آگورافوبیا چیست و چگونه درمان می شود

آگورافوبیا اختلال روان‌شناختی که با نام گذر هراسی نیز شناخته می‌شود، نوعی اضطراب شدید است که فرد را از حضور در مکان‌های شلوغ، فضاهای باز یا موقعیت‌هایی که فرار از آن‌ها دشوار است، می‌ترساند. این ترس می‌تواند به حدی برسد که زندگی روزمره فرد را مختل کرده و او را به خانه‌نشینی محدود کند. آگورافوبیا به‌عنوان یکی از اختلالات اضطرابی نه تنها بر جنبه‌های روانی بلکه بر روابط اجتماعی و شغلی افراد مبتلا نیز تأثیر منفی می‌گذارد؛ اما خوشبختانه این اختلال قابل درمان است. در این مقاله قصد داریم ضمن آنکه دقیق‌ و کاملتر توضیح دهیم آگورافوبیا چیست؟ به بررسی جامع علائم، دلایل، نحوه پیشگیری، روش‌های تشخیص و درمان این اختلال هم بپردازیم.

آگورافوبیا چیست؟

در پاسخ به این سوال که آگورافوبیا چیست باید بگوییم که یک نوع فوبیا یا اختلال اضطرابی است که فرد مبتلا به آن به طور مداوم احساس ترس از قرار گرفتن در موقعیت‌هایی دارد که فرار از آن‌ها دشوار است یا دریافت کمک در آن‌ها غیرممکن به نظر می‌رسد. این ترس باعث می‌شود فرد از مکان‌های جدید یا ناآشنا، فضاهای شلوغ یا حتی فضاهای باز و بزرگ اجتناب کند.

در نتیجه فرد ممکن است احساس درماندگی، خجالت یا گیر افتادن کند. اگر آگورافوبیا درمان نشود و برای تشخیص و درمان به موقع به روانپزشک یا دکتر اعصاب و روان یا متخصصان فعال در حوزه مغز و اعصاب مراجعه نشود، به احتمال زیاد منجر به انزوا و عدم توانایی در انجام کارهای روزمره می‌شود؛ بنابراین درصورت مشاهده علائم این اختلال هر چه زودتر باید فرد مبتلا را نزد دکتر اعصاب و روان ببرید. هنوز مشخص نشده است که علت دقیق این نوع فوبیا چیست؛ اما تشخیص به‌موقع و تغییر سبک زندگی تحت نظر پزشک به درمان آن کمک زیادی می‌کند.

علائم آگورافوبیا چیست؟

برای اینکه بدانید علائم آگورافوبیا چیست، ادامه این بخش از مقاله را با دقت بیشتری مطالعه کنید. مهم‌ترین علائم آگورافوبیا عبارت‌اند از:

ترس از فضاهای بسته

افراد مبتلا به آگورافوبیا ممکن است از مکان‌هایی مانند آسانسور، مترو، اتاق‌های کوچک یا تونل‌ها بترسند. این فضاها احساس محدودیت و گیر افتادن را به فرد می‌دهند.

ترس از مکان‌های شلوغ

مکان‌هایی مانند مراکز خرید، بازارها یا ایستگاه‌های شلوغ می‌توانند باعث اضطراب شدید شوند. افراد مبتلا ممکن است از قرار گرفتن در جمع‌های بزرگ و شلوغ بترسند؛ زیرا احساس می‌کنند فرار از آن‌ها یا دریافت کمک در صورت نیاز سخت خواهد بود.

ترس از فضاهای باز یا وسیع

این افراد ممکن است از مکان‌های وسیع مانند پارک‌ها یا خیابان‌های بزرگ بترسند. ترس از فضاهای باز به دلیل احساس عدم کنترل یا ناتوانی در فرار در مواقع اضطراب‌زا ایجاد می‌شود.

ترس از مکان‌های خارج از خانه

بسیاری از افراد مبتلا به آگورافوبیا از ترک خانه یا رفتن به مکان‌هایی دور از خانه خود می‌ترسند؛ زیرا در این مکان‌ها ممکن است احساس درماندگی یا گیر افتادن کنند.

اضطراب و وحشت در موقعیت‌های خاص

هنگام قرار گرفتن در موقعیت‌های ترسناک، فرد ممکن است علائم فیزیکی مانند تپش قلب، تعریق زیاد، تنگی نفس، سرگیجه، حالت تهوع، لرزش یا احساس ضعف را تجربه کند.

اجتناب از موقعیت‌ها و مکان‌ها

فرد مبتلا به آگورافوبیا ممکن است به دلیل ترس‌های شدید از قرار گرفتن در موقعیت‌های اضطراب‌آور، به طور مداوم از مکان‌ها و شرایط خاص اجتناب کند. این رفتار اجتنابی می‌تواند باعث انزوای اجتماعی و محدود شدن فعالیت‌های روزمره او شود.

از مهم‌ترین علائم‌ جسمی آگورافوبیا نیز می‌توان به مواردی مانند افزایش ضربان قلب، تعریق بیش‌ازحد، مشکلات تنفسی، احساس لرزش، بی‌حسی یا سوزن‌سوزن‌شدن، احساس فشار و درد در قفسه سینه، گرگرفتگی، لرز، سرگیجه و غیره اشاره کرد.

اختلال آگورافوبیا در کودکان

شاید برایتان جالب باشد که بدانید علائم کودکان مبتلا به آکورافوبیا چیست؟ ترس از شلوغی، فضای بسته یا مکانی خارج از خانه در کودکان پیش‌دبستانی و دبستانی طبیعی است؛ اما وقتی این ترس‌ها به شدت افزایش یابد و کودک از ترک خانه یا تنها ماندن حتی در دستشویی امتناع کند، می‌توان به آگورافوبیا شک کرد.

این اختلال اضطرابی در کودکان ممکن است به دلیل تجربه‌های ناخوشایند قبلی یا انتقال اضطراب از والدین به وجود آید. در این شرایط کودک ممکن است به دلیل ترس‌های غیرمعمول به‌شدت از حضور در محیط‌های خارج از خانه اجتناب کند.

علت اختلال آگورافوبیا

در پاسخ به این سوال که علل بروز آگورافوبیا چیست، باید به موارد زیر اشاره کنیم:

• حملات پانیک درمان نشده: ترس از حملات بیشتر می‌تواند فرد را از موقعیت‌هایی که حمله در آن‌ها رخ داده، دور کند.
• وجود فوبیای دیگر: افرادی که فوبیای دیگری دارند، بیشتر در معرض ابتلا به آگورافوبیا هستند.
• تجربه اضطراب شدید: حساسیت بالا و تجربه اضطراب شدید می‌تواند عامل بروز این اختلال باشد.
• ترس افراطی ناشی از حمله پانیک: ترس و دلهره ناشی از حملات پانیک می‌تواند فرد را به آگورافوبیا مبتلا کند.
• سابقه خانوادگی: وجود سابقه آگورافوبیا در خانواده می‌تواند خطر ابتلا به این اختلال را افزایش دهد.
• تجربه رویدادهای استرس‌زا: رویدادهایی مانند مرگ عزیزان، حمله یا سوء استفاده، به‌ویژه در دوران کودکی، می‌توانند باعث بروز این اختلال شوند.

چگونگی پیشگیری از آگورافوبیا

پیشگیری از آگورافوبیا می‌تواند از طریق مدیریت اضطراب و درمان به موقع اختلالات اضطرابی صورت گیرد. یکی از روش‌های پیشگیری آشنایی با علائم اولیه اضطراب و واکنش به آن‌هاست. به‌عنوان مثال یادگیری تکنیک‌های آرام‌سازی مانند تنفس عمیق یا مدیتیشن می‌تواند به فرد کمک کند تا در موقعیت‌های استرس‌زا احساس راحتی بیشتری داشته باشد.

در صورتی که فرد دچار علائم آگورافوبیا شود، مراجعه به یک متخصص سلامت روان می‌تواند به کاهش شدت اضطراب و پیشگیری از گسترش اختلال کمک کند. همچنین ایجاد حمایت اجتماعی و تشویق فرد به مواجهه تدریجی با ترس‌هایش از اهمیت بالایی برخوردار است.

تشخیص آگورافوبیا

در پاسخ به این سوال که روش‌های تشخیص آگورافوبیا چیست، باید به مواردی مانند تاریخچه پزشکی فرد، بررسی علائم و شدت آن‌ها و ارزیابی واکنش‌های فرد به موقعیت‌های ترسناک اشاره کرد. پزشک ابتدا از سلامت جسمانی فرد اطمینان حاصل کرده و سپس او را به روانشناس یا روانپزشک ارجاع می‌دهد.

متخصص سلامت روان با پرسیدن سوالاتی درباره استرس‌ها، اجتناب از مکان‌ها یا موقعیت‌ها و نیاز به همراهی دیگران برای انجام کارهای روزمره به تشخیص دقیق می‌پردازد. برای تایید این اختلال حداقل دو مورد از شرایط ایجادکننده ترس باید تایید شود.

روش های درمان آگورافوبیا

آیا می‌دانید روش‌های درمان آگورافوبیا چیست؛ اگر نمی‌دانید به ادامه این بخش توجه داشته باشید:  

درمان شناختی-رفتاری (CBT)

در این روش فرد به تدریج با موقعیت‌های ترسناک خود مواجه می‌شود و یاد می‌گیرد که چگونه اضطراب خود را مدیریت کند. این درمان شامل مواجهه درمانی است که در آن فرد به صورت گام به گام با موقعیت‌های ترسناک مواجه می‌شود تا ترس و اضطراب خود را کاهش دهد. همچنین فرد به شناسایی و تغییر الگوهای فکری منفی که باعث ایجاد ترس می‌شوند، می‌پردازد.

درمان دارویی

داروهایی مانند SSRI (بازدارنده‌های انتخابی بازجذب سروتونین) یا بنزودیازپین‌ها می‌توانند به کاهش اضطراب و کمک به فرد در کنترل علائم آگورافوبیا کمک کنند. این داروها معمولاً در کنار درمان‌های روانشناختی تجویز می‌شوند و به فرد کمک می‌کنند تا در شرایط اضطراب‌زا بهتر عمل کند. داروها به‌طور موقت و برای کاهش شدت علائم استفاده می‌شوند.

تغییر سبک زندگی و تکنیک‌های آرام‌سازی

برای مدیریت آگورافوبیا فعالیت بدنی منظم، تمرینات تنفسی، اجتناب از الکل و مواد مخدر و رعایت رژیم غذایی سالم مؤثر است. همچنین، تکنیک‌های آرام‌سازی مانند مدیتیشن و تنفس عمیق به فرد کمک می‌کنند تا در موقعیت‌های ترسناک آرامش خود را حفظ کند و استرس و اضطراب را کاهش دهد، که در مقابله با ترس‌های روزمره مفید است.

حمایت اجتماعی

حمایت از خانواده و دوستان می‌تواند در روند درمان بسیار مؤثر باشد. افراد مبتلا به آگورافوبیا معمولاً نیاز به تشویق و حمایت دارند تا با ترس‌های خود مواجه شوند. کمک گرفتن از عزیزان می‌تواند انگیزه فرد را برای ادامه درمان تقویت کرده و از انزوا جلوگیری کند.

مشاوره خانوادگی

در این نوع مشاوره، اعضای خانواده می‌توانند نقش مهمی در درک بهتر اختلال و حمایت از فرد بیمار ایفا کنند. این کار می‌تواند به بهبود روابط خانوادگی و تسهیل روند درمان کمک کند.

سخن پایانی

در این مقاله ابتدا راجع به این که آگورافوبیا چیست و چه علائمی دارد صحبت کردیم و سپس به علل بروز این اختلال، روش‌های پیشگیری، تشخیص و درمان آن پرداختیم. درمان این اختلال شامل روش‌هایی مانند درمان شناختی-رفتاری، دارودرمانی، تغییرات سبک زندگی و تکنیک‌های آرام‌سازی است. در نهایت، حمایت اجتماعی و مشاوره خانوادگی می‌تواند به روند درمان کمک کند و از انزوا جلوگیری کند. به همه افراد توصیه می‌شود که بلافاصله بعد از مشاهده علائم این اختلال به دکتر اعصاب و روان مراجعه کنند تا تشخیص و درمان به‌موقع صورت گیرد و از تشدید اختلال جلوگیری شود.