سردرد تنشی چیست و چه علائمی دارد

سردرد تنشی یکی از رایج‌ترین انواع سردردهاست که بسیاری از افراد در طول زندگی خود آن را حداقل یک بار تجربه می‌کنند. این نوع سردرد معمولاً به عنوان یک فشار یا فشردگی در ناحیه سر توصیف می‌شود و ممکن است از چند ساعت تا چند روز طول بکشد.

در حالی که این نوع سردرد به خودی خود خطرناک نیست، اما متاسفانه کیفیت زندگی فرد را تحت‌تأثیر قرار می‌دهد و مشکلات جدی‌تری را برای فرد ایجاد می‌کند. بر اساس گزارشات، افرادی که از این نوع سردرد رنج می‌برند، احساس می‌کنند که سرشان تحت فشار است، مشابه حالتی که در هنگام استفاده از کلاه تنگ به‌وجود می‌آید.

در این مقاله به بررسی دقیق‌تر سردرد تنشی، علائم آن، علل و درمان‌های موجود خواهیم پرداخت. همچنین بررسی خواهیم کرد که چگونه دکتر میگرن و پزشک مغز و اعصاب می‌توانند به مدیریت این نوع سردرد کمک کنند.

سردرد تنشی چیست

همانطور که در ابتدای مقاله هم مختصرا توضیح دادیم، سردرد تنشی یک نوع سردرد غیر میگرنی است که معمولاً به صورت احساس فشار و تنش در ناحیه سر، گردن و شانه‌ها بروز می‌کند. این نوع سردرد معمولاً ناشی از تنش‌های عضلانی، استرس، یا خستگی است و در برخی موارد به دلیل فعالیت‌های بدنی یا وضعیت‌های نادرست بدن به‌وجود می‌آید. ازاین‌رو با نام‌های سردرد عصبی، سردرد استرسی، سردرد عضلانی و در برخی از منابع پزشکی با نام سردرد کلاستریک هم شناخته می‌شود.

این نوع سردرد در برخی از افراد به صورت حاد (که به طور ناگهانی آغاز می‌شود) و در برخی دیگر ممکن است به صورت مزمن (که بیش از 15 روز در ماه تکرار می‌شود) ایجاد شود. بسیاری از افراد سردرد تنشی را به صورت خفیف تا متوسط توصیف می‌کنند و به همین دلیل آن را نادیده می‌گیرند. اما این سردرد در برخی موارد به‌شدت آزاردهنده است و عملکرد روزانه فرد را مختل می‌کند. در مواردی، این سردرد با سردردهای دیگر مانند میگرن اشتباه گرفته می‌شود، که این موضوع متاسفانه باعث درمان نادرست می‌شود. از این رو لازم است حتما به پزشک مغز و اعصاب مراجعه کرد تا با تشخیص صحیح، به مدیریت این نوع سردرد کمک کند.

در تشخیص سردرد تنشی، پزشک متخصص، معمولاً به تاریخچه پزشکی بیمار، علائم، و الگوهای سردرد توجه می‌کند. این نوع سردرد به دلیل عدم وجود علائم خاصی مانند تهوع یا حساسیت به نور، می‌تواند به راحتی شناسایی شود. با این حال، درک صحیح از نوع سردرد بسیار مهم است تا درمان مناسب صورت گیرد.

علائم سردرد تنشی

علائم سردرد تنشی معمولاً به شکل احساس فشار یا سفتی در ناحیه سر و گردن است. این فشار برخی مواقع به صورت یک نوار در دور سر حس می‌شود و گاهی اوقات به شانه‌ها و بالای پشت نیز گسترش پیدا می‌کند. بیماران معمولاً از احساس خستگی و تنش در عضلات ناحیه گردن و شانه شکایت می‌کنند. این علائم ممکن است به صورت مداوم یا متناوب باشند و در بسیاری از موارد، با فعالیت‌های روزمره فرد مرتبط هستند.

سردرد استرسی معمولاً با علائمی مانند کاهش تمرکز، تحریک‌پذیری و بی‌خوابی نیز همراه است. افرادی که از از این نوع سردرد رنج می‌برند، احتمال دارد احساس خستگی مفرط یا افسردگی داشته باشند، که این موضوع متاسفانه به وخیم‌تر شدن وضعیت سردرد دامن می‌زند. در برخی از موارد، درد ممکن است به صورت دو طرفه در سر احساس شود و به‌شدت متغیر باشد. در واقع، این سردرد به‌طور کلی به صورت خفیف تا متوسط حس می‌شود و به‌ندرت فرد درد شدیدی را تجربه می‌کند.

تشخیص سردرد عصبی نیازمند توجه به جزئیات و تاریخچه پزشکی فرد است. پزشک با استفاده از سوالات دقیق و بررسی علائم بیمار، می‌توانند به تشخیص صحیح و ارائه درمان مناسب کمک کنند. ضمن اینکه مشاوره پزشکی بسیار حائز اهمیت است، زیرا تشخیص نادرست می‌تواند به عواقب ناخواسته‌ای منجر شود.

علت سردرد تنشی چیست

علت دقیق سردرد تنشی هنوز به‌طور کامل شناسایی نشده است، اما عواملی مانند استرس، خستگی، و تنش‌های عضلانی به عنوان دلایل اصلی این نوع سردرد شناخته می‌شوند. در واقع، استرس روانی کمک می‌کند تا افزایش تنش در عضلات گردن و سر اتفاق بیفتد، که این تنش متاسفانه احتمال بروز سردرد را افزایش می‌دهد. همچنین، نداشتن خواب کافی و نشستن یا ایستادن نادرست نیز در ایجاد سردرد عضلانی مؤثر هستند.

بعضی از افراد ممکن است به طور ژنتیکی مستعد سردردهای تنشی باشند. در واقع اگر یک یا چند نفر از اعضای خانواده به این نوع سردرد مبتلا باشند، احتمال ابتلای سایر اعضا نیز افزایش می‌یابد. همچنین، فعالیت‌های روزمره مانند کار با کامپیوتر یا انجام کارهای فیزیکی سنگین نیز ممکن است به تنش و سردرد منجر شوند.

علاوه بر این، مصرف برخی از داروها و مواد مخدر نیز ممکن است در برخی از افراد سردرد تنشی را تشدید کند. به عنوان مثال، کافئین به طور موقت سردرد را کاهش می‌دهد، اما مصرف بیش‌ازحد آن احتمال بروز سردردهای تنشی را تقویت می‌کند. در نهایت، با توجه به اینکه این نوع سردرد می‌تواند با سایر انواع سردردها مانند میگرن اشتباه گرفته شود، مراجعه به پزشک برای تشخیص و درمان صحیح الزامی است.

ارتباط افسردگی و سردرد تنشی

بسیاری از افراد مبتلا به سردردهای تنشی، به طور همزمان با مشکلات روحی مانند افسردگی یا اضطراب نیز دست و پنجه نرم می‌کنند. این ارتباط به دو صورت است؛ به عبارتی، افسردگی می‌تواند باعث تشدید سردرد شود و برعکس، سردرد عصبی ممکن است باعث بروز علائم افسردگی شود. در واقع، افسردگی و سردرد تنشی می‌توانند به یکدیگر وابسته باشند و در بسیاری از موارد، یک چرخه معیوب ایجاد کنند.

استرس و فشار روانی که معمولاً در زندگی روزمره وجود دارد، به افزایش تنش در عضلات و در نتیجه بروز سردرد تنشی کمک می‌کند. این سردرد بر روحیه فرد تأثیر منفی می‌گذارد و احساس افسردگی یا اضطراب را تشدید می‌کند. به همین دلیل، درمان افسردگی قطعا به کاهش علائم این نوع سردرد کمک می‌کند و برعکس.

سردرد تنشی و حالت تهوع

در اکثر موارد، سردرد تنشی به طور مستقیم با حالت تهوع مرتبط نیست. اما برخی افراد ممکن است در هنگام تجربه این نوع سردرد، احساس تهوع کنند. این احساس معمولاً ناشی از استرس و فشار روانی است که ممکن است با سردرد همراه باشد. در واقع، حالت تهوع نتیجه‌ای از فشار ناشی از سردرد و تنش‌های جسمی و روحی است.

حالت تهوع احتمال دارد به عنوان یک علامت ثانویه در افرادی که به‌شدت تحت استرس قرار دارند یا به دلیل سردرد تنشی احساس ناراحتی می‌کنند، بروز کند. با این حال، در صورت تجربه حالت تهوع به همراه سردرد، بررسی دیگر عوامل نیز ضروری است، زیرا ممکن است این علائم به علت مشکلات دیگری باشد ازاین‌‌رو درمان سردرد تنشی و کاهش تنش‌های جسمی و روحی به کاهش علائم تهوع نیز کمک می‌کند. به همین دلیل، مراجعه به پزشک برای بررسی دقیق‌تر وضعیت و تشخیص علل بروز این علائم ضروری است. .

راه های تشخیص سردرد تنشی

تشخیص سردرد تنشی معمولاً به‌وسیله پزشک متخصص مثل دکتر میگرن یا مغز و اعصاب و با توجه به تاریخچه پزشکی و معاینه فیزیکی بیمار انجام می‌شود.

• در ابتدا، پزشک درباره الگوی سردرد، مدت زمان و شدت آن سوالاتی خواهد پرسید. مهم است که بیمار بتواند توصیفی دقیق از احساس خود ارائه دهد، از جمله این‌که آیا سردرد بیشتر در صبح‌ها، عصرها یا بعد از استرس‌های روزانه رخ می‌دهد.
• همچنین پزشک ممکن است سوالاتی درباره علائم همراه مانند تهوع، حساسیت به نور یا صدا، و تأثیر سردرد بر فعالیت‌های روزمره بپرسد. این اطلاعات به پزشک کمک می‌کند تا به تشخیص دقیق‌تری دست یابد.
• در برخی موارد، برای رد کردن سایر علل سردرد، پزشک ممکن است به انجام تست‌های اضافی مانند MRI یا CT اسکن توصیه کند. این آزمایش‌ها معمولاً زمانی انجام می‌شود که سردرد ناگهانی، شدید، یا متفاوت از سردردهای معمولی بیمار باشد. هدف از این تست‌ها شناسایی هرگونه مشکل ساختاری در مغز یا دیگر نواحی مربوط به سر است.
• همچنین، آزمایش خون نیز ممکن است انجام شود تا پزشک از وجود عفونت یا اختلالات دیگر مطمئن شود. این مراحل تشخیصی به پزشک کمک می‎‌‌‎کند به یک تصویر جامع از وضعیت بیمار برسد و در نهایت درمان مناسب‌تری را پیشنهاد دهد.
• علاوه بر این، پزشک ممکن است از بیمار بخواهد که یک روزشمار سردرد نگهداری کند. در این روزشمار، بیمار می‌تواند زمان، شدت و شرایط همراه با سردردهای خود را ثبت کند. این اطلاعات به پزشک کمک می‌کند تا الگوهای خاصی را شناسایی کند و بهترین روش درمانی را انتخاب کند.
• در نهایت، ارتباط برقرار کردن با بیمار و ایجاد یک محیط آرام و حامی برای گفت‌وگو درباره نگرانی‌ها و احساسات او نیز از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است، زیرا سردردهای تنشی می‌توانند تحت تأثیر استرس و مشکلات روانی قرار گیرند.

درمان سردردهای تنشی

برای بهبود سردردهای تنشی خفیف و درمان سردرد تنشی مزمن معمولاً ترکیبی از روش‌های غیر دارویی و دارویی استفاده می‌شود که هدف آنها کاهش شدت و فراوانی سردردها است. در ادامه روش‌های موثر را بررسی کرده‌ایم.

درمان با بیوفیدبک

بیوفیدبک یک روش درمانی است که به افراد کمک می‌کند تا بر فرآیندهای فیزیولوژیکی خود کنترل پیدا کنند. در این روش، از تکنیک‌های آموزشی استفاده می‌شود تا بیماران بتوانند با شناخت و درک بهتر واکنش‌های بدن خود، به کاهش علائم سردرد تنشی و دیگر مشکلات مرتبط کمک کنند.

ابزارهای خاصی که در بیوفیدبک استفاده می‌شوند، معمولاً شامل دستگاه‌هایی هستند که اطلاعاتی در مورد فعالیت‌های فیزیولوژیکی بدن ارائه می‌دهند. به‌عنوان مثال، دستگاه‌های بیوفیدبک می‌توانند فعالیت الکتریکی عضلات  (EMG)، ضربان قلب، فشار خون، و تنفس را ثبت کنند. این اطلاعات به صورت بصری یا صوتی به بیمار نمایش داده می‌شوند. به این ترتیب، بیمار می‌تواند درک کند که چگونه تنش‌های جسمی و روانی بر بدنش تأثیر می‌گذارند و با استفاده از تکنیک‌های خاص، مانند تنفس عمیق یا آرام‌سازی عضلانی، می‌تواند به وضعیت مطلوب‌تری برسد.

در جلسات بیوفیدبک، بیمار تحت نظارت یک درمانگر مجرب قرار می‌گیرد که به او تکنیک‌های مدیریت استرس و آرامش را آموزش می‌دهد. به‌طور مثال، ممکن است بیمار یاد بگیرد که با تمرکز بر روی تنفس خود یا تمرینات ذهنی، تنش‌های عضلانی را کاهش دهد. با گذشت زمان و تمرین مداوم، بیماران می‌توانند توانایی‌های خود را در مدیریت سردرد تنشی و دیگر علائم مربوط به استرس بهبود بخشند. این روش نه‌تنها می‌تواند به کاهش شدت و فراوانی سردردهای تنشی کمک کند، بلکه می‌تواند به بهبود کیفیت زندگی کلی افراد نیز منجر شود.

درمان سردرد با دارو

در مواردی که درد شدید است، پزشکان ممکن است داروهایی مانند مسکن‌ها (مانند ایبوپروفن یا استامینوفن) یا داروهای خاص سردرد تجویز کنند. این داروها می‌توانند به کاهش درد و علائم همراه کمک کنند. همچنین، در برخی موارد ممکن است داروهای پیشگیرانه نیز تجویز شوند.

ماساژ برای سردرد تنشی

ماساژ درمانی می‌تواند روشی مؤثر برای کاهش تنش و درد در نواحی سر و گردن باشد. این نوع درمان می‌تواند به کاهش تنش عضلانی و بهبود جریان خون کمک کند، که در نتیجه می‌تواند منجر به تسکین سردردهای تنشی شود.

درمان خانگی سردردهای تنشی

روش‌های خانگی نیز می‌توانند به کاهش سردردهای تنشی کمک کنند. این روش‌ها شامل استراحت در یک محیط تاریک و آرام، استفاده از کمپرس سرد یا گرم روی پیشانی، و انجام تمرینات کششی ملایم برای گردن و شانه‌هاست. همچنین، نوشیدن آب کافی و حفظ رژیم غذایی سالم نیز می‌تواند به پیشگیری از بروز سردرد کمک کند.

آیا سردرد تنشی خطرناک است؟

سردردهای تنشی معمولاً خطرناک نیستند، اما اگر به‌طورمکرر و شدید رخ دهند، احتمال دارد نشانه‌ای از مشکل جدی‌تری باشند. برخی از خطرات و عوارض ممکن شامل کاهش کیفیت زندگی، مشکلات خواب، و افزایش استرس و اضطراب است. اگر سردردها به طور ناگهانی تغییر کنند یا با علائم دیگری مانند تاری دید، گیجی، یا ضعف عضلانی همراه باشند، باید فوراً به پزشک مراجعه شود.

سخن پایانی

سردرد تنشی یکی از شایع‌ترین انواع سردرد است که می‌تواند تأثیرات زیادی بر کیفیت زندگی افراد داشته باشد. شناسایی علائم و درمان مناسب این نوع سردرد می‌تواند به کاهش درد و بهبود وضعیت عمومی افراد کمک کند. استفاده از روش‌هایی مانند بیوفیدبک و درمان‌های خانگی می‌تواند به عنوان مکمل درمان‌های پزشکی مفید باشد.