روان درمانی چیست و چه انواعی دارد

روان‌درمانی که با نام گفت‌وگودرمانی نیز شناخته می‌شود، دارای انواع مختلفی است؛ ولی، به خاطر داشته باشید که رابطه شما با روان‌درمانگر کلینیک روانشناسی معمولا از رویکردی که استفاده می‌کند، مهم‌تر است. در ادامه این مطلب، توضیح می‌دهیم که روان درمانی چیست، شما را با مهم‌ترین انواع آن آشنا می‌کنیم و به چند سؤال متداول پاسخ می‌دهیم.

روان درمانی چیست

روان‌درمانی روشی برای درمان سلامت روان است. روان‌درمانگران اغلب از روان‌درمانی به‌تنهایی یا به همراه داروها برای درمان بیماری‌ها و مشکلات روانی استفاده می‌کنند. در طول جلسه روان‌درمانی، روان‌درمانگر با شما صحبت می‌کند تا افکار مشکل‌ساز را شناسایی کند و تغییر دهد. روان‌درمانی می‌تواند به شما کمک کند با مشکلات روانی مختلفی مانند مانند افسردگی، اضطراب و استرس مقابله کنید و با اتفاقات ناگوار زندگی مانند ضربه روانی یا مرگ یکی از عزیزان خود کنار بیایید.

روان درمانی برای درمان چه بیماری هایی کاربرد دارد

در این بخش، پاسخ مفصلی به سؤال «کاربرد روان درمانی چیست» ارائه می‌دهیم. روان‌درمانی می‌تواند بسیاری از بیماری‌های روانی، عوامل استرس‌زا و مشکلات زندگی روزمره را درمان و برطرف کند. برخی از بیماری‌های روانی که روان‌درمانی می‌تواند آن‌ها را درمان کند، عبارت‌اند از:

• افسردگی
• اختلال دوقطبی
• اختلالات اضطرابی مانند اختلال اضطراب اجتماعی و فوبیاها (ترس‌های نامعقول و شدید)
• اختلالات خوردن از جمله بی‌اشتهایی عصبی و پرخوری عصبی
• اختلال استرس پس از سانحه
• اسکیزوفرنی
• اختلال سوءمصرف الکل و مواد مخدر
• اختلالات شخصیت مانند اختلال شخصیت وسواسی و اختلال شخصیت مرزی
• اختلالات سازگاری

همچنین روان‌درمانی می‌تواند به شما کمک کند با موقعیت‌های استرس‌زا و مشکلات روزمره مقابله کنید؛ برای مثال، اگر دچار مشکلات زیر هستید، این روش درمانی می‌تواند به شما کمک کند:

• بیماری‌ها و مشکلات جسمی مانند سرطان، بیماری‌های خودایمنی و درد مزمن
• آسیب روانی و فیزیکی
• استرس
• مرگ یکی از دوستان یا اعضای خانواده
• مشکلات مرتبط با ترک سیگار
• طلاق یا مشکلات خانوادگی
• مشکلات کاری
• مشکلات جنسی
• مشکلات عاطفی مانند عصبانیت یا رفتارهای پرخاشگرانه غیرعادی

انواع روان درمانی

رویکردهای روان‌درمانی مختلفی وجود دارند که روان‌درمانگران می‌توانند از آن‌ها برای درمان مشکلات و بیماری‌های روانی استفاده کنند. روان‌درمانگران معمولا رویکرد مناسب را پس از صحبت‌کردن با بیمار انتخاب می‌کنند. برخی از مهم‌ترین انواع روان‌درمانی عبارت‌اند از:

روان درمانی گروهی

در روان‌درمانی گروهی، شما و افراد دیگر گرد هم می‌آیید تا با کمک یکدیگر و زیر نظر روان‌درمانگر درمان شوید. در جلسات این نوع روان‌درمانی، افراد تجربیات خود را به اشتراک می‌گذارند و درمی‌یابند که افراد دیگری با همان تجربیات و همان احساسات وجود دارند.

روان درمانی دیالکتیک

روان‌درمانی دیالکتیک نوعی رفتاردرمانی شناختی است که روان‌درمانگران از آن برای درمان بیماران پرخطر و مقاوم به درمان استفاده می‌کنند. این نوع روان‌درمانی به بیماران کمک می‌کند رفتارهای ناسالم خود مانند دروغ‌گفتن و آسیب به خود را از طریق نوشتن روزانه افکار و تجربه‌ها، گروه‌درمانی و مشاوره تلفنی تغییر دهند. روان‌درمانی دیالکتیک در ابتدا برای درمان افراد مبتلا به شخصیت مرزی و رفتارهای خودکشی‌گرایانه طراحی شده بود؛ ولی، اکنون روان‌درمانگران از آن برای درمان اختلالات خوردن و اختلال استرس پس از سانحه نیز استفاده می‌کنند.

روان درمانی شناختی رفتاری

روان‌درمانی شناختی رفتاری که با نام رفتاردرمانی شناختی نیز شناخته می‌شود، به افراد کمک می‌کند ادراکات اشتباه خود از خودشان و دنیای اطرافشان را تغییر دهند. در این روش، روان‌درمانگر به افراد کمک می‌کند روش‌های جدید فکرکردن و مهارت‌های مقابله‌ای مؤثرتری را یاد بگیرند. روان‌درمانگران از این نوع روان‌درمانی برای درمان افسردگی، اضطراب، ضربه روحی و اختلالات خوردن استفاده می‌کنند. اگر دارای شرایط زیر هستید، رفتاردرمانی شناختی ممکن است گزینه مناسبی برای شما باشد:

• افکار و رفتارهای شما باعث بدترشدن بیماری روانی شما می‌شوند
• دچار افسردگی یا اختلالات اضطرابی هستید (روان‌درمانگران با توجه به شدت علائم ممکن است از این روش درمانی به همراه داروهای ضدافسردگی استفاده کنند)
• نمی‌خواهید یا نمی‌توانید داروهای ضدافسردگی را مصرف کنید
• بیماری روانی شما باعث ناتوانی یا ایجاد مشکلات بین‌فردی می‌شود

روان درمانی حسی

روان‌درمانی حسی با نام روان‌درمانی حسی و حرکتی نیز شناخته می‌شود. روان‌درمانگران معمولا از این روش برای درمان مشکلات دلبستگی و ضربه روحی استفاده می‌کنند. این نوع روان‌درمانی از ارتباط بین پاسخ‌های فیزیکی و مشکلات عاطفی برای کمک به تغییر الگوها و باورهای روان‌شناختی ناسالم استفاده می‌کند.

روان درمانی هیجان مدار

روان‌درمانگران معمولا از این رویکرد برای ایجاد و تقویت روابط سالم و انعطاف‌پذیر بین زوج‌ها، اعضای خانواده و افراد استفاده می‌کنند. در جلسات این نوع روان‌درمانی، روان‌درمانگر به افراد کمک می‌کند احساسات خود و دیگران را درک کنند و ناامنی‌ها و مشکلات را از بین ببرند.

روان درمانی پویشی

روان‌درمانی پویشی بر این باور است که مشکلات عاطفی شما ناشی از مشکلات ناخودآگاه حل‌نشده (به‌ویژه مشکلات مرتبط با دوران کودکی) هستند. هدف این نوع روان‌درمانی این است که به افراد کمک کند باورها و احساسات خود را درک کنند تا بتوانند الگوهای ناسالم را تغییر دهند.

روان درمانی اگزیستانسیال

در روان‌درمانی اگزیستانسیال، مشکلات و اضطراب درونی ناشی از نگرانی‌های مرتبط با زندگی مانند اجتناب‌ناپذیربودن مرگ، آزادی و مسئولیت‌های آن، انزوا و پوچی درمان می‌شوند. روان‌درمانگران می‌توانند به افراد کمک کنند با اضطراب و افکار منفی خود مقابله کنند تا بتوانند تصمیم‌هایی درباره نحوه زندگی و برخورد با مشکلات زندگی بگیرند.

مراحل انجام روان درمانی چیست

بیشتر جلسات روان‌درمانی حدود 45 الی 60 دقیقه طول می‌کشند. روان‌درمانگر در ابتدا ممکن است سؤالات بسیاری را از شما بپرسد یا از شما بخواهد فرم‌هایی را پر کنید تا بتواند احساسات، نیازها و نگرانی‌های شما را بهتر درک کند.

در طول روان‌درمانی، روان‌درمانگر ممکن است از شما بخواهد درباره احساسات ناخوشایند خود صحبت کنید. زمانی که درباره احساسات ناخوشایند خود صحبت می‌کنید، ممکن است گریه کنید یا عصبانی شوید. این امر طبیعی است. به خاطر داشته باشید که روان‌درمانگر رفتار شما را قضاوت نخواهد کرد؛ بنابراین، صادقانه درباره احساسات ناخوشایند خود صحبت کنید تا او بتواند به شما کمک کند.

در ادامه روان‌درمانی، روان‌درمانگر ممکن است به شما تکلیف بدهد تا آن چیزی را که در طول جلسه یاد گرفته‌اید، تمرین کنید. این تکلیف ممکن است شامل نوشتن روزانه افکار و تجربه‌ها، امتحان‌کردن فعالیت‌های جدید یا ایجاد برنامه‌ای برای مدیریت یکی از علائمتان باشد. اگر انجام برخی از تکالیف برایتان ناخوشایند است، به روان‌درمانگر خود اطلاع دهید.

عوارض روان درمانی

روان‌درمانی معمولا روشی بی‌خطر به شمار می‌رود. اگر می‌خواهید بدانید که عوارض روان درمانی چیست، خوب است بدانید که در روان‌درمانی، معمولا از کلمه «چالش» به‌جای کلمه «عوارض» استفاده می‌شود؛ بنابراین، برخی از مهم‌ترین چالش‌هایی که افراد ممکن است در طول روان‌درمانی با آن‌ها روبه‌رو شوند، عبارت‌اند از:

• افزایش موقتی پریشانی
• خستگی عاطفی
• ناراحتی ناشی از صحبت‌کردن درباره احساسات ناخوشایند
• تغییر در روابط به‌ویژه اگر هدف بیمار از مراجعه به روان‌شناس، برطرف‌کردن مشکلات روابط است
• احساس شرم و قضاوت‌کردن خود

تفاوت مشاوره و روان درمانی

اصطلاحات «مشاوره و «روان‌درمانی» اغلب به جای یکدیگر استفاده می‌شوند؛ ولی، با یکدیگر تفاوت دارند. هر دو آن‌ها روش‌هایی برای درمان مشکلات و بیماری‌های روانی هستند؛ ولی، مدت‌زمان و هدف آن‌ها متفاوت است. مشاوره کوتاه‌مدت است و معمولا بر پیداکردن راه‌حل برای مشکل خاصی مانند سوءمصرف مواد تمرکز می‌کند؛ ولی، روان‌درمانی معمولا بلندمدت است و می‌تواند روی چندین مشکل یا بیماری‌های روانی پیچیده‌تر تمرکز کند.

چه زمانی باید به روان درمانگر مراجعه کنیم؟

اگر دارای شرایط زیر هستید، به روان‌درمانگر کلینیک‌های معتبری مانند کلینیک پزشک اول مراجعه کنید:

• اگر می‌خواهید سلامت روان خود را مدیریت کنید؛ برای مثال، اگر می‌خواهید استرس خود را مدیریت کنید یا مهارت‌های مقابله‌ای ناسالمی دارید
• اگر می‌خواهید خود یا روابطتان را بهبود دهید؛ برای مثال، اگر نمی‌توانید به اهداف خود دست یابید یا می‌خواهید خودآگاهی خود را افزایش دهید
• اگر اتفاقات بزرگی در زندگی شما رخ داده‌اند و با آن‌ها دست‌وپنجه نرم می‌کنید؛ برای مثال، اگر شغل خود را عوض کرده‌اید، بچه‌دار شده‌اید، طلاق گرفته‌اید یا می‌خواهید رویداد آسیب‌زا را تجربه‌وتحلیل کنید
• اگر به‌تازگی زندگی‌کردن برایتان دشوارتر شده است؛ برای مثال، اگر خلق‌وخوی شما روی کار شما تأثیر گذاشته است یا وضعیت روحی شما باعث شده است دچار بی‌اشتهایی یا کم‌خوابی شوید
• اگر می‌خواهید خودتان را پیدا کنید؛ برای مثال، اگر دیگر از فعالیت‌های مورد علاقه خود لذت نمی‌برید یا در زندگی اجتماعی خود، با مشکلاتی روبه‌رو شده‌اید
• اگر می‌خواهید افکار منفی خود را به چالش بکشید؛ برای مثال، اگر می‌خواهید الگوهای تفکر ناسالم را تغییر دهید، همانند گذشته شاد نیستید یا تصور می‌کنید که علائم یک بیماری روانی را دارید

سخن پایانی

روان‌درمانی یا گفت‌وگودرمانی می‌تواند به درمان بسیاری از بیماری‌ها و مشکلات روانی کمک کند. در این مطلب، به سؤال «روان درمانی چیست» پاسخ دادیم، انواع آن را معرفی کردیم و به جنبه‌های مهم آن پرداختیم. اگر این مطلب نتوانسته است به تمام سؤالات شما پاسخ دهد، ما به شما توصیه می‌کنیم که به کلینیک‌های روان‌شناسی معتبری مانند کلینیک پزشک اول مراجعه کنید. روان‌درمانگران این کلینیک همواره آماده هستند پاسخ‌های دقیق و کاملی را به سؤالات شما ارائه دهند و به بهبود سلامت روان شما کمک کنند.