ستون فقرات یکی از مهم‌ترین ساختارهای بدن انسان است که از اجزای مختلفی تشکیل شده است و بسیار پیچیده است. بااین‌حال گاهی دچار بیماری‌ها و مشکلات مختلف می‌شود که یکی از این مشکلات ایجاد تومور نخاعی است. تومورهای نخاعی ممکن است در هر نقطه از ستون فقرات مثل مهره‌ها، طناب نخاعی و بافت‌های اطراف آن تشکیل شوند و علائم متعددی ایجاد کنند. به همین دلیل بسیار مهم است که با مشاهده علائم مشکوک دراسرع‌وقت به دکتر ستون فقرات مراجعه کنید.
در این مقاله از وب‌سایت پزشک اول برای آشنایی بیشتر با سرطان ستون فقرات راجع به علائم، علل، تشخیص و درمان این بیماری صحبت می‌کنیم.
تومور یا سرطان ستون فقرات چیست؟
یکی از بیماری های ستون فقرات تومور یا سرطان ستون فقرات است که در این بیماری سلول‌ها در داخل یا اطراف نخاع به شکل غیرطبیعی رشد می‌کنند و توده‌ای را تشکیل می‌دهند. درصورتی‌که تومور به رشد خود ادامه دهد، ممکن است به بافت‌های مختلف ستون فقرات آسیب برساند. برای آشنایی بیشتر با این بیماری بیایید ابتدا با آناتومی ستون فقرات آشنا شویم.
ستون فقرات ساختاری بلند و انعطاف‌پذیر است که از تعدادی مهره تشکیل شده است و از طناب نخاعی محافظت می‌کند. این ساختار از جمجمه آغاز شده و تا دنبالچه که بخشی از لگن است، امتداد می‌یابد. طناب نخاعی نیز یک ساختار استوانه‌ای‌شکل است که از مرکز ستون فقرات عبور می‌کند و از ساقه مغز که قسمت پایینی مغز است تا قسمت انتهایی کمر امتداد دارد. این طناب شامل مجموعه‌ای از اعصاب و سلول‌هاست که پیام‌های عصبی را از مغز به سایر بخش‌های بدن و بالعکس منتقل می‌کنند.
این ساختار به دلایل مختلف می‌تواند دچار تومور شود؛ البته تومورهای نخاعی می‌توانند خوش‌خیم (غیرسرطانی) یا بدخیم (سرطانی) باشند. همچنین تومورها ممکن است در هر قسمتی از طناب نخاعی یا استخوان‌های ستون فقرات ایجاد شوند. تومورهایی که مستقیماً در ستون فقرات یا طناب نخاعی ایجاد می‌شوند، تومورهای نخاعی اولیه نام دارند؛ اما تومورهایی که ناشی از گسترش سرطان از سایر بخش‌های بدن به ستون فقرات هستند، ثانویه یا متاستاتیک نامیده می‌شوند. جالب است بدانید تومورهای نخاعی متاستاتیک بسیار شایع‌تر از تومورهای اولیه هستند.
مطالعه بیشتر: آناتومی ستون فقرات
علائم تومور ستون فقرات
برخی از تومورهای نخاعی هیچ علامتی ایجاد نمی‌کنند، زیرا به‌اندازه‌ای کوچک هستند که فشاری بر بافت‌های اطراف وارد نمی‌کنند؛ اما با رشد تومور، ممکن است علائم مشخصی ظاهر شوند که درد از مهم‌ترین آن‌هاست. در واقع علائم این بیماری به عوامل مختلفی از جمله، محل، اندازه و نوع تومور بستگی دارد.
بااین‌حال شایع‌ترین علامت تومورهای نخاعی درد کمر است. این درد بیشتر در نواحی میانی و پایینی ستون فقرات دیده می‌شود؛ زیرا تومورها معمولاً در این بخش‌ها ایجاد می‌شوند. البته علاوه بر درد، ممکن است علائم دیگری نیز ظاهر شوند. این علائم معمولاً زمانی که تومور رشد کرده و بر طناب نخاعی یا سایر ساختارهای ستون فقرات فشار وارد کند، بروز می‌یابد. برخی از این علائم شامل موارد زیر است:
- بی‌حسی، سوزن‌سوزن‌شدن یا ضعف عضلانی در پاها، بازوها یا قفسه سینه
- گرفتگی یا پرش عضلانی
- احساس سفتی و گرفتگی در ناحیه کمر یا گردن
- بی‌اختیاری مدفوع یا ادرار
- مشکل در راه‌رفتن و حفظ تعادل
- ایجاد اسکولیوز یعنی انحراف ستون فقرات از حالت طبیعی خود
- فلج در نواحی مختلف بدن با شدت متفاوت؛ باتوجه‌به اینکه کدام اعصاب تحت‌فشار قرار گرفته باشند، مشخص می‌شود
انواع تومور ستون فقرات
ستون فقرات یک ساختار پیچیده است که از قسمت‌های مختلفی تشکیل شده است؛ به همین دلیل انواع مختلفی از تومور ستون فقرات وجود دارد که برخی از آن‌ها عبارت‌اند از:
تومور کوردوما
تومورهای کوردوما بدخیم هستند و در ستون فقرات و جمجمه ایجاد می‌شوند. همچنین معمولاً در قسمت پایین ستون فقرات و دنبالچه ایجاد می‌شوند.
تومور کندروسارکوم
تومور کندروسارکوم از سلول‌های غضروفی اطراف استخوان ایجاد می‌شود. البته ایجاد این نوع تومور در ستون فقرات نادر است؛ اما گاهی اوقات به‌عنوان یک سرطان اولیه در استخوان‌هایی که ستون فقرات را تشکیل می‌دهند نیز ایجاد می‌شود.
تومور استئوسارکوم
تومور استئوسارکوم یکی دیگر از انواع تومور نخاعی است که ممکن است از ستون فقرات شروع شود؛ اما در استخوان‌های ساق پا یا ران شایع‌تر است.
تومور سارکوم یوئینگ
تومور سارکوم یوئینگ هم بافت استخوانی و هم بافت نرم اطراف را تحت‌تأثیر قرار می‌دهد. البته این تومور در بزرگسالان بسیار نادر است و حدود یک درصد از سرطان‌های کودکان را تشکیل می‌دهد.
علت سرطان ستون فقرات
علل متعددی برای ایجاد سرطان ستون فقرات وجود دارد. در واقع باتوجه‌به اینکه تومور اولیه یا ثانویه باشد، علل آن متفاوت است. در ادامه با نحوه ایجاد هر یک از انواع تومور نخاعی بیشتر آشنا می‌شویم:
علل تومورهای نخاعی اولیه
علت دقیق تومورهای نخاعی اولیه هنوز مشخص نیست. برخی از این تومورها ممکن است به دلیل قرارگرفتن در معرض مواد شیمیایی یا مواد سرطان‌زا ایجاد شوند. همچنین عوامل دیگری مثل عوامل ژنتیکی یا اختلالات خودایمنی نیز ممکن است باعث ایجاد سرطان نخاع شوند.
علل تومورهای نخاعی ثانویه
تومورهای نخاعی ثانویه به دلیل گسترش سرطان از قسمت دیگری از بدن ایجاد می‌شوند. متاستازها زمانی ایجاد می‌شوند که سلول‌های سرطانی از تومور اصلی جدا و وارد سیستم خون یا سیستم لنفاوی شوند. این سیستم‌ها می‌توانند سلول‌های سرطانی را از یک بخش بدن به بخش دیگر منتقل کنند و باعث گسترش سرطان شوند. سرطان‌های ریه و سینه رایج‌ترین سرطان‌هایی هستند که به ستون فقرات گسترش می‌یابند.
چگونگی تشخیص سرطان نخاع
ازآنجایی‌که تومورهای نخاعی اولیه اغلب علائم مشخصی ندارند، معمولاً آن‌ها را به طور تصادفی هنگام معاینه برای علائم دیگری کشف می‌کنند. همچنین ممکن است تومور را زمانی پیدا کند که فرد برای درد کمر مراجعه می‌کند. درهرصورت برای تشخیص سرطان ستون فقرات، پزشک یک معاینه انجام می‌دهد و در طول معاینه علائم زیر را بررسی می‌کند:
- حساسیت در ستون فقرات
- ازدست‌دادن حس مثل درد و…
- رفلکس‌های غیرطبیعی
- ضعف عضلانی
اگر پزشک احتمال دهد که فرد ممکن است تومور ستون فقرات داشته باشد، احتمالاً آزمایش‌های دیگری را برای تأیید تشخیص خود تجویز می‌کند که ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- آزمایش خون برای بررسی نشانگرهای سرطان در خون
- انجام تصویربرداری از ستون فقرات مانند رادیولوژی، سی‌تی‌اسکن یا ام‌آرآی
- بیوپسی؛ یعنی برداشتن نمونه‌ای از بافت تومور تا خوش‌خیم یا بدخیم بودن آن مشخص شود
- اسکن استخوان که در آن مقدار کمی از یک ماده رادیواکتیو را به رگ تزریق و حرکت آن را در بدن ردیابی می‌کنند، اگر مواد رادیواکتیو بیشتر به سمت ستون فقرات حرکت کنند احتمال وجود سرطان تأیید می‌شود
روش های درمان سرطان ستون فقرات
برای درمان سرطان ستون فقرات معمولاً یک یا چند روش درمانی را بر اساس محل و نوع تومور و سایر عوامل برای بیمار توصیه می‌کنند. البته درمان اصلی در اکثر موارد خارج‌کردن تومور است. بااین‌حال، اغلب ترکیبی از درمان‌های زیر برای ازبین‌بردن سرطان استفاده می‌شوند، این درمان‌ها عبارت‌اند از:
شیمی‌درمانی
داروهای شیمی‌درمانی سلول‌های سرطانی را در ستون فقرات و سراسر بدن از بین می‌برند. این داروها معمولاً از طریق تزریق وریدی یا به شکل خوراکی مصرف می‌شوند. همچنین گاهی اوقات پزشکان قبل از جراحی از شیمی‌درمانی استفاده می‌کنند تا تومور کوچک‌تر شود.
پرتودرمانی
در روش پرتودرمانی از اشعه ایکس برای ازبین‌بردن یا کوچک‌تر کردن سلول‌های سرطانی استفاده می‌شود. کوچک‌تر شدن تومور باعث می‌شود درد یا سایر علائم، کاهش‌یافته یا از بین بروند.
رادیوسرجری استریوتاکتیک
رادیوسرجری استریوتاکتیک یک روش غیرتهاجمی است که در آن اشعه‌های گاما به شکل دقیق و متمرکز به تومور ارسال می‌شود. در واقع در این روش بافت‌های سالم اطراف تومور تحت تابش اشعه قرار نمی‌گیرند و دچار آسیب نمی‌شوند.
جراحی
در جراحی تومور سرطانی از بدن خارج می‌شود. این کار به کاهش درد، حفظ عملکرد عصبی و تثبیت ستون فقرات کمک می‌کند. البته پزشکان در شرایطی جراحی را برای بیمار در نظر می‌گیرند که تومور در برابر پرتودرمانی یا شیمی‌درمانی مقاوم باشد یا اینکه بیماری در مراحل اولیه باشد.
دارودرمانی
در کنار این روش‌ها ممکن است از برخی داروها مثل داروهای مسکن نیز برای تسکین درد و کنترل علائم آزاردهنده استفاده شود.
سخن پایانی
در این مقاله راجع به سرطان ستون فقرات صحبت کردیم. همان‌طور که گفتیم این بیماری ممکن است در هر یک از ساختارهای ستون فقرات ایجاد شود و شامل دو نوع اولیه و ثانویه است. تومورهای اولیه به دلایل مختلف مثل قرارداشتن در کنار عوامل سرطان‌زا ایجاد می‌شوند؛ اما تومورهای ثانویه به دلیل متاستاز تومورهای سرطانی در سایر قسمت‌های بدن به وجود می‌آیند. علائم این سرطان شامل کمردرد، ضعف و گرفتگی عضلات و... است. برای درمان این عارضه می‌توان از روش‌هایی مثل شیمی‌درمانی، پرتودرمانی، جراحی و... استفاده کرد.
کمردرد، ضعف عضلانی، اسپاسم عضلانی و… از رایج‌ترین علائم این بیماری هستند.
پرتودرمانی، شیمی‌درمانی، رادیوسرجری استریوتاکتیک و جراحی روش‌های درمان این عارضه هستند.
باتوجه‌به نوع تومور علت ایجاد آن متفاوت است؛ اما وجود عوامل سرطان‌زا، ژنتیک، اختلال‌های خودایمنی و متاستاز رایج‌ترین علل این بیماری هستند.
دیدگاه خود را با ما در میان بگذارید