساب بیاید. که باید هر چه زودتر بررسی شود.

جالب است بدانید که تمامی اعمال و احساسات انسان براثر فعالیت الکتریکی بدن و از طریق انتقال پیام‌های عصبی بین مغز و سایر نقاط بدن رخ می‌دهد. حال اگر این فعالیت الکتریکی مغز بیش از اندازه باشد، شخص دچار تشنج خواهد شد. برای درک بهتر اینکه تشنج چیست، می‌توانید مقاله مربوطه در سایت را مطالعه کنید.

تماس بگیرید: بهترین دکتر متخصص تشنج در تهران

انواع بیماری صرع

معمولاً صرع را بر اساس نحوه و مکان شروع فعالیت غیرطبیعی مغز به دودسته کانونی یا عمومی طبقه‌بندی می‌کنند که در زیر به آنها اشاره می‌کنیم.

تشنج کانونی

هنگامی که به نظر می‌رسد تشنج شما ناشی از فعالیت غیرطبیعی فقط در یک ناحیه از مغز است، به آنها تشنج کانونی می‌گویند. این تشنج‌ها به دو دسته تقسیم می‌شوند:

1. تشنج کانونی بدون ازدست‌دادن هوشیاری: این تشنج‌ها که زمانی تشنج جزئیِ ساده نامیده می‌شدند، باعث ازدست‌دادن هوشیاری نمی‌شوند. آنها ممکن است باعث تغییر احساسات شوند؛ مثلاً بو، مزه یا صدا را تغییر دهند. این نوع تشنج همچنین ممکن است منجر به تکان‌دادن غیرارادی یکی از اعضای بدن مانند بازو یا پا و علائم حسی خودبه‌خودی مانند سوزن‌سوزن‌شدن و سرگیجه شود.
2. تشنج کانونی با اختلال در آگاهی: این تشنج‌ها که زمانی تشنج‌های جزئی پیچیده نامیده می‌شدند، شامل تغییر یا ازدست‌دادن هوشیاری یا آگاهی هستند. این نوع تشنج ممکن است در خواب اتفاق بیفتد. علاوه بر این در طول تشنج کانونی با اختلال هوشیاری، ممکن است فرد به فضا خیره شود و به طور معمول به محیط خود واکنش نشان ندهد یا حرکات تکراری مانند مالش دست، جویدن، بلعیدن یا راه‌رفتن به‌صورت دایره‌ای انجام دهد.

تشنج عمومی

تشنج‌هایی که به نظر می‌رسد تمام نواحی مغز را درگیر می‌کند، تشنج عمومی نامیده می‌شود؛ شش نوع تشنج عمومی وجود دارد.

1. تشنج غیبت: تشنج غیبت که قبلاً به‌عنوان تشنج پتی مال شناخته می‌شد، معمولاً در کودکان رخ می‌دهد. این عارضه در بیماران با خیره‌شدن به فضا بدون حرکات ظریف بدن یا با حرکات ظریف بدن، مانند پلک‌زدن یا ضربه‌زدن به لب مشخص می‌شود و فقط بین ۵ تا ۱۰ ثانیه دوام می‌آورد. این تشنج‌ها ممکن است به‌صورت خوشه‌ای اتفاق بیفتند، اغلب ۱۰۰ بار در روز رخ می‌دهد و باعث ازدست‌دادن مختصر هوشیاری می‌شود.
2. تشنج تونیک: تشنج تونیک باعث سفت‌شدن ماهیچه‌ها می‌شود و ممکن است بر هوشیاری تأثیر بگذارد. این تشنج‌ها معمولاً عضلات پشت، بازوها و پاهای شما را تحت‌تأثیر قرار می‌دهند و ممکن است باعث زمین‌خوردن بیمار شوند.
3. تشنج آتونیک: تشنج آتونیک که به‌عنوان تشنج قطره‌ای نیز شناخته می‌شود، باعث ازدست‌دادن کنترل عضلات می‌شود. ازآنجایی‌که این نوع اختلال، اغلب پاها را تحت‌تأثیر قرار می‌دهد، باعث می‌شود که بیمار ناگهان به زمین بیفتد یا زمین بخورد.
4. تشنج کلونیک: تشنج کلونیک با حرکات مکرر یا ریتمیک و تکان‌دهنده عضلانی همراه است. این تشنج‌ها معمولاً گردن، صورت و بازوها را درگیر می‌کنند.
5. تشنج میوکلونیک: تشنج‌های میوکلونیک معمولاً به‌صورت تکان‌ها یا تکان‌های ناگهانی ظاهر می‌شوند و معمولاً قسمت بالایی بدن، بازوها و پاها را درگیر می‌کنند.
6. تشنج تونیک - کلونیک: تشنج‌های تونیک - کلونیک که قبلاً به‌عنوان تشنج گراند مال شناخته می‌شدند، می‌توانند باعث ازدست‌دادن ناگهانی هوشیاری و سفت‌شدن بدن، انقباض و لرزش شوند و گاهی اوقات باعث ازدست‌دادن کنترل مثانه یا گازگرفتن زبان شما می‌شوند.

علائم بیماری صرع چیست؟

علامت اصلی صرع، تشنج‌های مکرر است. بااین‌حال، علائم بسته به نوع تشنج می‌تواند متفاوت باشد.

علائم  صرع عبارت‌اند از:

• ازدست‌دادن موقت آگاهی یا هوشیاری.
• حرکات کنترل نشده عضلانی، تکان‌دادن عضلات، ازدست‌دادن توان عضلانی.
• نگاه خالی یا خیره به فضا.
• سردرگمی موقت، کندشدن تفکر.
• تغییرات در شنوایی، بینایی، چشایی، بویایی، احساس بی‌حسی یا گزگز.
• مشکل در صحبت‌کردن یا درک‌کردن.
• ناراحتی معده، امواج گرما یا سرما.
• لب زدن، حرکت جویدن، مالش دست، حرکت انگشت.
• علائم روانی، از جمله ترس و اضطراب.
• ضربان قلب و تنفس سریع‌تر.

علت صرع چیست؟

 به گفته سازمان جهانی بهداشت، علت اصلی بیماری صرع مشخص نشده است. اما عوامل مختلفی می‌توانند در ایجاد آن نقش داشته باشند، مانند:

• آسیب مغزی تروماتیک یا سایر ضربه‌های سر.
• اسکار مغزی پس از آسیب مغزی (صرع پس از سانحه).
• بیماری جدی یا تب بسیار بالا.
• سکته مغزی.
• کمبود اکسیژن به مغز.
• تومور مغزی یا کیست.
• زوال عقل، از جمله بیماری آلزایمر.
• استفاده مادر از برخی داروها، آسیب قبل از تولد، ناهنجاری مغزی، یا کمبود اکسیژن در بدو تولد.
• شرایط عفونی مانند ایدز و مننژیت.
• اختلالات ژنتیکی، رشدی یا بیماری‌های عصبی.

 تشخیص صرع چگونه است؟

از نظر فنی، اگر دو یا چند تشنج را تجربه کردید که ناشی از یک بیماری شناخته شده پزشکی نیست؛ ممکن است که مبتلا به صرع باشید. قبل از تشخیص باید یک سری آزمایش تخصصی انجام دهید و سابقه پزشکی شما مورد بررسی قرار ‌گیرد. پزشک برای تشخیص دقیق‌تر ممکن است از اعضای خانواده‌تان (که شاهد تشنج شما بوده است) سؤالاتی بپرسد که آیا هر یک از موارد زیر را در طول تشنج تجربه کرده‌اید:

• تکان‌های عضلانی.
• سفتی عضلات.
• ازدست‌دادن کنترل روده یا مثانه (در طول تشنج ادرار کردید یا مدفوع کردید).
• تغییر در تنفس.
• رنگ پوست کم‌رنگ شد.
• نگاهی خالی داشت.
• هوشیاری ازدست‌رفته.
• در صحبت‌کردن یا درک مشکل داشت.

پیشگیری از بیماری صرع

اگرچه همیشه نمی‌توان از بروز این اختلال پیشگیری کرد، اما پزشکان توصیه می‌کنند برای کمک به کاهش خطر موارد زیر را انجام دهید:

• مراقبت برای جلوگیری از آسیب‌های مغزی، مانند پوشیدن پوشش محافظ هنگام دوچرخه‌سواری یا ورزش‌های تماسی.
• انجام ورزش منظم برای کاهش ناراحتی‌های قلبی و سکته.
• پیروی از برنامه‌های واکسیناسیون توصیه شده برای جلوگیری از عفونت‌هایی که ممکن است خطر این بیماری را افزایش دهند.
• پیروی از دستورالعمل‌های شستن دست‌ها برای کاهش خطر ابتلا به سیستیسرکوزیس که یک عفونت انگلی است و می‌تواند منجر به صرع شود.
• پیروی از تمام دستورالعمل‌ها برای حفظ سلامت در دوران بارداری برای جلوگیری از خطر برای جنین.

عوارض بیماری صرع

بیماری صرع در زمان‌های خاص، می‌تواند منجر به شرایطی شود که برای بیمار یا دیگران ایجاد خطرناک کند. مثلاً:

• اگر در حین تشنج زمین بخورید، ممکن است سرخود را زخمی کنید یا استخوانی را بشکنید.
• اگر مبتلا به این اختلال هستید، ۱۳ تا ۱۹ برابر بیشتر از بقیه افراد در هنگام شنا یا حمام‌کردن غرق می‌شوید؛ زیرا احتمال تشنج در آب وجود دارد.
• تشنجی که باعث ازدست‌دادن هوشیاری یا کنترل می‌شود، اگر در حال رانندگی با ماشین یا کار با تجهیزات دیگر هستید، می‌تواند خطرناک باشد.
• تشنج در دوران بارداری هم برای مادر و هم برای جنین خطراتی دارد و برخی داروهای ضد صرع خطر نقص مادرزادی را افزایش می‌دهند. اگر مبتلا به این بیماری هستید و قصد باردار شدن دارید، هنگام برنامه‌ریزی برای بارداری با پزشک خود صحبت کنید.
• افراد مبتلا به این اختلال، بیشتر در معرض مشکلات روانی به‌ویژه افسردگی، اضطراب و افکار و رفتارهای خودکشی هستند. 

درمان صرع

درمان‌های زیادی وجود دارد که یک فرد مبتلا به صرع می‌تواند برای متوقف کردن یا کاهش تشنج انجام دهد.رایج‌ترین این درمان‌ها عبارت‌اند از:

دارو

داروهای ضدتشنج داروهایی هستند که گسترش تشنج را در مغز محدود می‌کنند. پزشک می‌تواند مقدار دارو را تغییر دهد یا در صورت نیاز برای پیداکردن بهترین برنامه درمانی داروی جدیدی را تجویز کند. داروها برای ۲ نفر از هر ۳ نفر مبتلا به این بیماری مؤثر هستند.

جراحی

هنگامی که تشنج‌ها از یک ناحیه از مغز می‌آیند (تشنج کانونی)، جراحی برای برداشتن آن ناحیه ممکن است تشنج‌های بعدی را متوقف کند یا کنترل آنها را با دارو آسان‌تر کند. جراحی بیشتر زمانی انجام می‌شود که کانون تشنج در لوب تمپورال مغز قرار گرفته باشد.

درمان‌های دیگر

زمانی که داروها مؤثر نیستند و جراحی امکان‌پذیر نیست، درمان‌های دیگر می‌توانند کمک کنند. اینها شامل تحریک عصب واگ است، جایی که یک وسیله الکتریکی در زیرپوست در قسمت بالایی قفسه سینه قرار داده می‌شود یا کاشته می‌شود تا سیگنال‌هایی را به یک عصب بزرگ در گردن ارسال کند. گزینه دیگر رژیم کتوژنیک است، یک رژیم غذایی پرچرب و کم کربوهیدرات با کالری محدود می‌تواند برای درمان بیماری صرع مفید باشد.

کمک اولیه برای حملات صرع

هنگام مشاهده حملات صرع در فرد بیمار به ویژه اگر شخص باردار، دیابتی یا مصدوم است، حتما باید با اورژانس تماس بگیرید. اما تا رسیدن اورژانس باید تمام تلاش خود را بکنید تا آسیب به شخص را به حداقل برسانید. در ادامه برخی از کارهایی که هنگام مشاهده حملات صرع باید انجام دهید، ذکر شده است.

• بیمار را روی جای نرم و بدون خطر مانند پتو قرار دهید
• اجسام تیز و خطرناک را از اطراف او بردارید تا از آسیب‌ بیشتر جلوگیری شود
• هر چیزی که ممکن است تنفس او را سخت کند مانند کراوات و حتی عینک از بیمار دور کنید
• سعی نکنید حرکات او را متوقف کنید
• چیزی را داخل دهان فرد قرار ندهید و سعی کنید او را به پهلو بچرخانید تا راحت تر نفس بکشد.
• یک چیز نرم زیر سر بیمار قرار دهید
• به زمان حمله دقت کنید، اگر بیشتر از 5 دقیقه طول کشید حتما به اورژانس زنگ بزنید
• تا زمانی که بیمار کاملا هوشیار شود در کنار او بمانید.

صرع و بارداری

مرض صرع به معنی عدم بارداری برای زنان نیست. بلکه فردی که به صرع مبتلا است می‌تواند طبق نظر پزشک و با رعایت مواردی که گفته می‌شود، باردار شده و خطر سقط جنین، ناهنجاری‌های جنین و تعداد حملات صرع را کاهش دهد. بنابراین قبل از بارداری حتما با پزشک خود مشورت کرده و طبق تجویز عمل کنید.

درمان بیماری صرع در کلینیک پزشک اول

یکی از مهم‌ترین فاکتورها در درمان بیماری صرع، پزشک و مرکز سلامتی است که در آنجا درمان می‌شوید. خوشبختانه کلینیک پزشک اول با داشتن متخصصان صرع باتجربه و حاذق می‌تواند در درمان این بیماری به افراد بسیاری کمک کند. علاوه بر این، کلینیک پزشک اول مجهز به پیشرفته‌ترین دستگاه‌های درمانی است؛ بنابراین می‌توانید برای درمان با این کلینیک در تماس باشید.

جمع‌بندی

در این مقاله از کلینیک پزشک اول صحبت کردیم که بیماری صرع چیست و چه علائمی دارد. صرع یک بیماری عصبی است که باعث تشنج‌های غیر قابل تحریک و مکرر می‌شود. تشنج عبارت است از هجوم ناگهانی فعالیت الکتریکی غیرطبیعی در مغز و پزشکان این بیماری را زمانی تشخیص می‌دهند که فرد دو یا چند تشنج بدون دلیل داشته باشد. با مشاهده هر یک از علائم گفته شده، باید به متخصصان این حوزه مراجعه کرده و روش‌های درمانی مناسب را پیش بگیرید.

کلینیک پزشک اول