در بسیاری از مواقع، ممکن است با افرادی مواجه شده باشید که از نظر شما دارای اعتقاداتی پوچ و بیمعنی باشند. خیلی از این اعتقادات و باورها به علت افکار غلطی که در دوران کودکی و نوجوانی از اطرافیان شنیدهاید، برایتان به وجود میآیند؛ اما در بسیاری از موارد، این اعتقادات به قدری نامربوط و بدون پایه و اساس هستند که ممکن است، برای افراد نرمال عجیب به نظر برسند. این نوع رفتار یکی از جزئیترین علائم اختلال شخصیت اسکیزوتایپال به حساب میآید.
عدم درمان اختلال شخصیت اسکیزوتایپی به مرور زمان تأثیرات مخربی بر سلامت روحی افراد مبتلا میگذارد. به همین علت بهتر است که هر کسی، به خصوص اعضای خانواده افرادی که به بیماریهای اعصاب و روان و بیماری اسکیزوفرنی مبتلا هستند، از علائم و نشانههای انواع اختلالات شخصیتی مطلع باشند. برای آشنایی بیشتر با این نوع اختلال، تا انتهای این مطلب، همراه ما باشید.
مشاوره اختلال شخصیت در تهران (حضوری، تلفنی و آنلاین)
اختلال شخصیت اسکیزوتایپال چیست؟
یکی از مهمترین تعریفات و توضیحاتی که میتوان در وصف افراد مبتلا به اختلال شخصیت اسکیزوتایپال ارائه داد، داشتن باورها و تصورات اشتباه و بیپایه و اساس است. به این ترتیب، شناخت و باوری که فرد نسبت به وقایع و اتفاقات محیط اطراف خود دارد، به جای آنکه براساس حقایق باشد، بر حسب تفکرات اشتباه، توهمات بیمارگونه، اعتقادات خرافاتی، باور به جادو و... است.
بنابراین براساس این توصیفات میتوان گفت که این اختلال، رابطه مستقیمی با باورهای خرافی و غلط دارد.
البته ممکن است این نوع دیدگاه در افرادی با سن نسبتاً بالا بسیار بیشتر مشاهده شود، اما منظور از باورهای غلط و بیپایه و اساس، تفکرات عجیب غریبی است که انسانهای عادی با شنیدن آنها بسیار متعجب خواهند شد. بهعنوان مثال فردی را در نظر بگیرید که نگاه کردنش به عکس یک بازیگر یا شخص معروف را علت مرگ آن شخص معروف تلقی میکند!
یا در بین مراجعان درگیر به این نوع اختلال، بسیاری از این افراد ادعا میکردند که اگر این وسیله نقلیه، هواپیما، قطار یا اتوبوس تصادف کرد؛ زیرا این افراد قصد سوار شدن به این وسایل را داشتند.
علاوه بر موارد ذکر شده، موارد دیگری نیز وجود دارند که افراد مبتلا به این اختلال، نظر یا فکر خود را علتی برای بروز یک اتفاق ناگوار میدانستند. در اکثر موارد با گوش دادن به حرفها و سخنان برخی از اشخاصی که بیش از حد درگیر این اختلال شخصیتی هستند، کاملاً متوجه نوعی مشکل در طرز تفکر و باورهایشان خواهید شد.
در صورتی که این اختلال شخصیتی در فردی تشخیص داده نشود و درنتیجه شخص تحت درمان قرار نگیرد، ممکن است این نوع تفکرات و باورها بسیار گسترش یابند. به این ترتیب با اشخاصی مواجه خواهید بود که دارای بهم ریختگی فراوانی در رفتار، گفتار و طرز فکر خود هستند؛ به گونهای که در صحبتهایشان نمیتوان هیچ معنا و مفهومی را جستجو و استنتاج کرد.
در آخر میتوان به طور علمیتر گفت افراد مبتلا به این نوع اختلال شخصیتی، تلاش میکنند علتی برای وقایع و اتفاقات پیرامون خود پیدا کنند؛ به نحوی که این دلایل به خودشان مربوط باشد. همچنین اکثر این اشخاص با این تفکر که فردی بسیار مهم و تأثیرگذار هستند، معتقدند از قدرتهای ماورایی و خارق العادهای برخوردارند. همچنین با گذشت زمان و عدم درمان این اختلال، باعث جامعه گریزی شخص بیمار و گسترش توهمات و تصورات او میشود. نکته قابل توجه این است که متاسفانه بیش از ۹۰ درصد از افراد مبتلا به اختلال، از بیماری خود مطلع نیستند و معتقدند که دیگران و افرادی که متوجه حرفها و سخنان آنها نمیشوند، بیمار هستند یا مشکل دارند. به این ترتیب اکثر افرادی که با این اختلال به کلینیکهای درمانی مراجعه میکنند، توسط اعضای خانواده مجبور به مراجعه شدهاند. بههمین علت نمیتوان آمار دقیقی از تعداد افراد مبتلا به این بیماری تهیه کرد.
علائم اختلال شخصیت اسکیزوتایپال
اختلال شخصیت اسکیزوتایپال نیز همچون دیگر اختلالات مشابه، دارای علائم خاصی است که شناخت این علائم به افراد این امکان را میدهد که در صورت مشاهده هر یک از این موارد در خود یا شخصی از اطرافیان، قادر به تشخیص شدت این اختلال در او باشند. البته باید توجه داشته باشید که تشخیص دقیق این اختلال شخصیتی و میزان شدت آن به طور دقیق، تنها از جانب پزشک یا رواندرمانگر متخصص امکانپذیر است؛ اما شناخت اصلیترین علائم این اختلال باعث میشود که با مشاهده هر یک از آنها، پیش از هر چیز با پزشکی متخصص در این زمینه مشورت کنید. این علائم عبارتاند از:
- یکی از مهمترین علائم، باورهای خرافی و تعجب برانگیز است. به این ترتیب این افراد معتقداند که از قدرتها و نیروهای ماورالطبیعی برخورداراند و انجام عملی از جانب خود را علت بروز بسیاری از اتفاقات مهم و معروف میدانند.
- از دیگر علائم و نشانههای این اختلال میتوان به تعریف تجربههای بسیار عجیب و باورنکردنی اشاره کرد. به این ترتیب با گوش دادن به سخنان چنین افرادی، متوجه موارد بسیار عجیبی میشوید. در اکثر موارد، خاطرات و تجربیات این افراد شامل وقایع و اتفاقات شگفتانگیزی هستند که هرگز رخ ندادهاند و ساخته ذهن متوهم آنها هستند.
- یکی دیگر از علائم شایع بین اکثر افراد مبتلا به این اختلال، شکاکی و بدگمانی است. به این ترتیب این افراد علت رفتارهای اطرافیانشان را کنترل خود یا آسیب به خود تلقی میکنند. این افراد در اکثر موارد، به رفتار و گفتار اطرافیان خود بسیار بدبین هستند و دیدگاهی شکاکانه و بدگمانانه به آنها دارند. همچنین ممکن است به هرچیزی حتی صداقت دیگران شک کنند.
- به طور کلی افراد مبتلا به این نوع اختلال شخصیت، بسیار منزوی و جامعه گریز هستند و اگر این گونه نباشند، پس از مدت زمان نسبتاً کوتاهی، درصورتی که تحت درمان قرار نگیرند به مرور منزوی و جامعه گریز میشوند. آنها همچنین با افراد بسیار کمی در ارتباط هستند و به مرور زمان دوستان خود را از دست میدهند، بهگونهای که در نهایت تنها با اعضای خانواده خود در ارتباط خواهند بود.
- علاوه بر تمام موارد ذکر شده، یکی دیگر از علائم این نوع اختلال شخصیتی، داشتن پوشش نامتعارف و عجیب غریب است. با توجه به اینکه این افراد معتقدند از ویژگیها و نیروهای خارقالعاده و ماورالطبیعی برخورداراند، ترجیح میدهند از پوشش متفاوت از دیگر افراد استفاده کنند.
- همچنین این افراد در اجتماع با دلهره و استرس فراوانی مواجه هستند و همین موضوع یکی از دلایل جامعه گریز بودن آنها است.
ویژگی های رفتاری اختلال شخصیت اسکیزوتایپال
ویژگیهای رفتاری افراد مبتلا به اختلال اسکیزوتایپال، تشابه بسیار زیادی به علائم و نشانههای این بیماری دارد. بنابراین به اختصار میتوان ذکر کرد که:
- این افراد بسیار جامعه گریز هستند و در جمعهای مختلف دچار استرس و دلهره میشوند.
- دایره افراد مرتبط با آنها بسیار کوچک است و به مرور کوچکتر نیز میشود؛ به طوری که در نهایت تنها با اعضای خانواده در ارتباط خواهند بود.
- این افراد اکثر وقایع مثبت یا منفی اطراف خود را به نحوی به خود ارتباط میدهند و اعمال و تفکرات خود را علتی بر وقوع آنها میدانند.
- به علت اعتقاد به وجود قدرتهای ماورایی در خود، تصور میکنند که میتوانند افراد مختلف را کنترل کنند و اعمال آنها را تحت سلطه خود در بیاورند.
- این افراد به تمام رفتارهای اطرافیان خود شک میکنند و در بسیاری از موارد براساس رفتار اطرافیان احساس خطر میکنند.
- نکته قابل توجه این است که این نوع اختلال شخصیتی تنها در بزرگسالان بوجود نمیآید و ممکن است نوجوانان نیز درگیر آن شوند. به این ترتیب این افراد از همسالان خود فراریاند و علاقه زیادی به انجام فعالیتهای انفرادی دارند. همچنین نوجوانان مبتلا به این اختلال شخصیت، در مدرسه عملکرد پایینی دارند و در اکثر موارد از حضور پیدا کردن در مدرسه گریزاناند.
نحوه برخورد با افراد دارای اختلال شخصیت اسکیزوتایپی
با توجه به ویژگیهای افراد درگیر به اختلال اسکیزوتایپی، نحوه برخورد و رفتار با این افراد دارای اهمیت بسیار زیادی است. با توجه به روحیه شکاک این افراد، تشخیص روش مناسب برای تعامل و ارتباط برقرار کردن با آنها بسیار سخت و دشوار است. به طوری که در صورت عدم رعایت نکات مهم در خصوص ارتباط با این افراد، علاوه بر اطرافیان، خود شخص نیز بسیار اذیت خواهد شد.
در برخورد با بیمار، صبور باشید
اولین نکته در این مورد این است که باید بدانید این افراد متوجه این اختلال در شخصیت خود نیستند و بهتر است سعی در قانع کردنشان در این زمینه نداشته باشید. چون در این صورت با مقاومت و عصبانیت شدید آنها روبرو خواهید شد و در نهایت هیچ نتیجهای حاصل نمیشود. بنابراین درصورتی که قصد توجیه کردن این افراد برای مراجعه به پزشک را داشتید، بهتر است از صبر بسیار زیادی برخوردار باشید و سعی کنید با ارائه مثالها از رفتارهای آنها به آرامی آنها را قانع کنید.
از کنترل کردن بیمار، دست بردارید
در صورتی که در ارتباط با یکی از این افراد، شخص مورد اعتماد او هستید؛ سعی نکنید او را کنترل کنید. به طور کلی بهتر است اجازه دهید، خودش به انجام کارهای شخصیاش مشغول شود و از دخالت کردن در کارهای شخصی او پرهیز کنید. البته میتوانید در حل برخی مشکلات شخصی این افراد که خود قادر به انجام آنها نیستند و همچنین حل برخی مشکلات در حوزه ارتباط با دیگران مؤثر باشید.
کاری کنید که احساس موفقیت کنند
ایجاد حس موفقیت در این افراد تأثیر بسزایی در بهبود وضعیت آنها خواهد داشت. بنابراین بهتر است ضمن ارائه برخی مسئولیتهای آسان، به تشویق آنها در این زمینه بپردازید.
به بیمار محبت کنید
علاوه بر موارد ذکر شده، ابراز عشق و علاقه و محبت کردن به این افراد تأثیر بسزایی در تسریع روند درمان خواهد داشت. به علاوه شما میتوانید این افراد را به داشتن جلسات بیشتر با روانپزشک یا روان درمانگر تشویق کنید. درصورتی که بیمار قصد ادامه روند درمان را نداشت، بهتر است بجای سرزنش، به او حق بدهید و پس از مدتی استراحت دوباره او را به ادامه روند درمان تشویق کنید.
علت بروز اختلال شخصیت اسکیزوتایپال چیست؟
بروز اختلال شخصیت اسکیزوتایپال برای افراد مختلف میتواند دلایل متفاوتی داشته باشد. طبق حقیقات روان درمانگران مهمترین عوامل بروز این بیماری عبارتاند از:
- ارثیه از اصلیترین علل بروز این اختلال به حساب میآید. به طوری که احتمال ابتلا اعضای خانواده فردی که به اسکیزوفرنی یا اختلال شخصیت اسکیزوتایپی مبتلا هستند، بسیار بالاتر از دیگر افراد است.
- داشتن تجربیات ناگوار در کودکی نیز میتواند، علتی برای بروز چنین اختلالی شود. از جمله این تجارب ناگوار و آزاردهنده میتوان به نادیده گرفته شدن، ضربههای ناگوار عاطفی به دلایل مختلف، سوء استفاده جنسی در سن بسیار پایین، طلاق عاطفی والدین در سن پایین کودک، استرس مزمن و... اشاره کرد.
روش های تشخیص اختلال شخصیت اسکیزوتایپال
همان طور که در ابتدای متن ذکر شد، بیشاز ۹۰ درصد از افرادی که به اختلال شخصیت اسکیزوتایپال مبتلا هستند، متوجه این نوع اختلال در خود نمیشوند. به این ترتیب درصورتی که اطرفیان، آنها را از وجود چنین بیماری مطلع کنند، با عصبانیت و مقاوت شدید به آنها پاسخ میدهند. بنابراین به ندرت پیش میآید که فردی برای درمان به مطب روان درمانگر مراجعه کند.
در بسیاری از مواقع افراد به علت افسردگی شدید به روانپزشک مراجعه میکنند و در نهایت با این واقعیت که درگیر این نوع بیماری هستند، مواجه میشوند. متأسفانه تا کنون هیچ آزمایش یا تست دقیقی برای تعیین این نوع بیماری طراحی و تعبیه نشده است. بنابراین امکان تشخیص ۱۰۰ درصدی این اختلال در هیچ شخصی وجود ندارد. به طور معمول روان درمانگران ضمن صحبت با این افراد و درآوردن پیشینه پزشکی آنها، قادر به تشخیص شدت اختلال خواهند بود.
در صورتی که شخص مراجعهکننده از ویژگیهای یک شخص مبتلا به این اختلال و در کل علائم اسکیزوتایپال برخوردار بود؛ پزشک یا روان درمانگر میتواند درمان این شخص را به عنوان یک شخص درگیر شروع کند. از جمله این علائم میتوان به کاهش تعامل و ارتباط با دوستان نزدیک، رفتارهای غیرعادی در حوزه باورها، ایدههای عجیب غریب در خصوص علل وقایع مختلف، شنیدن صداهای ریز همچون زمزمه، نداشتن هیچ دوست صمیمی، اجتماع گریزی و... اشاره کرد. با این وجود بازهم تشخیص این نوع بیماری در اشخاص مختلف بسیار دشوار است.
عوارض و پیامدهای اختلال شخصیت اسکیزوتایپی
علاوه بر شناخت علائم، درمان سریع و به موقع اختلال شخصیت اسکیزوتایپال دارای اهمیت بسیار زیادی است؛ زیرا در صورت ادامه دار شدن آن، ممکن است مشکلات مختلفی برای فرد به وجود آید و این امر منجر به حادتر شدن وضعیت آنها شود. از جمله عوارض و بیماریهایی که ممکن است برای فرد مبتلا به اسکیزوتایپال درصورت عدم درمان به وجود آید، میتوان به افسرگی شدید، اضطراب و دلهره در هر موقعیتی، دیگر اختلالات شخصیتی، اسکیزوفرنی، اعتیاد به مواد مخدر و الکل، تصمیم برای خودکشی، مشکل درتعامل و برقراری ارتباط در محل کار یا تحصیل و حتی روابط اجتماعی و... اشاره کرد. با توجه به موارد ذکر شده، بهتر است پس از تشخیص این نوع اختلال در اطرافیان خود در سریعترین زمان ممکن درمان را شروع کنید. زیرا عدم درمان به موقع باعث بروز مشکلات ناگواری میشوند که ممکن است جبران ناپذیر باشند.
تفاوت اسکیزوفرنی و اختلال شخصیت اسکیزوتایپال
ممکن است تا الان متوجه شباهت زیاد اختلال اسکیزوتایپال به اسکیزوفرنی شده باشید؛ اما لازم است اشاره کنیم که این دو بیماری یکی نیستند. در هر دو نوع بیماریها، فرد دچار توهم میشود؛ اما یکی از مهمترین تفاوتهای این دو اختلال این است که اختلال شخصیت اسکیزوتایپال، دوره نسبتاً کوتاهتری دارد و بسیار راحتتر از اسکیزوفرنی قابل درمان است. اسکیزوفرنی نوعی از اختلال است که فرد مبتلا، در دوره بسیار طولانی به صورت شدید درگیر خواهد بود. همچنین درمان اسکیزوفرنی بسیار دشوارتر از اسکیزوتایپال است. براساس موارد ذکر شده میتوان به صراحت گفت که اختلال اسکیزوتایپال نوع خفیفی از اسکیزوفرنی است. علاوه بر موارد ذکر شده، بین این دو نوع بیماری، یک تفاوت گسترده وجود دارد و آن هم این است که در اختلال اسکیزوتایپال، فرد متوجه اتفاقات و وقایع اطراف خود میشود و فقط آنها را برحسب باورها و توهمات خود تفسیر میکند؛ اما در مقابل، فرد مبتلا به اسکیزوفرنی، به طور کامل در توهمات خود زندگی میکند و درکی از وقایع اطراف خود ندارد.
تفاوت اختلال شخصیت اسکیزوئید و اختلال شخصیت اسکیزوتایپال
یکی دیگر از اختلالات شخصیتی که تشابه بسیار زیادی به اسکیزوتایپال دارد، اختلال اسکیزوئید است. در این نوع اختلال نیز همچون اسکیزوتایپال، فرد مبتلا، تمایلی به حاضر شدن در جامعه ندارد و به نحوی اجتماع گریز است. همچنین این فرد تمایلی به برقراری ارتباط با افراد مختلف ندارد و در به اشتراک گذاشتن تجارب خود، علاقهای نشان نمیدهد. به گونهای میتوان گفت که درصد افسرگی در افراد مبتلا به اسکیزوئید بسیار بیشتر از افراد مبتلا به اسکیزوتایپال است. همچنین افراد مبتلا به اسکیزوئید ترجیح میدهند در دنیای آرام و متوهم خود بدون ارتباط با افراد دیگر زندگی کنند. به طوری که این افراد حتی علاقهای به دریافت عشق و محبت از جانب نزدیکان و اعضای خانواده خود ندارند و حتی ترجیح میدهند کمترین ارتباط را با اعضای خانواده داشته باشند. بنابراین این افراد ترجیح میدهند مشغول به کاری شوند که کمترین میزان ارتباط با افراد دیگر را داشته باشد.
چه زمانی برای اختلال شخصیت اسکیزوتایپال باید به پزشک مراجعه کرد؟
با توجه به آنچه پیشتر ذکر شد، تشخیص و درمان اختلال شخصیت اسکیزوتایپال از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است. به نحوی که بهتر است بلافاصله پس از تشخیص بیماری، اقدام به مجاب کردن فرد بیمار برای مراجعه به پزشک کنید. البته انجام این کار نیز باید به کمک توصیههای روان درمانگر صورت گیرد. علت اهمیت درمان به موقع اختلال اسکیزوتایپال، عوارض و پیامدهایی است که در صورت عدم درمان به موقع به وجود میآیند.
باتوجه به آنچه پیشتر ذکر شد، عدم درمان به موقع این اختلال شخصیتی، میتواند اثرات مخربی برای وضعیت روحی شخص بیمار داشته باشد. به نحوی که عدم تشخیص و درمان به موقع اسکیزوتایپال ممکن است به مرور زمان منجر به بروز اختلال اسکیزوفرنی شود. این امر باعث میشود شرایط هم برای بیمار و هم برای خانواده و اطرافیان بیمار بسیار دشوار و در مواردی غیرقابل تحمل شود. بنابراین مراجعه به موقع برای درمان اختلال اسکیزوتایپال بسیار حائز اهمیت است. البته نکته دیگری که باید مورد توجه قرار گیرد، این مورد است که اقدام سریع برای درمان این اختلال باعث میشود که احتمال درمان کامل بسیار بیشتر شود.
راه های درمان اختلال شخصیت اسکیزوتایپال
پس از تشخیص اختلال شخصیت اسکیزوتایپال، باید به انتخاب بهترین روش برای درمان بپردازید. به طور معمول به منظور درمان افراد مبتلا، روندی مورد استفاده قرار میگیرد که هم شامل دارو درمانی و جلسات رواندرمانی باشد که در این حین، درصورت نیاز میتوان شدت و میزان هریک را بیشتر یا کمتر کرد.
جلسات رواندرمانی
به طور معمول، اولین جلسات رواندرمانی هم برای رواندرمانگر و هم برای شخص بیمار، بسیار دشوار خواهد بود؛ اما به مرور زمان، بازدهی جلسات بالاتر رفته و حضور در جلسات نیز برای بیمار راحتتر خواهد شد. هدف از جلسات رواندرمانی، تغییر دیدگاه بیمار نسبت به وقایع اطراف، تغییر سبک زندگی و... است. به علاوه در این جلسات، رواندرمانگر باعث میشود که دیدگاه فرد نسبت به افکار و قصد اطرافیان تغییر کند و از حالت شکاکی خارج شود. بنابراین پس از هر جلسه، حس شخص بیمار به خانواده و اطرفیان خود روز به روز بهتر و مثبتتر میشود. همچنین این جلسات تاثیر بسزایی در کاهش افکار منفی و آزاردهنده شخص خواهند داشت.
دارودرمانی برای اختلال شخصیت اسکیزوتایپی
همانطور که کمی پیشتر اشاره شد، اکثر روانپزشکان علاوه بر جلسات رواندرمانی از دارودرمانی نیز برای بهبود وضعیت بیمار و همچنین تسریع روند درمان کمک میگیرند. البته نکته مهم این است که تا کنون هیچ داروی مشخصی برای درمان اختلال شخصیت اسکیزوتایپال تهیه نشده است. بنابراین در اکثر موارد، پزشکان و روانپزشکان به علت آن که در این اختلال، بیشتر به همراه افسردگی ظاهر میشود، از برخی داروهای افسردگی استفاده میکنند. البته این نوع داروها نیز باید با توجه به ویژگیهای رفتاری بیمار در دوزهای مناسب تجویز شود و از استفاده خودسرانه آنها پرهیز شود. از اصلیترین داروهایی که در این زمینه مورد استفاده قرار میگیرند میتوان به کوییاپین یا Zyprexa، الانزاپین یا Abilify Aristada، ریسپریدون یا Risperidone، بنزودیازپینها یا Klonopin، کلونازپام، آرپیپرازول و... اشاره کرد.
بیشتر بخوانید: افسردگی چیست ؛ علائم، انواع، تشخیص و درمان افسردگی
درمان اختلال شخصیت اسکیزوتایپال در کلینیک پزشک مغز
همان طور که پیشتر ذکر شد، درمان به موقع اختلال شخصیت اسکیزوتایپال بسیار پراهمیت است. به این منظور باید پیش از هر اقدامی، به شناخت و انتخاب بهترین کلینیک و مرکز درمانی برای شروع روند درمان بپردازید. در کلینیک پزشک مغز ضمن درمان بیمار در بهترین شرایط، به ارائه اطلاعات کافی و برگزاری جلسات مشاورهای برای خانواده شخص بیمار نیز پرداخته میشود. همچنین روند درمان در کلینیک روانپزشکی ضمن برگزاری جلسات رواندرمانی به صورت منظم، دارودرمانی نیز توسط روانپزشکان مجرب برای بیمار صورت خواهد گرفت.
سخن پایانی
باتوجه به آنچه در متن اشاره شده است، اختلال شخصیت اسکیزوتاپیال یکی از اختلالاتی است که به سختی به کمک علائم قابل تشخیص است. به همین دلیل دریافت اطلاعات کافی درخصوص نوع بیماری و نحوه رفتار با شخص بیمار و همچنین بهترین مراکز پزشکی برای درمان این بیماری از اهمیت بالایی برخوردار است.
دیدگاه خود را با ما در میان بگذارید