حرف زدن در خواب و علل و درمان آن

حرف زدن در خواب نوعی اختلال خواب است که در آن فرد در حین خواب بدون آگاهی شروع به صحبت می‌کند. این پدیده که در اصطلاح پزشکی به «سومنولوکی» (Somniloquy) شناخته می‌شود، معمولاً بی‌ضرر است اما در برخی موارد می‌تواند نشان‌دهنده مشکلاتی جدی‌تر باشد. در این مقاله به بررسی علل، علائم و روش‌های درمان حرف زدن در خواب خواهیم پرداخت.

منظور از حرف زدن در خواب چیست؟

حرف زدن در خواب یا سومنولوکی نوعی اختلال خواب است که در آن فرد در حین خواب، جملات یا کلمات نامفهومی را به زبان می‌آورد. این پدیده ممکن است در مراحل مختلف خواب رخ دهد، از چند ثانیه تا چند دقیقه طول بکشد و شدت آن از چند کلمه پراکنده تا مکالمات کامل متغیر باشد. به‌طور کلی، این مشکل اغلب موقت و بی‌ضرر است اما در برخی افراد می‌تواند نشانه‌ای از مشکلات زمینه‌ای مانند اضطراب، استرس، کم‌خوابی یا سایر اختلالات خواب باشد. همچنین، این وضعیت می‌تواند تحت تأثیر عوامل ژنتیکی نیز پیش بیاید و در خانواده‌هایی که سابقه این مشکل را دارند، بیشتر دیده شود. صحبت کردن در خواب ممکن است در هر سنی رخ دهد اما در کودکان شایع‌تر است.

علائم صحبت کردن در خواب

افرادی که در خواب صحبت می‌کنند، معمولاً از انجام این عمل بی‌خبرند و اغلب اطرافیان متوجه این موضوع می‌شوند. در برخی موارد، افراد حتی ممکن است با لحن طبیعی و در پاسخ به سؤالات دیگران صحبت کنند، بدون اینکه صبح روز بعد چیزی از آن به خاطر بیاورند.

 برخی از علائم این اختلال عبارت‌اند از:

• صحبت‌های بی‌معنا یا ناقص
• تغییر لحن و شدت صدا
• ایجاد صداهای نامفهوم
• مکالمات کامل (در موارد شدیدتر)
• همراهی با دیگر اختلالات خواب مانند کابوس یا راه رفتن در خواب

علل حرف زدن در خواب چیست؟

حرف زدن در خواب ممکن است به دلایل مختلفی رخ دهد و معمولاً تحت تأثیر عوامل داخلی و خارجی قرار دارد. برخی از مهم‌ترین علل این پدیده عبارتند از:

• استرس و اضطراب: فشارهای روحی و تنش‌های روزانه می‌توانند باعث افزایش احتمال صحبت کردن در خواب شوند. افرادی که تحت استرس مداوم قرار دارند، ممکن است هنگام خواب افکار و نگرانی‌های خود را به‌طور ناخودآگاه بیان کنند.
• کم‌خوابی و اختلالات خواب: کم‌خوابی یا بی‌نظمی در چرخه خواب دلایل این اختلال است. خواب ناکافی یا کیفیت پایین خواب می‌توانند باعث فعالیت‌های غیرطبیعی مغزی در هنگام استراحت شود که خود را به شکل حرف زدن نشان می‌دهند؛ البته در حالت نیز باید علت کم خوابی و بروز اختلالات خواب هم بررسی شود تا بتوان درمان موثر را انجام داد
• عوامل ژنتیکی: اگر یکی از والدین یا اعضای خانواده سابقه این اختلال را داشته باشند، احتمال بروز این رفتار در سایر افراد خانواده نیز بیشتر است.
• تغییرات هورمونی: در برخی موارد، تغییرات هورمونی در دوران بلوغ، بارداری یا یائسگی می‌تواند عاملی برای افزایش احتمال صحبت کردن در خواب باشد.
• مصرف داروها و الکل:  برخی داروهای خاص مانند داروهای ضدافسردگی، قرص‌های خواب‌آور و مصرف الکل ممکن است باعث تحریک فعالیت مغز در هنگام خواب و در نتیجه، حرف زدن در خواب شوند.
• تجربه رویدادهای تروماتیک: افرادی که دچار حوادث یا تجربیات تلخ مانند سانحه، جنگ یا از دست دادن عزیزان شده‌اند، ممکن است در خواب خاطرات یا احساسات خود را به‌صورت گفتار بروز دهند.
• بیماری‌های عصبی: برخی بیماری‌های عصبی مانند پارکینسون، آلزایمر یا بیماری صرع می‌توانند موجب بروز رفتارهای غیرعادی در خواب از جمله صحبت کردن شوند.
• تب و بیماری‌های عفونی: بالا رفتن دمای بدن در اثر بیماری‌های ویروسی یا عفونی می‌تواند بر مغز تأثیر گذاشته و موجب ایجاد اختلالات خواب از جمله صحبت کردن در خواب شود.

آیا صحبت در خواب خطرناک است؟

در اغلب موارد، صحبت در خواب یک پدیده بی‌ضرر است و نیازی به درمان جدی ندارد. اما در برخی موارد، می‌تواند نشانه‌ای از مشکلات زمینه‌ای جدی‌تر باشد. به‌خصوص اگر این حالت به‌طور مکرر رخ دهد و با علائم دیگری مانند کابوس‌های شدید، خروپف‌های بلند، حملات وحشت در خواب، یا حتی آپنه خواب همراه باشد، باید دقیق‌تر بررسی شود.

همچنین، اگر صحبت کردن در خواب همراه با رفتارهای خشونت‌آمیز، حرکات غیرطبیعی یا برهم زدن آرامش اطرافیان باشد، ممکن است نشانه‌ای از یک اختلال خواب پیچیده‌تر باشد. در صورتی که فردی دچار این مشکل است و علائم آن شدیدتر شده یا کیفیت خوابش کاهش یافته، بهتر است با یک پزشک متخصص مشورت کند تا علت اصلی بررسی شده و در صورت نیاز، درمان مناسب آغاز شود.

جلوگیری از حرف زدن در زمان خواب

برای کاهش احتمال حرف زدن در خواب می‌توان از روش‌های زیر استفاده کرد:

1. کاهش استرس:  انجام تمرینات آرامش‌بخش مانند مدیتیشن و یوگا می‌تواند تأثیر مثبتی داشته باشد.
2. داشتن برنامه منظم خواب: خواب کافی و تنظیم زمان خواب می‌تواند به بهبود کیفیت خواب کمک کند.
3. کاهش مصرف الکل و کافئین: این مواد می‌توانند بر کیفیت خواب اثر منفی بگذارند.
4. فعالیت بدنی مناسب: ورزش روزانه می‌تواند به کاهش استرس و بهبود کیفیت خواب کمک کند.

چه زمانی برای درمان حرف زدن در خواب باید به دکتر مراجعه کرد؟

در اغلب موارد نیازی به درمان حرف زدن در خواب نیست و این اختلال خود به‌خود برطرف می‌شود ولی  اگر موارد زیر را تجربه می‌کنید، بهتر است با یک دکتر اختلالات خواب مشورت کنید:

• صحبت کردن در خواب همراه با رفتارهای خشونت‌آمیز یا حرکات غیرطبیعی باشد.
• کیفیت خواب شما کاهش پیدا کند و باعث خستگی روزانه شود.
• همراه با دیگر اختلالات خواب مانند آپنه خواب یا حملات خواب باشد.
• این مشکل در بزرگسالی تازه شروع شده باشد و سابقه‌ای از آن در کودکی نداشته باشید.

روش‌ های درمان حرف زدن در خواب

درمان این اختلال بستگی به علت آن دارد. برخی از روش‌های موثر عبارت‌اند از:

درمان‌های رفتاری

در صورتی که استرس و اضطراب عامل اصلی باشد، روان‌درمانی و روش‌های کاهش استرس می‌توانند مؤثر باشند:

1.  فعالیت‌های موثر: فعالیت‌هایی مانند مدیتیشن، یوگا، تمرینات تنفسی به کاهش اضطراب و خوابی آرام کمک می‌کنند.
2. مراجعه به متخصص: مراجعه به مشاور روان‌شناسی نیز می‌تواند  در مدیریت استرس و کاهش تأثیرات آن بر خواب مؤثر باشد.

تغییر سبک زندگی

تنظیم خواب، کاهش مصرف محرک‌ها و ورزش منظم از راه‌های حل این مسئله است.

1. داشتن یک برنامه خواب منظم، پرهیز از چرت‌های طولانی در طول روز و خواب کافی می‌تواند به کاهش این مشکل کمک کند.
2. مصرف غذاهای سنگین و پرچرب قبل از خواب، استفاده بیش‌ازحد از کافئین و الکل می‌تواند باعث افزایش احتمال حرف زدن در خواب شود. رعایت یک رژیم غذایی متعادل و پرهیز از این محرک‌ها توصیه می‌شود.
3.  فعالیت بدنی و ورزش منظم می‌تواند باعث کاهش استرس و بهبود کیفیت خواب شود، اما باید از انجام تمرینات ورزشی شدید در ساعات پایانی شب خودداری کرد.
4.  کاهش نورهای مزاحم، ایجاد یک محیط خواب آرام و استفاده از تشک و بالش راحت می‌تواند کیفیت خواب را بهبود دهد.

درمان دارویی

اگر این مشکل به‌صورت مکرر رخ می‌دهد یا همراه با دیگر اختلالات خواب مانند آپنه خواب یا رفتارهای خطرناک شبانه است، لازم است با یک پزشک متخصص مشورت شود. در موارد خاص، ممکن است پزشک داروهایی برای کنترل اضطراب یا بهبود کیفیت خواب تجویز کند، اما این روش تنها در شرایط حاد توصیه می‌شود.

سخن پایانی

حرف زدن در خواب معمولاً یک اختلال بی‌ضرر است که بسیاری از افراد در طول زندگی خود تجربه می‌کنند. با این حال، اگر این مشکل به‌طور مکرر رخ دهد و بر کیفیت خواب و زندگی فرد تأثیر بگذارد، نیاز به بررسی دقیق و درمان مناسب دارد. رعایت نکات بهداشتی خواب و کاهش استرس می‌تواند به کاهش این مشکل کمک کند.