تفاوت دوقطبی با اسکیزوفرنی چیست

تفاوت دوقطبی با اسکیزوفرنی یکی از سوالات متداول و موضوعات چالش‌برانگیز در زمینه بیماری‌ های روانی (مجموعه‌ای از اختلالات که بر رفتار، تفکر و احساسات افراد تأثیر می‌گذارند) است. برخی از علائم این دو بیماری با یکدیگر هم‌پوشانی دارند ولی برخی دیگر دارای تفاوت هستند. بیماران اسکیزوفرنی معمولا ارتباط خود را با واقعیت از دست می‌دهند و دچار توهم و هذیان می‌شوند. از طرفی بیماران دارای اختلال دو قطبی سطوح مختلف انرژی و تغییرات زیاد در خلق و خو را تجربه می‌کنند. در این مقاله به بررسی تفاوت‌های مهم بین دو اختلال رایج، یعنی دوقطبی و اسکیزوفرنی خواهیم پرداخت.

تفاوت دوقطبی با اسکیزوفرنی چیست

در بررسی تفاوت دوقطبی با اسکیزوفرنی، مهم است این نکته را در نظر بگیرید که هر دو از بیماری های روانی هستند و زندگی را به‌شدت تحت‌تاثیر قرار می‌دهند. متاسفانه در اختلال دوقطبی، فرد دوره‌های تغییرات شدید خلقی را تجربه می‌کند که شامل دوره‌های شیدایی و افسردگی است. در مقابل، اسکیزوفرنی بیشتر با اختلالات تفکر، ادراک و رفتار مشخص می‌شود.

هر دو نوع بیماری ممکن است همراه با علائم روان پریشی مانند توهم و هذیان همراه باشند. از آنجایی که هر دو بیماری دارای علائم مشابه هستند، تشخیص بیماری بسیار سخت خواهد بود؛ خصوصا اگر فرد بیمار دچار اختلال اسکیزوافکتیو باشد که علائمی‌ مرکب از اختلال دو قطبی و اسکیزوفرنی را دارد. همچنین وراثت و عوامل ژنتیکی در هر دو بیماری بسیار موثر خواهند بود. محیط استرس‌زا و پر تنش نیز آغازگر انواع بیماری‌های روانی هستند.

اختلال دو قطبی نوعی بیماری مزمن با دوره‌های عود است که بین این دوره‌ها بهبود نسبی در بیمار دیده می‌شود. این در حالی است که اسکیزوفرنی بیماری پیش‌رونده‌ای محسوب می‌شود. اسکیزوفرنی درمان مناسب و قابل کنترلی دارد. البته هر دو نوع بیماری قابل درمان و کنترل هستند.

تفاوت علائم بیماری دوقطبی و اسکیزوفرنی

یکی از ابعاد تفاوت دوقطبی با اسکیزوفرنی، علائم و شدت آن‌ها است. همچنین نوع علائم نیز در هر دو بیمار متفاوت خواهد بود. در این بخش این علائم را بیشتر مورد بررسی قرار خواهیم داد:

علائم دوقطبی

• اختلال دوقطبی شامل دوره‌های شیدایی و افسردگی است. این نوع بیماران تغییرات خلق و خوی بسیار شدیدی را تجربه می‌کنند که حد بالای آن شیدایی و حد پایین آن همان افسردگی است.
• در دوره شیدایی، فرد ممکن است احساس انرژی زیاد، اعتماد به نفس بالا و کاهش نیاز به خواب داشته باشد. در دوره افسردگی، فرد ممکن است احساس غم، ناامیدی و بی‌علاقگی به فعالیت‌های روزمره کند.
• اگر فرد دچار اختلال دوقطبی نوع 1 باشد، دوره‌های شیدایی و افسردگی را ممکن است به طور همزمان تجربه کند که هر کدام 1 الی 2 هفته ادامه خواهند داشت.
• در اختلال دو قطبی نوع دوم افراد به صورت متناوب ولی با شدت کمتر دوره‌های افسردگی را پشت سر خواهند گذاشت و دوره‌های شیدایی خفیف‌تری خواهند داشت.
• در اختلال دو قطبی شدید، ممکن است چیزهایی را ببینید که واقعیت ندارند یا دچار هذیان‌گویی بشوید. این موقعیت دقیقا جایی است که تشخیص اسکیزوفرنی از اختلال دو قطبی دشوار خواهد شد.
• در دوره‌های شیدایی فرد بسیار پرانرژی است، مملو از ایده‌های عالی است، دست به انجام کارهای مختلفی می‌زند که بعضا توجیه عقلانی ندارند (مانند خرج کردن پولی که نیست) و در نهایت دست از خوردن یا خوابیدن می‌کشند.
• در دوره‌های افسردگی فرد احساس غم و اندوه دارد، خالی و نگران است، چیزی او را شاد نمی‌کند، افکار خودکشی دارد و در نهایت مشکل تمرکز و اشتها پیدا می‌کند.

علائم اسکیزوفرنی

• علائم اسکیزوفرنی شامل توهمات، هذیان‌ها و اختلالات تفکر است. افراد مبتلا به این اختلال ممکن است صداهایی را بشنوند یا باورهای نادرستی داشته باشند که با واقعیت تناقض دارد. همچنین، رفتارهای غیرمعمول و کاهش توانایی در برقراری ارتباط با دیگران نیز از علائم اسکیزوفرنی هستند.
• توهمات باورهای نادرستی هستند که در افراد مبتلا به اسکیزوفرنی وجود دارند. به طور مثال فرد ممکن است فکر کند که اتفاق وحشتناکی در حال وقوع است یا کسی او را تعقیب و تهدید می‌کند. همچنین شنیدن صداهایی که وجود ندارند نیز از شایع‌ترین علائم اسکیزوفرنی هستند.
• تفکر و گفتار نامنظم از دیگر علائم این بیماری هستند. ممکن است از فرد مبتلا به اسکیزوفرنی سوالاتی بپرسید و پاسخ آن‌ها برای شما عجیب بنظر برسد و یا گفتار ایشان برای شما بامعنی نباشد.
• رفتار‌های غیر عادی مانند رفتار کودکانه در یک فرد بزرگسال یا حرکات بیش از اندازه و غیر معمول، نوعی دیگر از علائم این اختلال هستند. درنهایت ممکن است فرد توانایی خود در انجام کارهای شخصی مانند بهداشت فردی یا تعامل عادی با دیگران را هم از دست بدهد.

تفاوت در تشخیص دوقطبی و اسکیزوفرنی

تشخیص تفاوت دو قطبی با اسکیزوفرنی نیاز به ارزیابی دقیق توسط متخصصین دارد. در اختلال دوقطبی، تشخیص معمولاً بر اساس تاریخچه خلقی فرد و الگوهای تغییرات خلقی انجام می‌شود. در حالی که برای تشخیص اسکیزوفرنی، بررسی علائم روانی و شناختی فرد اهمیت بیشتری دارد. 

البته برخی از فرآیندها نیز یکسان است. به طور مثال پزشک متخصص در طول معاینه روانی و فیزیکی، از فرد درباره سابقه خانوادگی ایشان سوال خواهد کرد. همچنین آزمایش خون، ام آر آی یا سی تی اسکن مغز برای کمک به رد سایر شرایط مورد نیاز است. گاهی اوقات، غربالگری مواد مخدر و الکل نیز ممکن است ضروری باشد.

متخصصان برای تشخیص دقیق ممکن است از فرد بخواهند که یک رکورد از فعالیت‌های روزانه خود در یک دوره زمانی داشته باشد. این مسئله به ایشان کمک می‌کند تا متوجه تغییرات رفتاری، خلق و خو و الگوی خواب بیمار شوند.

تفاوت در درمان دوقطبی با اسکیزوفرنی

یکی از موارد تفاوت دوقطبی با اسکیزوفرنی مرتبط با نوع دارو‌هایی است که برای ایشان تجویز می‌شوند. درمان اختلال دوقطبی معمولاً شامل داروهای تثبیت‌کننده خلق و درمان‌های روان‌درمانی است. هدف اصلی در درمان دو قطبی کنترل نوسانات خلقی و بهبود کیفیت زندگی فرد است. اگر درمان دارویی برای فرد کافی نباشد، از درمان تشنج الکتریکی (ECT) برای تغییر ساختار شیمیایی مغز استفاده می‌شود. در این حالت مغز دچار تشنج کنترل شده می‌شود. 

همچنین تغییر در لایف استایل فرد ضروری بنظر می‌رسد. مواردی مانند داشتن رژیم غذایی متعادل، پرهیز از الکل و یا مواد مخدر، ورزش منظم، خواب کافی و مدیریت استرس برای داشتن سبک زندگی سالم ضروری می‌باشند.

در مقابل، درمان اسکیزوفرنی معمولاً شامل داروهای ضد روان‌پریشی و درمان‌های حمایتی برای کمک به فرد در مدیریت علائم خود است. داروهای دیگری مانند داروهای ضد افسردگی یا داروهای ضد اضطراب نیز برای بیماران اسکیزوفرنی تجویز می‌شوند. در برخی موارد درمان تشنج الکتریکی نیز پیشنهاد می‌شود.

برخی از حمایت‌های اجتماعی مانند آموزش مهارت های اجتماعی یا رفتاری برای بهبود تعامل با دیگران و حمایت شغلی برای کمک به آنها برای ایمن سازی یا انجام کار آسان‌تر، در روند درمان بسیار موثر خواهند بود.

مانند آنچه درمورد درمان اختلال دو قطبی بررسی کردیم، در بیماری اسکیزوفرنی نیز لازم است فرد در سبک زندگی خود تغییراتی داشته باشد. پیوستن به گرو‌های اجتماعی نیز بسیار موثر خواهد بود.

سخن پایانی

در نهایت، تفاوت‌های واضحی بین اختلال دوقطبی و اسکیزوفرنی وجود دارد که شناخت آن‌ها برای تشخیص و درمان مؤثر این بیماری‌ها اهمیت زیادی دارد. این دو اختلال هر کدام نیازمند رویکردهای درمانی متفاوتی هستند و آگاهی از ویژگی‌های آن‌ها می‌تواند به بهبود وضعیت بیماران کمک کند.

بهتر است اگر علائمی از دوره‌های شیدایی و افسردگی یا هذیان و توهم در خود یا اطرافیان مشاهده می‌کنید، هرچه سریع‌تر به پزشک متخصص مراجعه کنید و بررسی‌ها را به مطالعه مقاله‌ای کوتاه درباره تفاوت دوقطبی با اسکیزوفرنی محدود نکنید.