اختلال دو قطبی چیست ؟ علائم و درمان دوقطبی

یکی از بیماری‌ های روانی که امروزه افراد زیادی به آن دچار هستند، اختلال دوقطبی است‌. متأسفانه بسیاری از افرادی که به این بیماری گرفتار شده‌اند، از وجود آن بی‌خبر هستند و حتی نمی‌دانند بیماری دوقطبی چیست. این بیماری که به نام اختلال شیدایی نیز شناخته می‌شود، در زنان و مردان متفاوت است و حتی شدت یا مدت زمان مبتلا شدن به آن هم فرق می‌کند.

دلیل اینکه بسیاری از افراد از وجود این بیماری بی اطلاع هستند، این است که با افسردگی هیچ‌گونه شباهتی ندارد. افراد افسرده در طول زمان مبتلا بودن به افسردگی، مسیر نسبتاً یکنواختی را طی می‌کنند؛ ولی در این بیماری، شما ممکن است در طول روز به گونه‌ای باشید که انگار خوشحال‌ترین فرد روی زمین هستید و در نصف دیگر روز همانند یک فرد مبتلا به افسردگی، میل و علاقه‌ای برای انجام هیچ‌کاری را نداشته باشید. در ادامه این مطلب راجع به علائم اختلال دوقطبی صحبت می‌کنیم و روش‌های درمان آن را به شما توضیح می‌دهیم.

اختلال دوقطبی چیست؟

طبق مشاهداتی که روی افراد مبتلا به بیماری اختلال دو قطبی انجام شده است، این افراد عمدتاً در بازه‌های زمانی یک هفته‌ای، خلق و خوی کاملاً متفاوتی با هفته قبلی خود دارند. کسانی که به این بیماری مبتلا هستند، لزوماً افسرده نیستند؛ بعضی از آن‌ها دچار افسردگی و بعضی دیگر اصلا افسردگی را تجربه نکرده‌اند. دلیل اینکه مبتلا شدن به افسردگی در دوران اختلال دوقطبی برای تمامی مبتلایان یکسان نیست، این است که این بیماری دارای 3 نوع است و وابسته به روحیات فرد و عدم درمان به موقع، ممکن است باعث پیشرفت این بیماری شود. شخص بیمار، ممکن است هر چه نوع اختلال را تجربه کند.

تماس بگیرید: مشاوره اختلال شخصیت در تهران

انواع اختلال دو‌ قطبی

افراد در مواجه با اختلال دوقطبی 3 مرحله اصلی را تجربه می‌کنند که کاملا متفاوت با یکدیگر هستند. سه دوره اصلی اختلال از نوع دو‌قطبی شامل شیدایی، مانیا و افسردگی هستند. برخی می‌گویند بیماری دوقطبی دو نوع دارد؛ زیرا مانیا و افسردگی در فاصله زمانی بسیار کوتاهی، یکی پس از دیگری نمایان می‌شوند.

1. شیدایی: در دوقطبی شیدایی، فرد احساسات شدیدی دارد و به دنبال بروز دادن این احساسات در کار‌های روزمره خود است. داشتن انرژی بیش از حد، یکی از اصلی‌ترین نشانه‌های حضور در دوره شیدایی است. دوره شیدایی می‌تواند آسیب‌های زیادی به زندگی فرد از لحاظ شغلی، درسی و اجتماعی وارد کند.
2. مانیا: برخلاف دوران شیدایی که انرژی بیش از حد باعث آسیب به زندگی فرد می‌شود، در دوران مانیا این انرژی کمتر است؛ ولی هنوز هم فرد خوشحال و پر انرژی است. در این دوران، تغییرات خلقی به سراغ فرد می‌آیند و دیگر همانند دوره شیدایی، احساس سرخوشی بیش از حد وجود ندارد.
3. افسردگی: پس پایان دو دوره قبلی، فرد اگر درمان را شروع نکرده باشد به اختلال دو‌قطبی از نوع افسردگی دچار می‌شود. در این دوران برخلاف دو دوره قبلی، همه چیز فروکش می‌کند و هیچ خبری از انرژی زیاد یا سرخوشی نیست. انرژی منفی و افکار منفی تمام فکر و ذهن فرد را پوشش می‌دهند و افکار خطرناکی همانند خودکشی و توهم‌های شدید به سراغ او می‌آیند.

علائم اختلال دو‌قطبی چیست

اختلال دو‌ قطبی دارای علائم زیادی است؛ به این دلیل که در زنان و مردان و نحوه برخورد آن‌ها با این اختلال، تفاوت‌هایی وجود دارد. به دلیل احساسات متفاوت میان زنان مردان و نحوه درگیر شدن آن‌ها با این احساسات، طبیعتاً پاسخ ذهن مردان و زنان در مقابله با این اختلال متفاوت است؛ و نتیجه آن این است که علائم اختلال شیدایی در زنان و مردان تفاوت دارد. در دوره اختلال شیدایی که نوع اول این اختلال است، فرد سرخوشی و انرژی مثبت زیادی را از خود نشان می‌دهد؛ ولی پس از مدت کوتاهی (بین 1 روز تا 7 روز)، وضعیت فرد کاملا تغییر می‌کند و خبری از سرخوشی و انرژی زیاد نیست و تا حدودی همانند افراد مبتلا به افسردگی رفتار می‌کند. علاوه‌بر دو‌قطبی شیدایی، دو نوع دیگر از این اختلال هم وجود دارد که علائم متفاوتی در مقایسه با افسردگی شیدایی نشان می‌دهند.

علائم بیماری دو‌قطبی در دوره مانیا

در دوره مانیا فرد دیگر همانند دوران شیدایی، خوشحالی بیش از حد نرمال ندارد؛ ولی خوشحالی‌های کوچک موقتی در ساعاتی از روز را تجربه می‌کند. برخی از نشانه‌های دوره مانیا عبارت‌اند از:

1. یکی از اصلی‌ترین نشانه‌های دوره مانیا، ریسک‌‌ پذیر بودن بیش از حد است. فرد در این دوره به دنبال انجام کار‌هایی است که قبلاً ریسک انجام‌دادن آن‌ها را نمی‌کرد. شرطبندی‌های سنگین یا رابطه‌های جنسی زیاد با شریک‌های جنسی غیرمعمول، از نشانه‌های این ریسک پذیری بالا هستند.
2. نداشتن یک عقیده ثابت راجع به یک موضوع، از نشانه‌های دوره مانیا است که باعث می‌شود فرد مبتلا به اختلال دو‌قطبی، بدون تفکر انتخاب‌های ناگهانی انجام دهد.
3. عصبانیت‌های زیاد و بدون دلیل به خاطر اقدامات نزدیکان، از دیگر نشانه‌هایی است که در افراد مبتلا به این نوع اختلال که در دوره مانیا هستند زیاد رخ می‌دهد.
4. میل به مکالمه داشتن زیاد می‌شود و پرحرفی بسیار زیادی در این افراد مشاهده می‌شود، که تفاوت آن با افراد پرحرف را می‌توان از آن‌جایی مشاهده کرد، که بعضی از روزها اصلأ صحبت نمی‌کنند و در بعضی مواقع بسیار پرحرف هستند.

علائم بیماری دو‌قطبی در دوره افسردگی

دوره افسردگی بعد از مانیا رخ می‌دهد و به همین دلیل، علائم دوره افسردگی را می‌توان یک واکنش نسبت به کار‌هایی که در دوره مانیا انجام داده‌اند، تصور کرد. این دوره حداقل 15 روز باید ادامه داشته باشد و علائم زیر در این 15 روز مشاهده شوند، تا بتوان به آن افسردگی در بیماری دو‌قطبی گفت.

1. در دوره افسردگی، فرد دیگر از کارهایی که در دوره‌های قبلی از انجام آن‌ها خوشحال می‌شد، لذت نمی‌برد.
2. دیگر خبری از پرحرفی‌های زیاد نیست و ریسک‌های زیاد، در این دوره اصلا شایع نیستند.
3. فکر کردن به خودکشی در این دوران بسیار شایع است، ولی فقط در حد فکر است و بهتر است با فردی که صحبت از خودکشی می‌کند، به درستی رفتار کنید تا ایده انجام خودکشی فقط در حد فکر باقی بماند.
4. افزایش اشتها یا کاهش اشتها در افرادی که در دوره افسردگی هستند رخ می‌دهد. داشتن استرس یا بی‌حوصلگی، یکی از دلایلی است که باعث می‌شود فرد به غذا خوردن زیاد میل پیدا کند یا کلاً به غذا علاقه‌ای نداشته باشد.
5. در دوره افسردگی، برخلاف دوره‌های قبلی از انرژی زیاد خبری نیست و فرد ممکن است کل روز در اتاق، خود را حبس کند و هیچ کاری انجام ندهد. نداشتن انرژی ممکن است باعث صدمه به شغل، درس و همچنین خانواده او شود.

بیشتر بخوانید: افسردگی چیست

علل بیماری دو‌ قطبی

سوال اصلی اینجاست که چرا فرد به اختلال دو‌قطبی دچار می‌شود؟ دلایل مشخصی وجود ندارد که در تمامی افراد یکسان باشد، ولی ژنتیک نقش بسیار مهمی در مبتلا شدن به این اختلال دارد. به طور کلی علت اختلال دو‌قطبی در ژنتیک و تغییرات فیزیکی در مغز خلاصه می‌شود، که در بین بیمارانی که به مراکز درمانی مراجعه کرده‌اند بسیار شایع بوده است.

• ژنتیک‌: این اختلال می‌تواند از طریق ژنتیک از والد به فرزند منتقل شود. بسیاری از کسانی که به این بیماری دچار شده‌اند، والدی داشته‌اند که در گذشته با اختلال دو‌قطبی مواجه شده است.
• تغییرات فیزیکی مغز: با مشاهده تصویرهای نقشه مغزی، این موضوع که مغز افراد مبتلا به اختلال دو‌قطبی با افراد نرمال تفاوت‌هایی دارد، مشاهده شده است. یکی از راه‌های تشخیص این نوع افسردگی، مشاهده نقشه مغزی است.

عوارض بیماری دوقطبی چیست

ازآنجایی‌که حدود ۴۰ میلیون نفر در سراسر جهان با اختلال دوقطبی زندگی می‌کنند و این اختلال در بین جوامع درحال‌توسعه با رشد صعودی همراه است، ازاین‌روی شناخت عوارض بیماری دوقطبی می‌تواند نقش مؤثری را در درمان به‌موقع این بیماری داشته باشد. باتوجه‌به تفاسیر فوق مصرف بیش از حد الکل، اضطراب، بروز بیماری‌های قلبی و تنفسی، تغییر در خلق‌وخو، مصرف بیش از حد سیگار، احتمال خودکشی و... ازجمله مهم‌ترین عوارض بیماری دوقطبی هستند. همچنین در کنار موارد فوق اعتمادبه‌نفس کاذب، صحبت‌کردن سریع در مورد ایده‌های مختلف، اختلال در تمرکز، کاهش نیاز به خواب، رفتار بی‌پروا یا ریسک‌پذیر، فعالیت جنسی پرخطر و آسیب‌رساندن به خود یا دیگران ازجمله مهم‌ترین عوارض رفتاری بیماری دوقطبی شناخته می‌شود.

چگونه می‌توان از ابتلا به اختلال دو قطبی پیشگیری کرد

به‌طور کلی هیچ راه مطمئنی برای پیشگیری از اختلال دو قطبی وجود ندارد؛ اما درمان به‌محض مشاهده اختلال آغاز می‌شود که می‌تواند نقش مؤثری را در بهبود و مهار این بیماری داشته باشد. از این‌ رو افراد باید به علائم هشداردهنده‌ای نظیر اختلالات خواب و اختلالات رفتاری توجه کنند. باوجود گفته‌های فوق یک تحقیق علمی نشان می‌دهد اختلالات خواب و کم‌خوابی در کنار مصرف مواد مخدر و الکل می‌تواند خطر ابتلا به اختلال دو قطبی را افزایش دهد.

راه‌های تشخیص اختلال دو‌قطبی

روانپزشک با مشاهده وضعیت فرد می‌تواند وجود این اختلال را تشخیص دهد. برای تشخیص اختلال دو‌قطبی، روانپزشک از بیمار سوال‌هایی راجع به دوره‌های زمانی متفاوت می‌پرسد. برای مطمئن شدن از این موضوع که آیا شما به اختلال دو‌قطبی مبتلا هستید یا خیر، بهترین اقدام این است که ابتدا به روان‌پزشک مراجعه کنید.

عوامل تشدید‌کننده اختلال دو‌قطبی

اصلی‌ترین عامل تشدیدکننده اختلال دو‌قطبی، بی‌توجهی به آن است. تحریک افرادی که به این بیماری دچار شده‌اند، باعث شدید‌تر شدن وضعیت آن‌ها می‌شود و در نهایت ممکن است تمامی اقدامات در جهت ارضای روحی خود، در این دوران شدید‌تر شود. رابطه‌های عاشقانه اگر در این دوران با جدایی تمام شوند، باعث شدید‌تر شدن اختلال می‌شوند و همچنین در ادامه این موضوع، فرد مبتلا، ممکن است دست به مصرف مواد مخدر بزند؛ که در نهایت این بیماری را تشدید می‌کند.

تفاوت دوره شیدایی و هیپومانیا

آنچه می‌توان در تعریف تفاوت دوره شیدایی و هیپومانیا بیان کرد این است که هیپومانیا و شیدایی دوره‌های رفتاری بیش از حد فعال و پرانرژی هستند که متاسفانه تأثیر قابل‌توجهی بر زندگی روزمره دارند. به‌طورکلی هیپومانیا نوع خفیف‌تری از شیدایی است که معمولاً برای مدت کوتاه‌تری ادامه می‌یابد. اگرچه شیدایی و هیپومانیا کاملاً شبیه به هم هستند؛ اما شیدایی علائم شدیدتری نسبت هیپومانیا دارد.

تفاوت اختلال شخصیت مرزی با دوقطبی

به‌طور کلی اختلال دوقطبی و اختلال شخصیت مرزی (BPD) دارای علائم مشترکی نظیر افسردگی و رفتار تکانشی هستند؛ اما در یک نگاه جزئی این دو اختلال دارای تفاوت‌های مهمی هستند که شناخت آن‌ها می‌تواند نقش بزرگی را در درمان سریع‌تر این دو بیماری ایفا کند. برای آشنایی با این تفاوت‌ها پیشنهاد می‌کنیم جدول زیر را بادقت بررسی کنید.

روش‌های درمان بیماری دو‌قطبی

برای درمان اختلال دو‌قطبی، شما هم می‌توانید از روان‌پزشک کمک بگیرید و سپس طبق نظر روان‌پزشک می‌توانید شروع به مصرف داروهای تثبیت کننده وضعیت روحی کنید. پروسه درمانی آن اصلا سخت نیست و در هر مرحله‌ای که بیمار در آن باشد قابل درمان است.

دارو درمانی

این اختلال با تغییر خلق فراوان همراه است و شیوه درمان آن همراه با استفاده از داروهایی همانند لیتیم است که باعث می‌شوند خلق و خوی فرد ثبات داشته باشد. بهتر است به یک روان‌پزشک مراجعه کنید تا طبق شدت بیماری، برای شما موثرترین داروها را تجویز کند تا درمان اختلال دوقطبی با موفقیت پیش رود.

روان ‌درمانی

در شرایطی ممکن است روانپزشک شما را به روانشناس معرفی کند تا پروسه‌های روان‌درمانی برای شما آغاز شود. پروسه‌های روان‌درمانی، باعث می‌شوند تا بیمار دید بسیار بیشتری نسبت به وضعیتی که در آن قرار دارد، داشته باشد و همچنین ثبات روحی بیشتری را تجربه کند.

درمان اختلال دو‌قطبی در کلینیک پزشک اول

در کلینیک روانشناسی پزشک اول، شما می‌توانید بیماری اختلال دوقطبی را تشخیص دهید و همچنین با روان‌پزشک‌ها و روان‌شناس‌ها صحبت کنید تا روند درمان اختلال دوقطبی خود را به سرعت آغاز کنید. تمامی شیوه های درمانی در رابطه با این بیماری در کلینیک پزشک اول برای شما در دسترس هستند. کافی است به صورت حضوری یا آنلاین با متخصصان ما در تماس باشید.