درمان adhd چگونه است؟ بهترین روش های درمان بیش فعالی

حتما برای شما نیز سوال شده که اختلال کم‌توجهی- بیش‌فعالی چیست ؟ adhd یکی از مشکلات مزمن روان است که عملکرد اجرایی فرد مبتلا را مختل می‌کند‌. این بیماری در کودکان شیوع بیشتری دارد؛ اما در افراد بزرگسال هم دیده می‌شود. کودکان، نوجوانان و بزرگسالان مبتلا به اختلال adhd با عوارضی مانند عملکرد ضعیف در مدرسه یا محل کار، تصادفات مکرر، روابط متشنج، ضعف سلامت ذهنی، اختلالات خلقی، شخصیتی و اضطرابی، ناتوانی در یادگیری، بی‌قراری و نداشتن آرامش درونی، رو آوردن به مصرف موادمخدر و غیره اشاره کرد. این عوارض روی روابط اجتماعی، تحصیلات، کار و روابط خانوادگی تاثیر منفی می‌گذارد. برای درمان بیش فعالی روش‌های مختلفی وجود دارد. در این مقاله قصد داریم به معرفی بهترین روش‌های درمان adhd بپردازیم.

آیا بیش فعالی درمان می شود؟

آمارها نشان می‌دهد که حدود 4 تا 12 درصد از نوجوانان و کودکان زیر 17 سال جهان به اختلال adhd مبتلا هستند. میزان  ابتلا به بیش‌ فعالی در پسرها 2 تا 3 درصد بیشتر از دختران است. والدین کودکان و نوجوانان مبتلا به اختلال بیش‌ فعالی پس از تشخیص بیماری فرزند خود نگران هستند که آیا بیش فعالی درمان می‌شود یا نه؟

در پاسخ به این سوال باید بگوییم که خوشبختانه روش‌های زیادی برای درمان adhd وجود دارد و صرفا نباید به مصرف دارو اکتفا کرد. روش‌های درمانی به کنترل رفتارهای تکانه‌ای و محدودکردن فعالیت بیش‌ازحد کودک کمک زیادی می‌کنند. برای پیداکردن بهترین روش درمانی بهتر است که والدین در کنار درمانگران، مربیان و دیگر اعضای خانواده کودک را همراهی کنند.

بهترین راه درمان adhd چیست؟

روش‌های مختلفی برای درمان adhd وجود دارد. بهترین درمان برای کودکان و بزرگسالان مبتلا به این اختلال درمانی است که بتواند علائم آن را به‌خوبی کنترل کند. در ادامه این بخش درباره تعدادی از بهترین روش‌های درمان بیش فعالی بدون دارو و درمان دارویی این اختلال توضیح خواهیم داد: 

نوروفیدبک

یکی از روش‌های تخصصی که برای درمان اختلال بیش فعالی کاربرد دارد، روش نوروفیدبک است. این روش در بیش از 75 درصد از کودکان و بزرگسالان مبتلا به بیش فعالی تاثیر مثبت دارد.

از مهم‌ترین مزایای نوروفیدبک می‌توان به مواردی مانند عدم وجود عارضه و اثرات ماندگار و پایدار اشاره کرد. در این روش که با استفاده از فناوری‌های پیشرفته‌ای رایانه‌ای انجام می‌شود، مغز از حالت خواب‌آلودگی درمی‌آید و تمرکز و قدرت یادگیری آن افزایش می‌یابد.

 بیوفیدبک

یکی دیگر از روش‌های غیرتهاجمی و مفیدی که برای درمان adhd مورداستفاده قرار می‌گیرد، بیوفیدبک نام دارد. این روش به بیماران مبتلا به بیش فعالی کمک می‌کند که عملکردهای فیزیولوژیکی بدن خود را بهتر کنترل کنند.

در بیوفیدبک برای نمایش اطلاعاتی مانند دمای پوست، تعداد ضربان قلب، فعالیت‌های عضلانی و میزان تنفس از دستگاه‌های الکترونیکی استفاده می‌شود. در درمان بیوفیدبک، بیماران یاد می‌گیرند که فعالیت‌های غیرارادی خود را به‌صورت آگاهانه کنترل کنند و آن‌ها را تحت‌تاثیر قرار بدهند.

طب سوزنی

طب سوزنی نیز یکی از روش‌های درمان اختلال بیش فعالی است و به کاهش و تسکین علائم آن کمک می‌کند‌. محققان بعد از مطالعاتی که انجام دادند، متوجه شدند که طب سوزنی نسبت به درمان دارویی با متیل فنیدات تاثیر بیشتری دارد و هیچ عوارض جانبی را ایجاد نمی‌کند. اگر والدین به‌طور مکرر از طب سوزنی برای درمان کودک پیش فعال خود استفاده کنند، به مرور زمان بدن کودک آن‌ها از نظر فیزیکی و هیجانی به تعادل می‌رسد.

رفتاردرمانی

به نوعی گفتگودرمانی که تمرکز آن روی مدیریت و کاهش رفتارهای غیرمفید است، رفتاردرمانی می‌گویند. هدف رفتار درمانی به‌عنوان یکی از روش‌های درمان adhd این است که رفتارهای غیرعادی کودکان و نوجوانان مبتلا به این اختلال را شناسایی کرده و به تغییر آن‌ها کمک می‌کند.

از مزایای استفاده از روش رفتار درمانی می‌توان مواردی مانند کمک به‌ افراد بیمار برای داشتن احساس خوب نسبت به خود، بهبود آگاهی ذهن، افزایش اعتمادبه‌‌نفس، کاهش رفتارهای هیجانی و تکانشی، افزایش تمرکز، تنظیم احساسات، درمان اضطراب و افسردگی ناشی از بیش فعالی را نام برد. 

خواب مناسب

الگوی خواب مناسب نیز در درمان اختلال بیش فعالی و رفع بی‌قراری و کاهش رفتارهای تکانشی کمک زیادی می‌کند. اکثر کودکان مبتلا به اختلال adhd با مشکلات خواب دست‌وپنجه نرم می‌کنند و علائم آن‌ها با بی‌خوابی تشدید می‌شود.

برای بهبود خواب همواره باید در ساعات قبل از خواب از نوشیدن قهوه و سایر نوشیدنی‌های حاوی کافئین پرهیز شود. عدم انجام فعالیت‌های بدنی قبل از خواب، داشتن برنامه منظم برای خوابیدن و بیدارشدن، تماشا نکردن فیلم و کارنکردن با گوشی یا لپ‌تاپ نکات دیگری هستند که رعایت آن‌ها به افزایش کیفیت خواب و کاهش علائم بیش فعالی کمک می‌کند‌.

 آموزش و همکاری والدین

آموزش و همکاری والدین را نیز می‌توان به‌عنوان یکی از بهترین روش‌های درمان adhd معرفی کرد‌. درست است که هیچ یک از سبک‌های پرورش فرزند تاثیر در ابتلای کودکان به اختلال بیش فعالی ندارد؛ اما والدین با برخورد درست با فرزند خود می‌توانند علائم ناشی از بیش فعالی را در او کاهش دهند.

به‌عنوان مثال اگر والدینی به دلیل نداشتن آگاهی‌های لازم کودک پیش فعال خود را تنبیه کنند، علائم ناشی از این ییماری را در او تقویت می‌کنند‌. والدین برای افزایش آگاهی خود می‌توانند از برنامه‌های آموزشی مخصوصی که برای آن‌ها ارائه شده است، استفاده کنند‌.

تغذیه سالم، دوری از رنگ های خوراکی و آلرژن های غذایی

مطالعات انجام‌شده روی کودکان و نوجوانان مبتلا به بیش فعالی نشان می‌دهد که مصرف منیزیم و ویتامین D علائم ناشی از این اختلال را کاهش می‌دهد.

مصرف موادغذایی حاوی رنگ‌های خوراکی و آلرژن‌های استفاده‌شده در آدامس، کره، چیپس و غیره مانند هیدروکسی تولوئن بوتیله و هیدروکسی آنیزول بوتیله و غذاهای حاوی مواد شیمیایی مانند سالیسیلات مانند گوجه‌فرنگی، توت، هلو، پرتقال، سیب و غیره نیز این علائم را تشدید می‌کنند. در واقع یکی از روش‌های درمان adhd تغذیه سالم، دوری از رنگ‌های خوراکی و آلرژن‌های غذایی است.

ورزش و یوگا

ورزش و یوگا نیز به در درمان اختلال بیش فعالی تاثیر بسیار زیادی دارند. انجام ورزش‌هایی مانند بوکس، کاراته، ژیمناستیک، پیاده‌روی، بسکتبال، اسکی و همچنین رقص و یوگا باعث کاهش علائم ناشی از بیش فعالی، تقویت قدرت توجه و بهبود خلق‌وخو می‌شود.

فعالیت‌های بدنی با افزایش ترشح هورمون دوپامین در بدن در بهبود کیفیت خواب نیز موثر هستند‌. نتایج تحقیقات نشان می‌دهد که  پسران مبتلا به adhd زمانی که در کنار درمان دارویی با درمان مکملی مانند یوگا استفاده می‌کنند، اضطراب و مشکلات اجتماعی کمتری دارند.

ایجاد محیط مناسب در مدرسه

اولیای مدرسه با ایجاد محیط مناسب در مدرسه و حمایت از کودکان مبتلا به اختلال بیش فعالی با ارائه زمان بیشتر برای حل تمرینات و انجام وظایف و آموزش مهارت‌های مطالعه می‌توانند به درمان adhd کمک کنند.

والدین نیز باید در کنار اولیای مدرسه و با انجام کارهایی مانند کمک به کودک هنگام انجام تکالیف، اجازه استراحت به کودک، تهیه یک چک‌لیست برای فعالیت‌های کودک و علامت زدن آن حین انجام کارها، تبدیل تکالیف مدرسه به چالش و بازی می‌توانند انگیزه فرزند خود را افزایش دهند و به درمان او کمک کنند‌.

گذراندن وقت بیرون از خانه

گذراندن وقت در بیرون از خانه نیز روش مفیدی برای درمان بیش فعالی محسوب می‌شود. اگر کودکان مبتلا به این اختلال را روزانه 20 دقیقه به بیرون از خانه ببرید تا در محیط‌های سرسبز و طبیعی به آرامش برسند، روحیه و تمرکز آن‌ها تقویت می‌شود.

درمان بیش فعالی با دارو

از رایج‌ترین داروهای محرک مغز که برای درمان adhd کودکان تجویز می‌شوند، می‌توان به داروی ریتالین یا متیل فنیدیت و داروی ادرال اشاره کرد. به این نکته بسیار مهم توجه داشته باشید که مصرف دارو باعث درمان قطعی بیش فعالی نمی‌شود، بلکه علائم آن را کنترل می‌کند و یک روش درمانی با اثربخشی موقت است. درمان دارویی گاهی اوقات با عوارضی مانند سردرد، از بین رفتن اشتها د کاهش وزن همراه است.

درمان adhd بزرگسالان

بزرگسالانی که بیش از شش ماه با مشکلات مربوط به بیش فعالی تکانشگری و بی‌توجهی مواجه شوند، مبتلا به اختلال adhd هستند. در واقع این افراد از دوران کودکی و نوجوانی به این اختلال مبتلا بوده‌اند؛ اما درمان نشده‌اند‌. از مهم‌ترین علائم بیش فعالی در بزرگسالان می‌توان مواردی مانند بی‌قراری مکرر، قدم زدن و بالا و پایین رفتن مکرر، بی‌قراری بیش‌ازحد، حرف‌زدن بیش‌ازحد، قطع حرف‌ دیگران هنگام مکالمه، رفتارهای تکانشی، بی‌دقتی، عدم توجه به جزئیات، عدم تمرکز در انجام کارها، حواس‌پرتی، مشکل در انجام فعالیت‌ها و سازماندهی وظایف، فراموش‌کردن فعالیت‌های روزانه و قرارها و غیره را نام برد.

از دلایل بروز بیش فعالی در افراد بزرگسال می‌توان به عوامل ژنتیکی و انتقال ژن‌های مرتبط با عملکرد مغزی و نقص‌های عصبی، عوامل محیطی، تنش‌های روانی، فشارهای اجتماعی، اختلالات مزمن، مشکلات عاطفی و روانی، مشکلات فراشناختی، مصرف مواد مخدر، اختلال خواب و... اشاره کرد.

پزشکان برای درمان adhd در بزرگسالان معمولا از روش‌های غیردارویی استفاده می‌کنند. آن‌ها تنها زمانی به دارودرمانی روی می‌آورند که علائم بیماری در افراد بزرگسال و مسن شدید و عملکرد روزانه‌ آن‌ها را مختل کرده باشد.

در غیر این‌صورت از روش‌های درمان بیش فعالی بدون دارو مانند رفتاردرمانی، کمک‌گرفتن از مربی، آموزش نحوه عملکرد و کنترل مغز، تغییر فعالیت‌های فیزیولوژیکی با استفاده از برنامه‌های مرتبط با آموزش نحوه عملکرد و کنترل مغز، موسیقی درمانی، ورزش کردن، استفاده از رژیم غذایی سالم، مصرف مکمل‌های غذایی، تنظیم ستون فقرات، مصرف پروتئین، طبیعت‌گردی، مدیتیشن، یوگا و ... استفاده می‌کنند.

سخن پایانی

در این مقاله راجع‌به درمان بیش فعالی صحبت کردیم و توضیح دادیم که والدین کودکان و نوجوانان مبتلا به این اختلال نباید نگران باشند؛ زیرا با استفاده از بهترین روش‌های درمان adhd شامل نوروفیدبک، بیوفیدبک، طب سوزنی، رفتاردرمانی، خواب مناسب، آموزش و همکاری والدین، تغذیه سالم، دوری از رنگ‌های خوراکی و آلرژن‌های غذایی، ورزش و یوگا، ایجاد محیط مناسب در مدرسه، گذراندن وقت بیرون از خانه و دارو درمانی می‌توان این اختلال را درمان و علائم ناشی از آن را کاهش داد. در انتهای مطلب نیز درباره علائم، دلایل و روش‌های درمان adhd در بزرگسالان صحبت کردیم. امیدواریم نکات ارائه‌شده در این مقاله برای شما مفید بوده باشد.