اختلال اضطراب اجتماعی چیست و چگونه درمان می شود؟

اضطراب اجتماعی یکی از مشکلات روحی روانی و از انواع اختلالات اضطرابی است که فرد را تحت تأثیر اجتماع قرار می‌دهد و در نتیجه آن، استرس و نشانه‌هایی از ترس اجتماعی پدید خواهند آمد. به دلیل تغییرات اجتماع و مشکلات روحی زیادی که جدیداً در جامعه دیده می‌شوند، افراد زیادی مخصوصا نوجوانان با این نوع اضطراب دست و پنجه نرم می‌کنند. درک این عارضه روحی برای دیگران سخت است و همین باعث تشدید بیماری روحی فرد می‌شود؛ زیرا انجام فعالیت‌های خاصی در جمع‌های دوستانه یا کاری، برای فرد دارای ترس از اجتماع بسیار سخت است در حالی که برای دیگران ساده است. با ما همراه باشید تا راجع به علائم اختلال اضطراب اجتماعی و همچنین روش‌های درمان آن صحبت کنیم.

اختلال اضطراب اجتماعی چیست؟

اگر با زبان ساده بخواهیم اضطراب اجتماعی را توضیح دهیم، به این معنی است که فرد از حضور در اجتماعات دچار استرس می‌شود و توانایی ارتباط برقرار کردن با افراد حاضر در جمع را از دست می‌دهد. هراس اجتماعی یک نوع بیماری روحی است که بر اثر محیطی که فرد در آن بوده است به وجود آمده است.

ریشه‌های این اختلال، در برخورد‌های دیگران با فرد و حضور‌های او در اجتماع، در دوران کودکی، نوجوانی و جوانی است. همراه با هراس اجتماعی، مشکلات فیزیکی همچون سندروم پاهای بیقرار مشاهده می‌شوند؛ که باعث می‌شود فرد تحت هیچ‌گونه شرایطی، احساس راحتی در حضور داشتن در جمع نکند و از اجتماع فراری باشد.

بیمارانی که از این مشکل روحی آسیب دیده‌اند، راجع به عوارض آن صحبت می‌کنند که چقدر روی زندگی آن‌ها تاثیرات منفی دارد. برای درک بهتر استرس اجتماعی، می‌توانیم به نوجوانانی اشاره کنیم که در جمع‌های دوستانه در هیچ بحثی شرکت نمی‌کنند و توانایی ارتباط چشمی و ارتباط کلامی را ندارند.

ریشه اضطراب اجتماعی

 ریشه‌ فوبیای جمع هراسی ترکیبی از عوامل ژنتیکی، محیطی و روان‌شناختی است. برخی افراد به دلیل زمینه‌های ارثی، مستعد ترس از اجتماع هستند، زیرا ساختار مغزی و میزان ترشح برخی هورمون‌ها مانند سروتونین در این افراد متفاوت است. علاوه بر این، تجربه‌های منفی در گذشته، مانند مورد تمسخر قرار گرفتن، تحقیر شدن یا شکست‌های اجتماعی، نقش مهمی در شکل‌گیری این اختلال دارد. تربیت سخت‌گیرانه یا محیط خانوادگی که در آن فرد به‌طور مداوم تحت نظارت شدید قرار دارد نیز احساس عدم امنیت فرد را افزایش می‎‌دهد. همچنین، افراد درون‌گرا و افرادی که اعتمادبه‌نفس پایینی دارند، بیشتر در معرض ابتلا به جمع‌هراسی قرار می‌گیرند.

انواع جمع هراسی یا اضطراب اجتماعی

در واقع اضطراب اجتماعی به دو نوع اصلی تقسیم می‎‌شود که عبارت‌اند از:

1. اضطراب اجتماعی فراگیر: در این نوع اضطراب اجتماعی، فرد تقریباً در تمامی موقعیت‌های اجتماعی دچار ترس و نگرانی می‌شود. تعامل با دیگران، صحبت کردن در جمع، حضور در محیط‌های عمومی و حتی انجام فعالیت‌های روزمره مانند خرید یا مراجعه به ادارات، برای این افراد چالش‌برانگیز است. اضطراب اجتماعی فراگیر تأثیر گسترده‌ای بر زندگی فرد دارد و مانع از پیشرفت تحصیلی، شغلی و اجتماعی او می‎‌شود.
2. اضطراب اجتماعی خاص (موقعیتی):  در اضطراب اجتماعی خاص (موقعیتی)، فرد تنها در شرایط خاصی دچار اضطراب می‌شود. به‌عنوان‌مثال، معمولا فرد هنگام سخنرانی در جمع، شرکت در مصاحبه شغلی، اجرای هنری یا حتی صرف غذا در حضور دیگران، دچار استرس و ترس شدید می‎‌شود. برخلاف اضطراب اجتماعی فراگیر، این نوع از اضطراب محدود به موقعیت‌های مشخصی است و ممکن است فرد در سایر زمینه‌های اجتماعی مشکلی نداشته باشد.

علائم اختلال اضطراب اجتماعی

کسانی که توسط اختلال هراس اجتماعی دچار استرس می‌شوند، توسط دیگران درک نمی‌شوند و بیماری روحی آن‌ها به مرور زمان تشدید می‌شود و در نتیجه آن، ممکن است به دیگر بیماری‌های روحی همچون افسردگی دچار شوند. بهترین راه حل برای اختلال اضطراب اجتماعی، درمان آن است؛ زیرا اختلال اضطراب اجتماعی اگر درمان نشود آسیب‌های زیادی به شغل، مدرسه، خانواده و سلامت روانی فرد وارد خواهد کرد.

برای شناسایی ترس از اجتماع، علائم زیادی وجود دارد که در موقعیت‌های مخلتفی بروز داده می‌شوند. این علائم شامل نشانه‌های فیزیکی و نشانه‌های کلامی هستند که می‌توان آن‌ها را به وضوح مشاهده کرد. ابتدا علائم اضطراب اجتماعی را به شما معرفی می‌کنیم و سپس به سراغ موقعیت‌هایی می‌رویم که این علائم در آن‌جا بروز داده می‌شوند.

لرزیدن بدن

اولین نشانه‌ای که در افراد دارای این اختلال دیده می‌شود، لرزش دست و پا است. زمانی که این افراد در موقعیت‌های مهم در حضور افراد قرار می‌گیرند، کنترلی روی لرزش دست و پای خود ندارند. این مورد توسط دیگران دیده می‌شود و ممکن است باعث شود که سوالاتی از شما پرسیده شود که باز هم باعث تشدید اضطراب اجتماعی می‌شود.

عرق کردن بدن

یکی دیگر از نشانه‌ها، عرق کردن بدن است که بیشتر در پیشانی و دست‌های بیماران دیده شده است. عرق کردن بدن از شما یک چهره ناخوشایند به دیگران نمایش می‌دهد و در قرارهای کاری مهم، باعث ایجاد مشکلات اساسی می‌شود.

نداشتن ارتباط چشمی با دیگران

ترس از ارتباط برقرارکردن با دیگران فقط در صحبت نکردن نیست؛ فرد بیمار ترجیح می‌دهد تا هیچ‌گونه نگاهی با دیگران رد و بدل نشود. ارتباط چشمی باعث تشدید اضطراب می‌شود و ممکن است شرایط فرد را بسیار بدتر کند.

راحت نبودن در صحبت کردن

از نشانه‌های راحت نبودن در صحبت کردن، می‌توان به مکث‌های زیاد بین صحبت کردن اشاره کرد؛ یا استفاده از کلمات اشتباه برای بیان کردن صحبت خود و حتی بیان اشتباه موضوعی که قصد توضیح آن را دارد. این مورد به شدت بیماران دارای استرس اجتماعی را آزار داده است، زیرا در مهمانی‌ها یا مدرسه یا حتی قرارهای کاری، توانایی بیان خواسته یا منظور خود را نداشته‌اند.

علت بروز هراس اجتماعی در فرد چیست؟

دلیل اصلی اینکه چرا افراد به اضطراب اجتماعی دچار می‌شوند، ریشه در دلایل مختلفی دارد. اولین ساختار مغزی آن‌ها است. در ساختار مغز افراد مبتلا به این اختلال، تفاوت‌هایی با افراد نرمال دیده می‌شود که باعث ایجاد آن شده است. دلیل دوم، ریشه خانوادگی است که می‌تواند از طریق ژنتیک باشد؛ یا رفتاری که خانواده با اعضای خود داشته‌اند و باعث ترس از حضور در اجتماع شده است. موقعیت‌های محیطی و رفتارهای اشتباه دیگران نیز جزو اصلی‌ترین دلایل شناخته می‌شوند.

راه‌ های تشخیص اختلال اضطراب اجتماعی

برای تشخیص اختلال اضطراب اجتماعی، باید به روانپزشک مراجعه کرد تا وضعیت روحی شما توسط او بررسی شود. طبق نظر روانپزشک ممکن است که به بیمار توصیه شود تا یک نقشه مغزی تهیه کند و وضعیت فیزیکی مغز او بررسی شود. با این اقدامات می‌توان به صورت قطعی، این اختلال در بیمار را بررسی کرد.

عوارض اختلال اضطراب اجتماعی

عوارض این بیماری در جنبه‌های مختلفی از زندگی فرد بیمار پدیدار می‌شوند. در صورت عدم درمان، فرد در موقعیت‌هایی که در ادامه برای شما قرار داده‌ایم، دچار آسیب می‌شود و اوقات خوشی را سپری نخواهد کرد.

• قرارهای کاری

به قرارهای کاری اشاره‌های زیادی داشته‌ایم؛ زیرا بیشترین آسیب به شغل یا زندگی فرد، در قرارهای کاری وارد می‌شود. قرارهای کاری معمولا سرنوشت یا وضعیت زندگی را تغییر می‌دهند و اگر فرد نتواند در این قرارها حضور موثری داشته باشد، مطمئناً به آن‌ چیزی که می‌خواهد، نمی‌رسد.

• مدرسه

اشاره داشتیم که کسانی که با این نوع اضطراب روبه‌رو هستند، در دوران کودکی و نوجوانی تحت تاثیر آن بوده‌اند و به دلیل درمان نکردن آن، بیماری روحی آن‌ها پیشرفت کرده است. مدرسه یکی از اجتماعی‌ترین محیطی است که یک نوجوان در آن حضور دارد و همیشه نیاز به ارتباط چشمی و کلامی است. اضطراب اجتماعی، آسیب‌های زیادی را به درس و فعالیت موثر در مدرسه وارد می‌کند.

• قرارهای دوستانه

قرارهای دوستانه باید باعث شادی و نشاط شوند، ولی افرادی که از این بیماری رنج می‌برند، در این قرارها مایل به مکالمه نیستند و خود را از مسیر خوشحالی با دیگران جدا می‌کنند. به دلیل ارتباط نداشتن با دوستان، مشکلات روحی دیگری نیز پدید می‌آیند. ارتباط با دوستان صمیمی علاوه بر ایجاد روحیه مثبت، باعث کسب دانش و همچنین حضور داشتن در موقعیت‌های سودآور همچون کار، ورزش و گردش‌ها خواهد شد. مهم است که آدمی با دوستان خود ارتباط برقرار کند؛ زیرا علاوه بر ارتباط با شریک عشقی و خانواده، فرد نیاز دارد تا با دوستان خود صحبت کند و روحیه خود را حفظ کند.

• مهمانی‌ها

شاید بسیاری از ما انسان‌ها علاقه‌ای به حضور در مهمانی‌ها نداشته باشیم و علی رغم میل خود در آن‌ها حضور پیدا کنیم، ولی مشکلاتی در رابطه با صحبت کردن و ارتباط برقرار کردن داشته باشیم. تفاوت کسانی که از این اضطراب رنج می‌برند با افراد عادی، در این موضوع است که با حضور پیدا کردن در مهمانی‌ها علاوه بر اینکه لذتی نمی‌برند، بلکه خود را به وضوح پر از استرس و نگرانی نشان می‌دهند که باعث جلب توجه دیگران می‌شود و وضعیت روحی فرد را آسیب پذیر‌تر می‌کند. از خانواده‌ها خواهش داریم که اگر فرزند آن‌ها علاقه‌ای به حضور در مهمانی‌ها ندارد، او را مجبور به آمدن نکنند و اگر نشانه‌های اضطراب اجتماعی را در او مشاهده می‌کنند، به دنبال درمان این عارضه روحی باشند.

• قرار ملاقات با جنس مخالف

قرارهای عاشقانه تأثیر مهمی در ذهنیت فرد مقابل دارند و اگر شما در این قرارها دچار اضطراب باشید، مطمئناً توانایی صحبت کردن را از دست می‌دهید و هیچ میل و علاقه‌ای از خود نشان نمی‌دهید که باعث می‌شود، نتایج قرار طبق انتظار شما پیش نرود.

• ملاقات با افراد جدید

تأثیر نگاه اول در ملاقات با افراد جدید، بسیار مهم است و پایه‌های ذهنیت کلی آن‌ها راجع به شما را تشکیل می‌دهد. یکی از مواردی که افراد مبتلا به این مشکل را اذیت کرده است، ضعف شدید در ملاقات با افراد جدید بوده است.

• توانایی شروع مکالمه

اینکه چه کسی مکالمه را در اجتماع یا بحث‌های مهم شروع می‌کند بسیار اهمیت دارد. مکالمه‌هایی را که خود شما شروع می‌کنید، طبق مسیری که در ذهن خود دارید پیش می‌روند و نتیجه بهتری دارند، اما زمانی که شما توانایی شروع مکالمه را نداشته باشید، ملاقات با دیگران می‌تواند خسته کننده باشد یا حتی طبق میل شما پیش نرود.

راهکارهایی برای غلبه بر اضطراب اجتماعی

اختلال اضطراب اجتماعی به ترس و نگرانی مداوم از قرار گرفتن در موقعیت‌هایی گفته می‌شود که فرد احتمال می‌دهد مورد قضاوت، تحقیر یا اشتباه قرار گیرد. این احساس اضطراب بر تعاملات روزمره تأثیر منفی می‌‏گذارد و فرد را از حضور در جمع‌های اجتماعی دور می‏‌کند.

از این رو، برای کاهش هراس اجتماعی، ضروری است که فرد به‌تدریج خود را در موقعیت‌های اجتماعی مختلف قرار دهد و از تکنیک‌های آرام‌سازی ذهن و بدن بهره بگیرد. تمرین مهارت‌های ارتباطی، استفاده از روش‌های تنفس عمیق، شناسایی و اصلاح افکار منفی و مواجهه کنترل‌شده با موقعیت‌های استرس‌زا، از جمله راهکارهای مؤثر در مدیریت استرس اجتماعی هستند. علاوه بر این، روش‌های دیگری نیز وجود دارند که به کاهش ترس از اجتماع کمک بسزایی می‏‌کنند. در ادامه، برخی از مهم‌ترین راهکارها را بررسی می‌‏کنیم:

افزایش دامنه تعاملات اجتماعی

افزایش تعاملات اجتماعی در کاهش اضطراب اجتماعی بسیار موثر است و حس اطمینان فرد را در موقعیت‌های اجتماعی تقویت می‌کند. شرکت در فعالیت‌های گروهی، کلاس‌های آموزشی، ورزش‌های تیمی و گفتگوهای دوستانه راه‌های مؤثری برای گسترش روابط هستند. همچنین، ارتباطات غیرحضوری مانند تماس تلفنی، مقدمه‌ای برای تعاملات حضوری به شمار می‏‌رود.

تقویت مهارت‌های اجتماعی، برقراری ارتباط با افراد هم‌فکر و داشتن نگرش مثبت، ارتباطات را آسان‌تر می‌کند. به همین دلیل، شرکت در فعالیت‌های داوطلبانه و بهبود مهارت‌های گفت‌وگو نقش مهمی در تقویت روابط اجتماعی دارد.

صرف وقت برای فعالیت های آرامش بخش

اختصاص دادن زمانی برای فعالیت‌های آرامش‌بخش، باعث کاهش استرس و بهبود کنترل اختلال اضطراب اجتماعی می‌شود. فعالیت‌هایی مانند مدیتیشن، یوگا، نقاشی، مطالعه، پیاده‌روی در طبیعت، گوش دادن به موسیقی، تماشای فیلم‌های الهام‌بخش و انجام ورزش‌های سبک به تنظیم هیجانات و افزایش آرامش ذهنی کمک شایانی می‌کنند. علاوه بر این، تمرین‌های تنفسی و تکنیک‌های ریلکسیشن، واکنش‌های فیزیکی اضطراب را کاهش داده و فرد را در موقعیت‌های اجتماعی آرام‌تر می‌‎کنند.

همچنین، انجام فعالیت‌های هنری مانند سفالگری، نویسندگی یا نواختن موسیقی نیز، تمرکز ذهنی را افزایش داده و احساسات منفی را کاهش می‌‏دهد. به علاوه، گذراندن وقت با دوستان و خانواده نیز یکی از راه‌های مؤثر برای کاهش تنش‌های روزمره است. ایجاد یک روتین روزانه برای استراحت و مراقبت از خود، مانند نوشیدن چای گیاهی، انجام حرکات کششی ملایم یا داشتن لحظاتی برای تفکر و آرامش، باعث تعادل روانی و احساسی فرد خواهد شد.

خودداری از مصرف الکل و دخانیات

برخی افراد برای کاهش اختلال اضطراب اجتماعی به مصرف الکل یا دخانیات روی می‌آورند، اما این روش نه‌تنها کمکی به حل مشکل نمی‌کند، بلکه وابستگی ایجاد کرده و مشکلات جسمی و روانی را تشدید می‌کند. اگرچه مصرف این مواد در کوتاه‌مدت حس آرامش ایجاد می‏‌کند، اما در بلندمدت باعث افزایش علائم اضطراب، کاهش تمرکز و اختلال در تنظیم احساسات می‌شود.

علاوه بر این، مصرف مداوم الکل و دخانیات موجب اختلال در عملکرد مغز، کاهش کیفیت خواب و تضعیف سیستم ایمنی می‌شود. به طور کلی،  تغییر سبک زندگی، تغذیه مناسب، خواب کافی و تمرین‌های آرامش‌بخش، نقش مؤثری در بهبود سلامت روان و کنترل اضطراب خواهد داشت.

چه زمانی برای اضطراب اجتماعی باید به پزشک مراجعه کرد؟

هر لحظه که مشاهده کردید از حضور در اجتماع ترس دارید و توانایی ارتباط برقرار کردن را از دست داده‌اید، باید با روانشناس یا روانپزشک صحبت کنید. این بیماری هرچه سریع‌تر درمان شود، سریع‌تر به زندگی نرمال خود خواهید برگشت و احساس رضایت بیشتری رو تجربه خواهید کرد.

درمان دارویی برای اضطراب اجتماعی

همراه با صحبت‌های روانپزشک برای درمان روانی شما، دارو‌هایی نیز برای تثبیت وضعیت روحی و همچنین جلوگیری از سندروم پاهای بی ‌قرار تجویز می‌شود تا وضعیت فیزیکی شما در هنگام ترس از اجتماع، باعث آزار شما نشود. این داروها بسیار تاثیرگذار هستند و به عنوان مثال، می‌توان به داروی ثبات وضعیت ذهنی اشاره کرد که برای اختلال‌های روحی بسیار کارآمد است.

درمان اضطراب اجتماعی در کلینیک پزشک اول

در کلینیک پزشک اول، درمان اختلال اضطراب اجتماعی به صورت پیشرفته انجام می‌شود و تمامی نیاز‌های درمانی بیمار در کلینیک روانشناسی و کلینیک روانپزشکی موجود هستند. کلینیک پزشک اول دارای تجهیزات لازم برای نقشه برداری مغز و همچنین با کمک متخصصان مجرب در حوزه مشاوره فردی و مشاوره اختلال شخصیت برای درمان اختلال‌های روحی است. پیشنهاد می‌کنیم در صورت مشاهده اضطراب اجتماعی، همین الان برای دریافت وقت ویزیت از کلینیک، اقدام کنید.