سردرد خوشه ای چیست ؟ علائم، علل و درمان سردرد خوشه ای در خانه

سردرد خوشه ای یا کلاستر باعث ایجاد درد شدیدی در یک سمت از سر می‌شود. این سردرد معمولا حدود 30 دقیقه طول می‌کشد و چندین بار در روز رخ می‌دهد. همچنین اغلب از الگوی خاصی پیروی می‌کند و هر روز در زمان یکسانی شروع می‌شود. با مراجعه به متخصص میگرن و استفاده از داروها و روش‌های درمانی دیگر، می‌توانید دفعات و شدت آن را کاهش دهید.

نکته مهمی که باید در ابتدای این مطلب به آن توجه کنید این است که نباید این نوع سردرد را با میگرن که یکی دیگر از انواع سردرد است، اشتباه بگیرید. میگرن درد ضربان‌داری را در یک سمت از سر ایجاد می‌کند و با فعالیت فیزیکی، نورها، صداها و بوها بدتر می‌شود. در ادامه این مطلب، به علائم، علل، عوامل تشدیدکننده و روش‌های درمان سردردهای خوشه‌ای می‌پردازیم.

سردرد خوشه ای چیست

سردرد خوشه ای، دردی در یک سمت از سر است که می‌تواند 15 دقیقه الی 3 ساعت طول بکشد. این سردرد معمولا هر روز به مدت هفته‌ها یا حتی ماه‌ها رخ می‌دهد و اغلب در زمان خاصی از روز شروع می‌شود. در برخی روزها ممکن است این سردرد را تا هشت بار تجربه کنید. این سردردها معمولا فصلی هستند. افراد مبتلا اغلب این سردردها را در فصل پاییز و بهار تجربه می‌کنند.

علائم سردرد خوشه ای

علائم سردرد کلاستر که در یک سمت از سر ایجاد می‌شوند، عبارت‌اند از:

سردردی که مشابه احساس سوزش و درد خنجری به نظر می‌رسد
آبریزش چشم
قرمزی چشم
افتادگی پلک
آبریزش یا گرفتگی بینی
گرگرفتگی یا تعریق

این سردرد ممکن است در بخش‌های زیر ایجاد شود:

اوربیتال: پشت چشم یا نزدیک شقیقه
سوپرااوربیتال: بالای چشم، نزدیک پیشانی
گیجگاهی: پشت گوش

اگر دچار سردرد خوشه ای شده باشید، معمولا درد را فقط در سمت راست سر یا فقط در سمت چپ آن احساس خواهید کرد. در موارد نادر، ممکن است این سردرد را در سمت دیگر سر خود احساس کنید. زمانی که علائم این سردردها ظاهر می‌شوند، معمولا پس از 5 الی 10 دقیقه به بدترین حالت خود می‌رسند.

در برخی اوقات، این سردردها می‌توانند افراد را پس از 1 الی 2 ساعت خوابیدن بیدار کنند؛ بنابراین، با نام سردردهای ساعت زنگ‌دار نیز شناخته می‌شوند. این سردردهای شبانه ممکن است شدیدتر از سردردهای روزانه به نظر برسند. بی‌قراری یکی دیگر از علائم این سردردهاست. افرادی که دچار بی‌قراری می‌شوند، نمی‌توانند بنشینند و همواره در حال قدم‌زدن هستند.

چه کسانی دچار سردرد خوشه ای می شوند

افرادی که دارای شرایط زیر هستند، ممکن است بیشتر از افراد دیگر دچار این نوع سردرد شوند:

افراد 20 الی 40ساله
مردان و زنانی که از داروهای خاصی استفاده می‌کنند
افرادی که به‌صورت مکرر الکل می‌نوشند
افرادی که از محصولات تنباکو مانند سیگار استفاده می‌کنند

علت سردرد خوشه ای یا کلاستر

محققان هنوز نمی‌دانند که چه چیزی باعث ایجاد این نوع سردرد می‌شود؛ ولی، تحقیقات نشان می‌دهند که ممکن است با ترشح مواد زیر در نزدیکی عصب سه‌قلو مرتبط باشد:

ماده‌ای به نام هیستامین که به واکنش آلرژیک کمک کند
ماده‌ای به نام سروتونین که پیام‌ها را بین سلول‌های عصبی حمل می‌کند

تحقیق دیگری نشان داد که اگر اختلالی در بخشی از مغز به نام هیپوتالاموس وجود داشته باشد، این سردردها ممکن است رخ دهند. همچنین محققان دریافتند که این سردردها ممکن است در 5% از افراد ژنتیکی باشند. تحقیقات بیشتری برای آشنایی بیشتر با دلایل این سردردها در حال انجام هستند.

علت سردرد خوشه ای

آیا سردرد خوشه ای خطرناک است

این نوع سردرد خطرناک نیست؛ زیرا، معمولا باعث ایجاد تغییر دائمی در مغز نمی‌شود؛ ولی، مزمن است و می‌تواند توانایی انجام فعالیت‌های روزمره را در محل کار، دانشگاه و خانه مختل کند. بیمار ممکن است حال‌وحوصله‌ای برای انجام فعالیت‌های مورد علاقه خود یا حتی خارج‌شدن از خانه نداشته باشد. به عبارت دیگر، این سردرد باعث می‌شود بیمار دچار ناامیدی و افسردگی شود و به خودکشی فکر کند؛ بنابراین، با نام سردرد خودکشی نیز شناخته می‌شود. خوشبختانه، تعداد دفعات آن با افزایش سن کاهش می‌یابد.

اگر دچار این نوع سردرد هستید و به خودکشی فکر می‌کنید، به خاطر داشته باشید که شما تنها نیستید. شما می‌توانید در هر ساعتی از شبانه‌روز با شماره 123 تماس بگیرید. فردی در پشت تلفن منتظر شماست تا به شما کمک کند.

عوامل تشدید کننده سردرد کلاستر

عوامل تشدیدکننده این نوع سردرد که در همه افراد یکسان نیستند، عبارت‌اند از:

تنباکو و الکل
نورهای روشن
دمای بالا
نیتریت در غذا (گوشت‌های پرورده)
داروهای خاصی مانند سلیدنافیل
تغییرات فصلی (اگر این عامل تشدیدکننده سردرد شما باشد، ممکن است فکر کنید که دچار آلرژی یا سینوزیت شده‌اید)

اگر نمی‌دانید عوامل تشدیدکننده سردرد شما کدام یک از موارد ذکرشده هستند، با دکتر مغز و اعصاب یا نورولوژیست صحبت کنید و اطلاعات زیر را در دفتری یادداشت کنید تا شناسایی آن‌ها آسان‌تر شود:

زمانی که دچار سردرد می‌شوید و مدت‌زمان آن
غذاها و نوشیدنی‌هایی که روز قبل از سردرد مصرف کرده‌اید
فعالیت‌هایی که پیش از سردرد انجام داده‌اید
کیفیت و مدت‌زمان خواب در شب قبل از سردرد
داروهایی که برای درمان سردرد خود استفاده کرده‌اید و آیا توانستند به شما کمک کنند یا خیر

سردردهای خوشه ای چقدر طول میکشند

سردرد خوشه ای به طور متوسط حدود 30 دقیقه طول می‌کشد. برخی از افراد ممکن است هر روز هشت بار دچار سردرد شوند. بسیاری از افراد این نوع سردرد را هر روز به مدت 3 ماه تجربه می‌کنند. سپس این سردردها به دلایلی که هنوز مشخص نیستند، متوقف می‌شوند و ممکن است پس از چند ماه یا چند سال بازگردند. البته سردردهای برخی از افراد هرگز متوقف نمی‌شوند. به عبارت دیگر، 1 نفر از هر 5 نفری که دچار این سردردها می‌شوند، دچار نوع مزمن آن هستند.

روش های درمان سردرد خوشه ای

مهم‌ترین روش درمان سردرد خوشه ای، درمان دارویی است. نورولوژیست ممکن است داروهای زیر را برای شما تجویز کند:

داروهایی برای جلوگیری از سردرد: این داروها می‌توانند چرخه سردرد را کوتاه‌تر کنند و شدت آن را کاهش دهند. داروی گالکانزوماب که در این گروه قرار می‌گیرد، آنتی‌بادی‌های مونوکلونال پپتید مرتبط با ژن کلسی‌تونین (CGRP) را هدف قرار می‌دهد
داروهایی برای مدیریت سردرد: زمانی که دچار سردرد می‌شوید، برخی از داروها مانند داروهای تریپتان (سوماتریپتان)، داروهای ضدالتهابی (استروئیدهایی مانند پردنیزون) یا تزریق دی‌هیدروارگوتامین (نباید با سوماتریپتان مصرف شود) می‌توانند به بهبود علائم شما کمک کنند

اگر داروها به جلوگیری یا مدیریت سردرد کمک نکنند، پزشک ممکن است عمل جراحی را به شما پیشنهاد دهد. در این جراحی، جراح ممکن است یک دستگاه محرک عصبی را برای ارسال پیام‌های الکتریکی به اعصاب خاصی از مغز در سر شما قرار دهد. این دستگاه می‌تواند به مدیریت علائم این سردرد کمک کند. اگر می‌خواهید بدانید که آیا کاندیدای مناسبی برای این جراحی هستید یا خیر، به پزشک معتبری مانند پزشکان کلینیک ارتوپدی پزشک اول مراجعه کنید.

همچنین روش‌های درمانی جایگزین یا مکمل نیز می‌توانند به کاهش علائم سردردهای خوشه‌ای کمک کنند. پزشک با توجه به شرایط شما ممکن است یکی روش‌های زیر یا ترکیبی از آن‌ها را برای شما تجویز کند:

طب سوزنی: در طب سوزنی، متخصص سوزن‌های نازکی را به بخش‌های خاصی از پوست شما وارد می‌کند تا درد را کاهش دهد
فیزیوتراپی: فیزیوتراپی روی کشش، حرکت‌دادن مفاصل و تکنیک‌های ماساژ تمرکز می‌کند
دست‌کاری ستون فقرات: این روش کایروپراکتیک می‌تواند ستون فقرات شما را دوباره تنظیم کند
دستگاه گاماکور: این دستگاه قابل‌حمل و غیرتهاجمی می‌تواند عصب واگ را تحریک کند

درمان سردرد کلاستر با طب سوزنی

درمان سردردهای خوشه ای با آر تی ام اس

دستگاه rtms یا تحریک مغناطیسی ترانس کرانیال مکرر که یکی از جدیدترین روش‌های درمانی محسوب می‌شود، میدان‌های مغناطیسی را در خارج از مغز ایجاد می‌کند. این دستگاه می‌تواند فعالیت مغز را با تولید جریان الکتریکی تغییر دهد. تحقیقات نشان می‌دهند که دستگاه آرتی‌ام‌اس می‌تواند به فیبرومیالژیا، درد نوروپاتیک، میگرن سردرد خوشه ای و نورالژی سه‌قلو کمک کند. اگر به دنبال مرکزی برای بهره‌مندی از مزایای این روش درمانی هستید، می‌توانید به کلینیک پزشک اول مراجعه کنید.

درمان های طبیعی سردرد کلاستر

روش‌های طبیعی مختلفی برای مدیریت این سردرد وجود دارند که می‌توانند به برخی از افراد مبتلا کمک کنند. پیش از امتحان‌کردن روش‌های درمان سردرد خوشه ای در خانه، بهتر است ابتدا با پزشک مشورت کنید؛ زیرا، ممکن است با برخی از داروهای شما تداخل داشته باشند. برخی از درمان‌های طبیعی مؤثر برای این سردرد عبارت‌اند از:

ملاتونین: ملاتونین، هورمونی است که بدن از آن برای تنظیم الگوهای خواب استفاده می‌کند. افرادی که دچار سردردهای خوشه‌ای می‌شوند، اغلب سطح ملاتونین پایینی دارند. اگر مکمل‌های ملاتونین پیش از خواب مصرف شوند، ممکن است بتوانند از این سردردها پیشگیری کنند؛ ولی، ممکن است برای افراد مبتلا به نوع مزمن مؤثر نباشند
منیزیم: سطح پایین منیزیم با برخی از انواع سردردها مرتبط است؛ بنابراین، با مصرف مکمل‌های منیزیم یا افزودن غذاهایی با منیزیم بالا به رژیم غذایی خود، می‌توانید به بهبود آن‌ها کمک کنید. در تحقیق کوچکی، منیزیم سولفات توانست به 41% از افراد مبتلا به سردردهای خوشه‌ای به‌صورت قابل توجهی کمک کند. پیش از مصرف مکمل‌های منیزیم یا مکمل‌های مرتبط با آن، حتما با پزشک خود مشورت کنید
عصاره کودزو: عصاره کودزو، مکملی گیاهی است که از تاک کودزو به دست می‌آید. برخی از افراد عقیده دارند که این عصاره می‌تواند به بهبود این سردرد کمک کند. در تحقیق کوچکی در سال 2009، این عصاره توانست شدت و دفعات سردرد افراد مبتلا را کاهش دهد
گیاه سایبان (Butterbur): گیاه سایبان دارای ترکیبات ضدالتهابی است و می‌تواند به کاهش علائم این نوع سردرد کمک کند
بابونه گاوی: از بابونه گاوی برای درمان بیماری‌های مختلفی مانند میگرن‌ها و سردردها استفاده می‌شود. این گیاه می‌تواند دفعات و شدت سردردهای خوشه‌ای را در برخی از افراد کاهش دهد

نکته مهمی که باید به خاطر بسپارید این است که این روش‌های طبیعی نمی‌توانند به درمان سردرد همه افراد کمک کنند و میزان اثربخشی آن‌ها برای همه افراد یکسان نیست؛ بنابراین، بهتر است به مطب پزشکی معتبر مانند پزشکان کلینیک پزشک اول مراجعه کنید تا یک برنامه درمانی متناسب با نیازها و سوابق پزشکی شما تدوین کنند.

سخن پایانی

همه افراد ممکن است در مقاطع مختلفی از زندگی خود به دلایل مختلفی دچار سردرد شوند؛ ولی، سردرد خوشه ای، سردردی عادی نیست. اگر سردردهای شدیدی را تجربه می‌کنید و این سردردها دارای الگوی خاصی هستند، ممکن است دچار این نوع سردرد شده باشید. خوشبختانه، روش‌های درمانی مختلفی برای کاهش شدت و دفعات این نوع سردرد وجود دارند.

اگر داروها باعث بدترشدن سردرد شما می‌شوند و شما را با عوارض جانبی روبه‌رو می‌کنند، بهتر است به پزشک معتبری مانند پزشکان کلینیک پزشک اول مراجعه کنید. پزشکان متخصص این کلینیک مانند متخصص میگرن می‌توانند انواع سردرد را به‌درستی تشخیص دهند و بهترین و جدیدترین روش‌های درمانی را برای بهبود آن‌ها تجویز کنند. همین امروز می‌توانید نوبتی را برای ملاقات با پزشکان متخصص این کلینیک رزرو کنید و اولین گام را برای داشتن یک زندگی بدون سردرد بردارید.