راه های تشخیص ام اس در خانه و کلینیک

ام اس، یک بیماری عصبی است که زندگی افراد بسیاری را تحت‌تاثیر قرار می‌دهد. این بیماری، علائمی دارد که گاه مبهم و گاه آزاردهنده هستند و تشخیص قطعی آن نیازمند بررسی‌های تخصصی است؛ اما آیا می‌توانید در خانه هم نشانه‌هایی از این بیماری را شناسایی کنید؟ در این مطلب، بررسی می‌کنیم که ام اس چیست و به راه های تشخیص ام اس و اهمیت مراجعه به پزشک می‌پردازیم.

آیا من ms دارم؟

ام اس یا مولتیپل اسکلروزیس، یک بیماری خودایمنی است که سیستم عصبی مرکزی را تحت تاثیر قرار می‌دهد. این بیماری باعث می‌شود که سیستم ایمنی بدن، به اشتباه، به میلین، یعنی پوشش محافظتی اطراف سلول‌های عصبی، حمله کند. این حمله به اختلال در انتقال پیام‌ها بین مغز و سایر قسمت‌های بدن منجر می‌شود.

اگر نگران علائمی هستید که ممکن است مربوط به MS باشد و از خود می‌پرسید که آیا من ام اس دارم یا نه، لطفا در اسرع وقت به پزشک مراجعه کنید. پزشک با بررسی دقیق وضعیت شما، تشخیص قطعی را ارائه می‌دهد و درمان مناسب را تجویز کند.

علائم ام اس بسیار متنوع و متغیر و از فردی به فرد دیگر متفاوت است. برخی افراد ممکن است علائم خفیفی داشته باشند که به‌راحتی قابل مدیریت است، در حالی که برخی دیگر علائم شدیدتری را تجربه می‌کنند. حال که توضیح دادیم ام اس چیست، در ادامه به علائم این بیماری می‌پردازیم.

• مشکلات بینایی: مشکلات بینایی، مانند تاری دید، دوبینی یا از دست‌دادن بینایی در یک چشم، که اغلب به دلیل التهاب عصب بینایی رخ می‌دهد.
• بی‌حسی و گزگز: احساس بی‌حسی، سوزن‌سوزن‌شدن یا گزگز در اندام‌ها، که اغلب در یک طرف بدن یا در یک اندام خاص احساس می‌شود.
• مشکلات تعادل و هماهنگی: مشکل در راه‌رفتن، لرزش، عدم تعادل و هماهنگی حرکتی
• خستگی مفرط: احساس خستگی شدید و مداوم، حتی پس از استراحت کافی
• ضعف عضلانی: ضعف عضلانی در یک یا چند اندام
• اختلالات حسی: حساسیت بیش‌ازحد به گرما، سرما یا درد
• مشکلات روده و مثانه: بی‌اختیاری ادرار یا مدفوع، تکرر ادرار یا یبوست
• اختلالات شناختی: مشکل در تمرکز، حافظه، یادگیری و تصمیم‌گیری
• مشکلات گفتاری: مشکل در صحبت‌کردن، بلع یا جویدن

ام اس، علائمی هم دارد که کمتر در بین مبتلاشوندگان شایع است، از جمله:

• درد: درد عضلانی یا مفاصل
• اسپاسم عضلانی: انقباضات ناگهانی و غیرارادی عضلات
• اختلالات جنسی: کاهش میل جنسی یا اختلال در عملکرد جنسی

توجه داشته باشید که علائم ام اس ممکن است به صورت دوره‌ای ظاهر شوند و سپس به‌طور موقت از بین بروند، که به آن‌ها علائم حمله‌ای می‌گویند یا اینکه به‌تدریج بدتر شوند که با نام علائم پیشرونده از آن‌ها یاد می‌شود.

آیا تشخیص ام اس در خانه امکان پذیر است؟

به‌طور کلی می‌توان گفت که تشخیص قطعی ام اس در خانه امکان‌پذیر نیست. ام اس، یک بیماری پیچیده عصبی است که تشخیص آن نیازمند بررسی دقیق توسط پزشک متخصص و انجام آزمایشات تخصصی، مانند  MRI، آزمایش خون و پونکسیون کمری است.

بنابراین چیزی به نام تست ام اس در خانه وجود ندارد و به دلیل تنوع علائم، نیاز به آزمایشات تخصصی و تغییرات علائم در طول زمان به‌هیچ‌وجه نمی‌توان به تشخیص خانگی بسنده کرد. اگر شما یا یکی از عزیزانتان، متوجه علائم مشکوک به ام اس را شدید، بهتر است در اسرع وقت به دکتر متخصص مغز و اعصاب مراجعه کنید تا راه های تشخیص ام اس را برای شما امتحان کند. تشخیص زودهنگام ام اس بسیار مهم است، زیرا درمان زودهنگام می‌تواند به بهبود کیفیت زندگی و کاهش پیشرفت بیماری کمک کند.

راه های تشخیص ام اس توسط پزشک

تشخیص قطعی ام اس نیازمند ارزیابی دقیق توسط پزشک متخصص مغز و اعصاب است. پزشک با بررسی علائم، انجام معاینات فیزیکی و درخواست آزمایشات مختلف، به تشخیص می‌رسد. انواع آزمایش ام اس معمولا شامل موارد زیر است.

ام آر آی

ام‌آرآی (MRI) یکی از مهم‌ترین راه های تشخیص ام اس محسوب می‌شود. این روش تصویربرداری پزشکی، تصاویری دقیق و با وضوح بالا از مغز و نخاع ارائه می‌دهد که پزشکان از طریق آن‌ها تغییرات ناشی از بیماری ام اس را به وضوح مشاهده می‌کنند. ام‌آر‌ای در مشاهده ضایعات موجود در مغز و نخاع، تعیین شدت بیماری، تعیین نوع ام اس (عودکننده، فروکش‌کننده، پیشرونده اولیه و غیره) و نظارت بر پیشرفت بیماری به پزشکان کمک می‌کند.

پونکسیون کمری

پونکسیون کمری یا کشیدن آب نخاع یکی از مهم‌ترین راه های تشخیص ام اس است که برای تشخیص برخی بیماری‌های سیستم عصبی مرکزی، از جمله ام اس، انجام می‌شود. در این آزمایش، نمونه‌ای از مایع مغزی نخاعی (CSF) که اطراف مغز و نخاع را احاطه کرده، برداشته می‌شود. این مایع، حاوی سلول‌ها، پروتئین‌ها و سایر موادی است که اطلاعات مهمی را در مورد وضعیت سیستم عصبی مرکزی ارائه می‌دهند.

تست پتانسیل برانگیخته

تست پتانسیل برانگیخته نیز یکی دیگر از آزمایش‌های مهم برای تشخیص ام اس است. این آزمایش به پزشک کمک می‌کند تا نحوه انتقال پیام‌های عصبی در مغز و نخاع را بررسی کند. در واقع، این تست به دنبال ارزیابی پاسخ‌های الکتریکی مغز و نخاع به محرک‌های مختلف، مانند نور، صدا یا لمس است.

این تست معمولا در یک اتاق آرام و تاریک انجام می‌شود. الکترودهایی روی سر، صورت و بدن بیمار قرار می‌گیرند تا فعالیت الکتریکی مغز و نخاع را ثبت کنند. سپس، محرک‌های مختلفی، مانند نور، صدا یا لمس به بیمار اعمال شده و پاسخ‌های الکتریکی ثبت‌شده، توسط کامپیوتر تحلیل می‌شود. تست پتانسیل برانگیخته معمولا بدون درد است و تنها ممکن است کمی ناراحتی در محل قرارگیری الکترودها احساس شود.

معاینه چشم

معاینه چشم یکی از مراحل مهم در تشخیص بیماری ام اس (MS) به شمار می‌آید. از آنجایی که ام اس یک بیماری خودایمنی است که سیستم عصبی مرکزی را درگیر می‌کند، اغلب بر عصب بینایی تاثیر می‌گذارد. به همین دلیل، تغییرات در بینایی یکی از علائم شایع ام اس است. آزمایش‌های چشمی تشخیص ام اس، شامل تست میدان بینایی، اندازه گیری ضخامت عصب بینایی و فوندوسکوپی می‌شود.

آزمایش خون

آزمایش خون، به‌تنهایی نمی‌تواند ام اس را به‌طور قطعی تشخیص دهد؛ اما این آزمایش‌ها نقش مهمی در روند تشخیص ایفا می‌کنند. پزشک با استفاده از نتایج آزمایش خون، احتمال سایر بیماری‌ها با علائم مشابه را رد کرده و به تشخیص دقیق‌تر ام اس کمک می‌کند. در واقع، آزمایش خون برای رد سایر بیماری‌ها، بررسی نشانگرهای التهابی و تشخیص بیماری‌های همراه انجام می‌شود. این مجوعه آزمایش، شامل آزمایش آنتی‌بادی‌ها، آزمایش‌های نشانگرهای التهابی و آزمایش‌های عملکرد ارگان‌هاست.

تست های نورولوژیک چکاپی MS

تست‌های نورولوژیک چکاپی، بخشی جدایی‌ناپذیر از راه های تشخیص ام اس و مدیریت آن هستند. این تست‌ها به پزشکان کمک می‌کنند تا عملکرد سیستم عصبی را ارزیابی کرده و تغییرات ناشی از بیماری را شناسایی کنند.

تست HPT-9

تست  HPT-9 یا 9-Hole Peg Test  یا تست 9 میخ، یکی از تست‌های ساده و در عین حال کاربردی به شمار می‌آید که برای ارزیابی مهارت‌های حرکتی ظریف و سرعت در افراد مبتلا به بیماری‌های عصبی، از جمله ام اس، استفاده می‌شود. این تست، به‌ویژه برای ارزیابی دست‌ها و انگشتان حساس است که در بسیاری از افراد مبتلا به ام اس دچار مشکل می‌شوند.

در این تست، فرد یک صفحه با 9 حفره یکسان و 9 میخ در اختیار دارد. از او خواسته می‌شود تا در کوتاه‌ترین زمان ممکن، میخ‌ها را بردارد و در حفره‌های مربوطه قرار دهد و سپس آن‌ها را دوباره بردارد. این کار برای هر دو دست انجام شده و زمان انجام آن ثبت می‌شود.

تست JHFT

تست JHFT یک تست نورولوژیکی است که برای ارزیابی مهارت‌های حرکتی ظریف دست‌ها، به‌ویژه هماهنگی بین چشم و دست استفاده می‌شود. این تست، به‌طور خاص برای تشخیص و ارزیابی پیشرفت بیماری‌هایی مانند ام اس (MS) طراحی شده است.

در تست JHFT، از فرد خواسته می‌شود تا با استفاده از یک قلم یا مداد، اعداد یا حروف کوچکی را، که درون دایره‌های کوچکی روی یک صفحه قرار دارند، کپی کند. این کار به‌صورت تکراری و در زمان مشخص انجام می‌شود. دقت و سرعت انجام این کار، نشان‌دهنده میزان هماهنگی چشم و دست و نیز مهارت‌های حرکتی ظریف فرد است.

تست Pegboard

تست Pegboard یکی از رایج‌ترین راه های تشخیص ام اس برای ارزیابی مهارت‌های حرکتی ظریف و سرعت در افراد مبتلا به بیماری‌های عصبی، از جمله ام اس است. این تست، به‌طور خاص برای ارزیابی عملکرد دست‌ها و انگشتان طراحی شده است.

در تست Pegboard، یک صفحه با تعداد مشخصی حفره در اختیار فرد قرار می‌گیرد. از فرد خواسته می‌شود تا در کوتاه‌ترین زمان ممکن، میخ‌ها یا مهره‌هایی را بردارد و در حفره‌های مربوطه قرار دهد. سپس، این عمل را برعکس انجام دهد و میخ‌ها را از حفره‌ها خارج کند. این کار برای هر دو دست انجام شده و زمان انجام آن ثبت می‌شود.

سخن پایانی

آشنایی با علائم اولیه و راه های تشخیص ام اس می‌تواند در تشخیص زودهنگام این بیماری کمک کند. با این حال، تشخیص دقیق و درمان مناسب صرفا در محیط کلینیک و با استفاده از روش‌های تشخیصی تخصصی امکان‌پذیر است. در صورت مشاهده هرگونه علائم مشکوک، به کلینیک پزشک مغز مراجعه کنید.