کیست نخاعی چیست و چگونه درمان می شود

کیست نخاعی یکی از مشکلات نادری است که ممکن است در اطراف نخاع یا داخل آن ایجاد شود و در صورت رشد و فشار آوردن بر اعصاب نخاعی، می‌تواند علائمی همچون درد، بی‌حسی و ضعف در اندام‌ها ایجاد کند. این کیست‌ها به دلایل مختلفی مانند ناهنجاری‌های مادرزادی، آسیب‌های نخاعی و یا عفونت‌ها شکل می‌گیرند و بسته به اندازه و موقعیتشان ممکن است نیاز به درمان‌های مختلف داشته باشند. در این مقاله به بررسی علل، علائم، روش‌های تشخیص و درمان کیست نخاعی می‌پردازیم.

کیست ستون فقرات چیست؟

کیست ستون فقرات یکی از بیماری‌‌ های ستون فقرات است که در آن یک توده‌ کیسه‌مانند در اطراف یا درون نخاع و مهره‌های ستون فقرات ایجاد شود. این کیست‌ها معمولاً حاوی مایعاتی مانند مایع مغزی-نخاعی هستند و ممکن است به دلایل مختلفی از جمله ناهنجاری‌های مادرزادی، تحلیل رفتن دیسک‌ها، ضربه‌های نخاعی یا عفونت‌ها شکل بگیرند.

کیست‌های ستون فقرات ممکن است در هر قسمتی از ستون فقرات، از گردن تا پایین کمر، ایجاد شوند و بسته به اندازه و محل قرارگیری، می‌توانند بدون علامت باشند یا علائمی مانند درد، ضعف عضلانی و بی‌حسی در اندام‌ها ایجاد کنند. تشخیص این کیست‌ها معمولاً از طریق روش‌های تصویربرداری پزشکی مانند ام‌آرآی انجام می‌شود و درمان آن‌ها به علائم و اندازه کیست بستگی دارد.

کیست نخاعی چیست؟

کیست نخاعی یک توده کیسه‌مانند پر از مایع است که می‌تواند در داخل یا اطراف نخاع ایجاد شود. این کیست‌ها نیز به دلایل مختلفی از جمله ناهنجاری‌های مادرزادی، آسیب‌های وارد شده به ستون فقرات، عفونت‌ها یا تحلیل رفتن دیسک‌های بین مهره‌ای شکل می‌گیرند. کیست‌های نخاعی می‌توانند در هر قسمتی از ستون فقرات، از ناحیه گردن تا کمر، قرار بگیرند و اندازه آن‌ها می‌تواند از چند میلی‌متر تا چند سانتی‌متر متغیر باشد.

علائم کیست نخاعی و ستون فقرات

برخی از علائم شایع شامل موارد زیر هستند.

علائم کیست نخاعی

• درد: ایجاد درد در ناحیه آسیب‌دیده، که به قسمت‌های دیگر بدن کشیده می‌شود.
• بی‌حسی یا سوزن سوزن شدن: این احساسات ممکن است در اندام‌ها، پاها یا دست‌ها رخ دهد.
• ضعف عضلانی: احساس ضعف در عضلات که به دلیل فشار کیست بر روی اعصاب نخاعی ایجاد می‌شود.
• مشکلات حرکتی: دشواری در راه رفتن، حفظ تعادل یا انجام حرکات روزمره ایجاد می‌شود.
• تغییرات در عملکرد روده یا مثانه: در برخی موارد، فشار روی اعصاب می‌تواند منجر به مشکلاتی در کنترل ادرار یا مدفوع شود.

علائم کیست‌های ستون فقرات

• درد در ناحیه کمر یا گردن: بسته به محل کیست، ممکن است درد در ناحیه مشخصی از ستون فقرات ایجاد شود.
• درد سیاتیکی: درد که از کمر به پاها تابش می‌کند.
• سوزن سوزن شدن و بی‌حسی: این احساسات ممکن است به‌ویژه در پاها یا دست‌ها احساس شود.
• اختلال در حس: ممکن است فرد احساس کند که حس‌های معمولی مانند لمس، درد یا دما تغییر کرده است.
• مشکلات حرکتی: ضعف در اندام‌ها و دشواری در حرکت می‌تواند ناشی از فشار بر اعصاب باشد.

انواع کیست نخاعی

کیست نخاعی انواع مختلفی دارد و ممکن است هرکدام ویژگی‌ها و روش درمانی منحصربه‌فردی داشته باشند. در ادامه این بخش سه نوع رایج کیست نخاعی را معرفی کرده‌ایم:

کیست آراکنوئید

آراکنوئید یکی از انواع کیست نخاعی است که در لایه آراکنوئید، یکی از غشای محافظتی که نخاع را احاطه کرده است، ایجاد می‌شود. این کیست‌ها معمولاً پر از مایع مغزی-نخاعی هستند و ممکن است به طور غیرطبیعی بزرگ شوند و فشار روی نخاع یا اعصاب ایجاد کنند. علائم آن می‌تواند شامل درد، بی‌حسی و ضعف عضلانی باشد. این نوع کیست معمولاً به صورت مادرزادی وجود دارد و در بسیاری از موارد نیاز به درمان ندارد مگر اینکه علائم شدیدی ایجاد کند.

کیست سینوویال

کیست سینوویال کیستی است که در نواحی مفصلی، معمولاً در ستون فقرات و اطراف مفاصل (مچ دست، زانو، مچ پا و آرنج) ایجاد می‌شود. این کیست‌ها پر از مایع سینوویال هستند و ممکن است در نتیجه ناهنجاری‌های مفصلی یا آسیب‌ها شکل بگیرند. کیست‌های سینوویال می‌توانند به اعصاب فشاری وارد کنند و علائمی مانند درد، بی‌حسی و مشکلات حرکتی ایجاد کنند. درمان این کیست‌ها ممکن است شامل جراحی برای خارج کردن کیست باشد.

عوارض کیست نخاع کمر

کیست نخاع کمر ممکن است برای افراد درگیر عوارضی را درپی داشته باشند که شایع‌ترین عوارض آن عبارت‌اند از:

• درد شدید: کیست‌های نخاعی می‌توانند به اعصاب یا بافت‌های اطراف فشار وارد کنند که منجر به درد شدید در ناحیه کمر، پاها یا حتی ناحیه گردن می‌شود. این درد ممکن است مزمن باشد و کیفیت زندگی فرد را تحت تأثیر قرار دهد.
• ضعف عضلانی: فشار بر اعصاب نخاعی ممکن است باعث ضعف در عضلات شود. این ضعف می‌تواند در اندام‌های تحتانی یا بالایی احساس شود و ممکن است فعالیت‌های روزمره را دشوار کند.
• اختلال در عملکرد روده و مثانه: در برخی موارد، کیست‌های نخاعی می‌توانند به اعصاب مربوط به کنترل روده و مثانه فشار بیاورند که منجر به مشکلاتی مانند بی‌اختیاری ادراری یا مدفوع، دشواری در کنترل ادرار و تغییرات در الگوی ادرار می‌شود.

روش‌ های تشخیص کیست در نخاع

تشخیص کیست‌های نخاعی نیاز به استفاده از روش‌های تصویربرداری و ارزیابی‌های متخصص ستون فقرات دارد. در ادامه به برخی از روش‌های رایج تشخیص کیست در نخاع را مورد بررسی قرار داده‌ایم:

• معاینه بالینی: پزشک ابتدا با انجام یک معاینه فیزیکی و بررسی تاریخچه پزشکی بیمار، علائم و نشانه‌های موجود را ارزیابی می‌کند. این معاینه شامل ارزیابی قدرت عضلانی، حس و واکنش‌های رفلکسی است.
• تصویربرداری با اشعه ایکس: این روش به پزشک کمک می‌کند تا تغییرات در ساختار استخوانی و وضعیت عمومی ستون فقرات را مشاهده کند. اما برای تشخیص دقیق کیست‌ها معمولاً کافی نیست.
• تصویربرداری با MRI: ام  آر آی یکی از بهترین روش‌ها برای تشخیص کیست‌های نخاعی است. این روش می‌تواند جزئیات دقیق‌تری از بافت‌های نرم، شامل کیست‌ها، اعصاب و نخاع را نمایش دهد و به تعیین اندازه و موقعیت کیست کمک کند.
• سی‌تی‌اسکن: سی‌تی‌اسکن نیز می‌تواند برای مشاهده کیست‌های نخاعی استفاده شود و اطلاعات خوبی در مورد ساختارهای استخوانی و بافت‌های نرم فراهم کند. این روش ممکن است در مواردی که MRI در دسترس نیست، به کار رود.
• تست‌های آزمایشگاهی: در برخی موارد، متخصص ستون فقرات ممکن است آزمایش‌هایی از مایع مغزی-نخاعی (CSF) انجام دهد تا نشانه‌هایی از عفونت یا ناهنجاری‌های دیگر را بررسی کند. این مایع می‌تواند از طریق روش‌های خاصی مانند لومبار پونکسیون (دریافت مایع مغزی-نخاعی) جمع‌آوری شود.

روش‌ های درمانی کیست نخاعی

در این بخش به برخی از روش‌های درمانی رایج برای کیست‌های نخاعی پرداخته‌ایم:

• نظارت و پیگیری (Watchful Waiting): اگر کیست کوچک باشد و هیچ علامتی ایجاد نکند، پزشک ممکن است تصمیم بگیرد که به سادگی آن را تحت نظر داشته باشد و مراقبت‌های منظم انجام دهد. در این حالت، درمان فعال لازم نیست.
• دارودرمانی: داروهایی مانند مسکن‌ها، ضدالتهاب‌ها یا داروهای شل‌کننده عضلات ممکن است برای کاهش درد و علائم مرتبط با کیست تجویز شوند. این داروها می‌توانند به کنترل علائم کمک کنند، اما درمان ریشه‌ای کیست را ارائه نمی‌دهند.
• فیزیوتراپی: فیزیوتراپی می‌تواند به بهبود قدرت عضلانی، انعطاف‌پذیری و کنترل حرکتی کمک کند. تمرینات خاص ممکن است به کاهش درد و بهبود عملکرد حرکتی کمک کنند.
• جراحی: اگر کیست بزرگ باشد یا علائم شدیدی مانند درد شدید، ضعف عضلانی یا اختلال در عملکرد روده و مثانه ایجاد کند، ممکن است جراحی برای خارج کردن کیست ضروری باشد.
• تزریق استروئید: در برخی موارد، تزریق استروئید به ناحیه اطراف کیست برای کاهش التهاب و درد مفید است. این روش می‌تواند به کاهش علائم کمک کند اما معمولاً درمان دائمی نیست.

درمان کیست نخاع در طب سنتی

درمان کیست نخاع در طب سنتی معمولاً شامل روش‌های طبیعی و غیردارویی است که به منظور کاهش علائم و بهبود کیفیت زندگی بیماران به کار می‌رود. استفاده از گیاهان دارویی مانند زنجبیل، زردچوبه و گزنه که خاصیت ضدالتهابی و تسکین‌دهنده دارند، ممکن است به کاهش درد و التهاب کمک کند. ماساژ نیز می‌تواند به بهبود جریان خون و کاهش تنش عضلانی کمک و در نتیجه به کاهش علائم مرتبط با کیست‌های نخاعی کمک کند. استفاده از حمام‌های گرم و درمان‌های حرارتی، تغذیه مناسب و مدیتیشن و یوگا نیز در درمان این مشکل مناسب است.

سخن پایانی

کیست نخاعی یک وضعیت نادر اما جدی است که در صورت عدم تشخیص و درمان به‌موقع، می‌تواند به عوارض جدی منجر شود. درمان‌های کیست نخاعی بر اساس نوع، اندازه و علائم فرد متفاوت است و می‌تواند از روش‌های غیرجراحی تا جراحی متغیر باشد. پیگیری‌های مداوم و مشاوره با پزشک متخصص از عوامل کلیدی در مدیریت و کاهش علائم این کیست‌ها هستند. توجه به نشانه‌ها و مراجعه زودهنگام به کلینیک مغز و اعصاب کمک می‌کند تا از بروز مشکلات بیشتر جلوگیری شود.