اضطراب مزمن چیست و چگونه درمان می شود

همه افراد ممکن است در مقطعی از زندگی خود به‌ویژه در موقعیت‌های استرس‌زا دچار اضطراب شوند؛ ولی، اضطراب مزمن با اضطراب مقطعی متفاوت است. اضطراب مزمن می‌تواند نحوه رفتار و تعامل شما را با دیگران تغییر دهد و اگر دلیل خاصی نداشته باشد، می‌تواند منجر به انواع اختلالات اضطرابی مانند اختلال اضطراب فراگیر یا اختلال پانیک شود. در ادامه این مطلب، توضیح می‌دهیم که اضطراب مزمن چیست و به علل، علائم، عوارض، راهکارهای مقابله و روش‌های درمان آن می‌پردازیم.

اضطراب مزمن چیست

اضطراب مزمن، وضعیتی طولانی‌مدت است که می‌تواند به‌صورت قابل توجهی روی جنبه‌های مختلف زندگی افراد مانند سلامت جسمی و روانی، عملکرد شغلی و روابط فرد با دیگر افراد تأثیر بگذارد. اضطراب حاد معمولا در طول حوادث استرس‌زا ایجاد و پس از مدت کوتاهی برطرف می‌شود؛ ولی، نوع مزمن ممکن است دلیل خاصی نداشته باشد و هرگز برطرف نشود. این نوع می‌تواند منجر به اختلالات مختلفی مانند اختلال اضطراب فراگیر و اختلال پانیک شود.

علل اضطراب مزمن چیست

برخی از علل احتمالی و عوامل خطر این نوع اضطراب عبارت‌اند از:

• عوامل ژنتیکی
• عوامل محیطی
• اتفاقات زندگی
• عوامل روانی
• عوامل فیزیولوژیکی

حوادث آسیب‌زا معمولا می‌توانند به‌تنهایی منجر به این نوع اضطراب شوند؛ ولی، اضطراب بسیاری از افراد ناشی از ترکیبی از عوامل ذکرشده است.

علائم اضطراب مزمن

علائم اضطراب مزمن را می‌توانیم به 4 گروه تقسیم‌بندی کنیم که عبارت‌اند از:

• علائم فیزیکی: علائم فیزیکی می‌توانند باعث بدترشدن بیماری‌های جسمی مانند سندرم روده تحریک‌پذیر شوند. علائم فیزیکی عبارت‌اند از: افزایش ضربان قلب، تنش عضلانی، مشکلات تنفسی، خستگی، مشکلات خواب، درد عضلانی، فشارخون بالا، مشکلات سیستم گوارشی، گرفتگی و درد سینه و گلو، درد معده، سردرد، لرز، گیجی و افزایش تعریق دست‌ها
• علائم شناختی: افرادی که دچار این مشکل هستند، همیشه افکار نگران‌کننده‌ای دارند؛ برای مثال، دائما این سؤال را از خود می‌پرسند: «اگر اتفاق بدی بیفتد، چه‌کار کنم؟» علائم شناختی عبارت‌اند از: استرس شدید، نگرانی شدید، بیش‌برانگیختگی، بی‌قراری، مشکل در تمرکزکردن، وسواس به همراه علائم فیزیکی، نگرانی درباره تحقیرشدن، ترس از دیوانه‌شدن، مشکلات حافظه و اختلالات خلقی
• علائم عاطفی: اگر دچار این مشکل باشید، ممکن است احساساتی مانند نگرانی، دلهره، پریشانی، ترس، وحشت، بی‌تابی، آشفتگی و ناامنی را تجربه کنید
• علائم رفتاری: نوع مزمن می‌تواند به‌صورت قابل توجهی روی رفتار فرد تأثیر بگذارد. فرد ممکن است از موقعیت‌های مرتبط با علائم خود اجتناب کند و هر کاری را برای فرارکردن از آن موقعیت‌ها انجام دهد. در نهایت، فرد مبتلا ممکن است از مکان، خانه یا جسمی که از نظر او امن است، دور نشود

تفاوت استرس حاد و مزمن چیست

برای پاسخ به این سؤال، ابتدا بهتر است با تفاوت استرس و اضطراب آشنا شوید. تفاوت بین اضطراب و استرس پیچیده است؛ زیرا، می‌توانند علائم مشابهی مانند افزایش ضربان قلب داشته باشند. استرس معمولا پاسخی کوتاه‌مدت به رویداد خاصی است که پس از حذف عامل استرس‌زا برطرف می‌شود؛ ولی، اضطراب بلندمدت‌تر است و می‌تواند هیچ دلیل خاصی نداشته باشد.

استرس حاد، استرسی کوتاه‌مدت است؛ ولی استرس مزمن، استرسی طولانی‌مدت است. استرسی که در ترافیک، دعوا با همسر یا دعوا با رئیس خود تجربه می‌کنید، از نوع حاد است؛ ولی، اگر راننده اتوبوس یا تاکسی هستید و هر روز در ترافیک می‌مانید یا هر روز با همسر یا رئیس خود دعوا می‌کنید، استرس حاد شما ممکن است به استرس مزمن تبدیل شود.

روش تشخیص اضطراب مزمن

اگر تصور می‌کنید که دچار اضطراب شده‌اید، بهتر است هر چه زودتر برای تشخیص نوع آن اقدام کنید. روانپزشک، روان‌شناس یا مشاور کلینیک‌های معتبری مانند کلینیک پزشک اول می‌توانند اضطراب مزمن را تشخیص دهند. آن‌ها ابتدا سؤالاتی درباره علائم، بیماری‌ها، خانواده و زندگی اجتماعی شما خواهند پرسید و سپس از این اطلاعات برای تشخیص نوع اضطراب یا اختلالات اضطرابی یا روانی شما استفاده خواهند کرد. مدت‌زمان و شدت علائم از مهم‌ترین معیارهایی هستند که آن‌ها در تشخیص استفاده می‌کنند.

مشکلات تیروئید یا دیگر مشکلات سلامتی ممکن است اضطراب را تقلید کنند؛ بنابراین، روانپزشکان ممکن است از آزمایش خون کمک بگیرند تا مطمئن شوند که علائم شما ناشی از مشکلات سلامتی نیستند.

عوارض اضطراب و استرس مزمن

اگر اضطراب و استرس مزمن درمان نشود، می‌تواند منجر به اختلالات اضطرابی و عوارض زیر شود و روی کیفیت زندگی شما تأثیر بگذارد:

• افسردگی: نگرانی و استرس مداوم می‌توانند منجر به ناامیدی و غم که از علائم افسردگی هستند، شوند
• بسیار کم یا بسیار زیاد خوابیدن: اختلالات اضطرابی با طیف وسیعی از اختلالات خواب مانند بی‌خوابی، کاهش کیفیت خواب و خواب‌آلودگی بیش از اندازه در طول روز مرتبط هستند. اضطراب می‌تواند الگوهای خواب شما را مختل کند و بی‌خوابی نیز می‌تواند باعث بدترشدن علائم اضطراب شما شود. تحقیقات نشان می‌دهند که حدود 60 الی 70% از افراد مبتلا به اختلال اضطراب فراگیر دچار اختلالات خواب هستند
• مشکل در انجام وظایف در خانه، مدرسه و محل کار: نوع مزمن می‌تواند تمرکزکردن و انجام فعالیت‌های روزمره را دشوار کند و منجر به ناتوانایی در انجام به‌موقع وظایف و کاهش بهره‌وری شود
• انزوای اجتماعی: اختلال اضطراب اجتماعی و اختلال اضطراب فراگیر می‌توانند منجر به انزوای اجتماعی شوند. ترس از قضاوت یا خجالت ممکن است باعث شوند که از موقعیت‌های اجتماعی اجتناب کنید و به‌تبع آن، تنها شوید
• درد مزمن و علائم دیگر: تحقیقات نشان می‌دهند که اضطراب با فیبرومیالژیا، میگرن، کمردرد، آرتریت و مشکلات گوارشی مرتبط است
• سوءاستفاده از مواد مخدر: سوءاستفاده از مواد مخدر در افراد مبتلا به اختلال اضطراب فراگیر شایع است. افراد مبتلا به اضطراب ممکن است از الکل یا مواد مخدر به‌عنوان نوعی مکانیسم مقابله‌ای استفاده کنند
• خودکشی: تحقیقات نشان می‌دهند که اختلالات اضطرابی می‌توانند خطر افکار و رفتارهای مرتبط با خودکشی را افزایش دهند

ارتباط افسردگی با استرس مزمن

افسردگی ارتباط تنگاتنگی با استرس مزمن دارد. تحقیقات نشان می‌دهند که حدود 45% از افراد مبتلا به اختلال افسردگی اساسی دچار یک یا چند اختلال اضطرابی هستند. این امر ممکن است با این نکته که هر دو این بیماری‌ها دارای علل مشابهی مانند ژنتیک، آسیب روانی یا غفلت هستند، مرتبط باشد. عوارض ناشی از اضطراب می‌توانند شما را دچار افسردگی کنند. همچنین عوارض مرتبط با افسردگی می‌توانند باعث ایجاد اضطراب در شما شوند. افسردگی ممکن است دارای علائم زیر باشد:

• خلق غمگین و ناراحت مداوم
• احساس ناامیدی یا درماندگی
• بدبینی
• احساس گناه یا بی‌ارزشی
• ازدست‌دادن علاقه به فعالیت‌های مورد علاقه
• کاهش انرژی
• اختلالات خواب مانند بسیار کم یا بسیار زیاد خوابیدن
• کم‌اشتهایی یا پرخوری
• کاهش یا افزایش وزن
• بی‌قراری
• تحریک‌پذیری
• سردرد
• مشکلات گوارشی
• درد بدون هیچ دلیل مشخصی
• افکار خودکشی یا برنامه‌ریزی برای خودکشی

اضطراب مزمن در کودکان و نوجوانان

نگرانی و ترس بخشی طبیعی از رشد کودکان و نوجوانان هستند. اگر ترس و نگرانی بسیار شدید یا مزمن باشند و روی عملکرد و سلامت تأثیر بگذارند، کودک ممکن است دچار اختلالات اضطرابی شود.

اختلالات اضطرابی یکی از شایع‌ترین مشکلات روانی در کودکان به شمار می‌روند. تحقیقات نشان می‌دهند که حدود 8 الی 27% از کودکان زیر 18 سال دچار این اختلالات هستند. اختلالات اضطرابی می‌توانند خطر ابتلا به مشکلات روانی خطرناک را در سنین بزرگسالی افزایش دهد؛ بنابراین، مراجعه به روانپزشک کودک و نوجوان برای تشخیص و درمان زودهنگام این اختلالات بسیار مهم است.

راهکارهای مقابله با استرس مزمن

زمانی که مضطرب هستید به‌ویژه زمانی که علائمتان بدتر می‌شوند، به احتمال زیاد، نمی‌دانید چه کاری باید انجام دهید. راهکارهای مقابله با استرس مزمن زیر می‌توانند به مدیریت علائم منفی و کاهش شدت آن‌ها کمک کنند:

• تکنیک‌های مدیریت استرس: تکنیک‌های مدیریت استرس بسیاری وجود دارند که می‌توانند به افراد مبتلا به نوع مزمن کمک کنند. کنارگذاشتن تکالیف مدرسه یا پروژه کاری و وقت‌گذاشتن برای خود، استراحت‌کردن و تفریح‌کردن از برخی از مهم‌ترین تکنیک‌ها به شمار می‌روند
• ورزش: تحقیقات نشان می‌دهند که ورزش به بهبود اضطراب و علائم روانی کمک می‌کند. لازم نیست ورزش‌های سنگینی را انجام دهید. تنها 10 دقیقه پیاده‌روی یا کشش می‌تواند به کاهش و مدیریت اضطراب کمک کند
• داشتن استراحت کافی: ازآنجایی‌که ارتباطی بین خواب و سلامت روان وجود دارد، بی‌خوابی و دیگر اختلالات خواب می‌توانند باعث بدترشدن اضطراب شوند. عادات خواب سالم می‌توانند به مدیریت علائم کمک کنند
• مصرف صحیح داروها: اگر پزشک داروهایی را برای بهبود سلامت روان شما تجویز کرده است، با مصرف صحیح و به‌موقع آن‌ها می‌توانید به مدیریت علائم خود کمک کنید
• خوردن غذای کافی: غذاهایی که می‌خورید، روی سلامت روان شما تأثیر می‌گذارند. اگر یکی از وعده‌های غذایی خود را نخورید یا در خوردن شکر یا کافئین زیاده‌روی کنید، علائم شما ممکن است بدتر شوند
• نوشیدن آب کافی: با نوشیدن آب کافی می‌توانید به جلوگیری از کم‌آبی و مدیریت علائم خود کمک کنید
• تکنیک توجه به زمان حال: زمانی که اضطراب شما بدتر می‌شود، این سؤالات را از خود بپرسید: الان کجا هستم؟ در چه مکانی نشسته یا ایستاده‌ام؟ با این کار می‌توانید روی زمان حال تمرکز کنید و علائم خود را کاهش دهید
• صحبت‌کردن با آشنایان: با یکی از دوستان یا اعضای خانواده خود صحبت کنید و به خود بگویید که تنها نیستید
• خودمراقبتی: با تکنیک‌های خودمراقبتی می‌توانید از بدترشدن علائم جلوگیری کنید
• خودآگاهی: اضطراب شما در چه موقعیت‌هایی بدتر است؟ با شناسایی این موقعیت‌ها می‌توانید از محیط‌های محرک اجتناب کنید
• توجه به بدن: آیا اضطراب روی بدن شما تأثیر می‌گذارد؟ در برخی اوقات، با توجه به بدن و شناسایی بخش‌هایی که اضطراب روی آن‌ها تأثیر می‌گذارد، می‌توانید به افزایش خودآگاهی از علائم و به‌تبع آن، حداقل‌سازی شدت آن‌ها کمک کنید

درمان اضطراب مزمن چگونه است

روش‌های درمان اضطراب مزمن عبارت‌اند از:

استفاده از دستگاه آر تی ام اس

دستگاه آر تی ام اس یا دستگاه تحریک مغناطیسی مکرر مغز می‌تواند به بهبود افسردگی، اختلال وسواس فکری و عملی و اضطراب مزمن کمک کند. این دستگاه با ارسال پالس‌های مغناطیسی مکرر به بخش‌های خاصی از مغز که با تنظیم عاطفی مرتبط هستند، می‌تواند به کاهش علائم اضطراب و بازیابی تعادل عاطفی کمک کند. این روش درمانی غیرتهاجمی می‌تواند گزینه مناسبی برای افرادی که روان‌درمانی یا داروها نتوانسته‌اند به آن‌ها کمک کنند، باشد.

روان درمانی

متداول‌ترین انواع روان‌درمانی برای درمان استرس و اضطراب عبارت‌اند از:

• رفتاردرمانی شناختی (CBT): این روش می‌تواند به افراد مبتلا به نوع مزمن کمک کند نحوه تأثیرگذاری افکار و رفتارهای خود را روی یکدیگر درک کنند
• درمان مبتنی بر شفقت: این روش به افراد یاد می‌دهد چگونه با مهربانی بیشتری با خود و دیگر افراد رفتار کنند و علائم خود را بهبود دهند
• رفتاردرمانی دیالکتیکی (DBT): این روش نحوه خودتنظیمی را در مواجه با احساساتی مانند اضطراب، عصبانیت، ناراحتی، ترس و ناراحتی و موقعیت‌های ناراحت‌کننده به افراد آموزش می‌دهد
• درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد (ACT): در این روش، افراد یاد می‌گیرند احساسات منفی یا استرس‌زا غیرقابل‌اجتناب هستند و نحوه مدیریت این احساسات را به‌جای اجتناب از آن‌ها یاد می‌گیرند
• موسیقی‌درمانی و هنردرمانی: این روش‌های درمانی بخش‌های خلاق مغز را درگیر می‌کنند تا به کاهش علائم نوع مزمن کمک کنند
• درمان متمرکز بر احساسات: در این تکنیک، افراد مهارت‌هایی را برای مدیریت احساسات ناراحت‌کننده یاد می‌گیرند. این تکنیک با تقویت خودآگاهی و کاهش علائم منفی، می‌تواند به افرادی که در ابراز احساسات خود مشکل دارند، کمک کند

دارو درمانی

پزشکان ممکن است داروهایی مانند داروهای ضدافسردگی و داروهای ضداضطراب را برای کاهش یا مدیریت علائم اضطراب و دیگر علائم و به‌تبع آن، بهبود کیفیت زندگی برخی از افراد تجویز کنند. مهارکننده‌های بازجذب سروتونین (SSRIs) و مهارکننده‌های بازجذب سروتونین و نوراپی‌نفرین (SNRIs) برخی از متداول‌ترین داروهای تجویزی برای اضطراب هستند. این داروها ممکن است شامل سلکسا، زولوفت، سیمبالتا و داروهای دیگر باشند.

اگر علائم افراد با داروهای ذکرشده و روان‌درمانی قابل‌مدیریت نباشند، پزشکان ممکن است داروهایی مانند بنزودیازپین‌ها را تجویز کنند. این داروها معمولا برای درمان افزایش مقطعی اضطراب مانند حمله‌های پانیک تجویز می‌شوند. پزشکان معمولا استفاده از داروها را به علت خطر سوءاستفاده و اعتیاد فقط برای مدت کوتاهی توصیه می‌کنند.

سخن پایانی

اضطراب مزمن می‌تواند باعث درماندگی یا خستگی شما شود و عوارض خطرناکی داشته باشد؛ ولی، به خاطر داشته باشید با تشخیص و درمان صحیح و به‌موقع، می‌توانید علائم خود را مدیریت کنید و دوباره زندگی سالمی را داشته باشید. روانپزشکان معمولا ترکیبی از داروها و روش‌های روان‌درمانی را برای درمان آن تجویز می‌کنند. اگر دچار نوع مزمن هستید و به دنبال روانپزشکی باتجربه و ماهر در زمینه درمان اضطراب می‌گردید، ما روانپزشکان کلینیک پزشک اول را به شما پیشنهاد می‌کنیم.