رایج ترین انواع اختلالات اضطرابی

برای اکثر افراد پیش آمده است که در طول زندگی، اضطراب را تجربه کرده باشند و این موضوع یک امر طبیعی تلقی می‌شود؛ اما اضطراب در برخی افراد فقط در بعضی موقعیت‌های خاص یا یک برهه زندگی به وجود نمی‌آید و این افراد همواره درگیر اضطراب بیش از حد، همراه با ترس و دلهره زیاد هستند که زندگی روزمره آنها را مختل کرده است. این گونه اضطراب بیش از حد که به مدت طولانی (بیشتر از شش ماه) فرد را درگیر خود کرده باشد با عنوان اختلال اضطرابی که از انواع بیماری روانی است، شناخته می‌شود.

در ادامه این مقاله از سایت پزشک مغز به بررسی انواع اختلالات اضطرابی و زمان مراجعه به پزشک خواهیم پرداخت، برای کسب اطلاعات بیشتر تا پایان ما را همراهی کنید.

اختلال اضطرابی چیست؟

همانطور که اشاره کردیم، اختلال اضطراب باعث می‌شود شما احساس ترس و نگرانی بسیار زیادی را به‌صورت مدوام و به مدت طولانی تجربه کنید، به‌طوری که انجام کارهای مورد علاقه یا روتین زندگیتان بسیار سخت یا در مواردی غیرممکن باشد. در واقع اختلال اضطرابی زندگی شخصی، کاری، روابط دوستانه و در کل همه ابعاد زندگی شما را تحت تاثیر قرار می‌دهد. افزایش ضربان قلب، بی‌قراری، بدخوابی، عدم کنترل خشم، عدم تمرکز و... از جمله علائم ظاهری اختلال اضطراب محسوب می‌شوند.

انواع اختلالات اضطرابی

اختلالات اضطرابی انواع مختلفی دارند و در بیشتر مواقع فردی که دچار اختلال اضطراب شده است، چند مورد از انواع اختلال را با هم تجربه می‌کند. معمولا بیماری اضطراب در افراد میانسال، زنان و افراد سالمند بیشتر به چشم می‌خورد. از جمله انواع اختلالات اضطرابی می‌توان موارد زیر را برشمرد:

• اختلال اضطراب فراگیر
• اختلال اضطراب جدایی
• اختلال اضطراب اجتماعی
• اختلال اضطرابی پس از سانحه
• اختلال استرس حاد
• اختلال وسواس فکری عملی
• اختلال هراس یا حمله پنیک
• فوبیاهای خاص

اختلال اضطراب فراگیر

در اختلال اضطراب فراگیر معمولا افراد احساس ترس و نگرانی بسیار زیادی دارند که در برخی مواقع حتی دلیل خاصی هم برای نگرانی یا ترس خود ندارند، در واقع این افراد همیشه احساس نگرانی و ترس برای موارد مختلف از جمله برای سلامتی و امنیت خود و عزیزانشان را تجربه می‌کنند یا اینکه احساس می‌کنند قرار است اتفاق بد و ناگواری رخ دهد. این موضوع در اکثر مواقع تاثیر مخربی روی زندگی کاری و شخصی افراد می‌گذارد و گاهی اوقات با علائم جسمی مثل تحریک‌پذیری، تنش یا درد عضلانی، مشکل خواب، خستگی، لرز، تعریق زیاد، مبهوت شدن، عدم احساس آرامش، عدم تمرکز، احساس سبکی سر و... بروز می‌کند.

اختلال اضطراب جدایی

اختلال اضطراب جدایی یا separation anxiety از انواع اختلالات اضطرابی است که بیشتر در کودکان مشاهده می‌شود، البته این اختلال در افراد بزرگسال نیز وجود دارد. از جمله مهم‌ترین مواردی که در افراد مبتلا به این اختلال به چشم می‌خورد ترس و استرس آنها هنگام جدایی از افراد مهم و ارزشمند زندگی مثل پدر، مادر، همسر و سایر عزیزان است. در نوزادان تا سن دو سالگی معمولا این نوع اضطراب طبیعی تلقی می‌شود؛ اما اگر پس از این سن به ویژه هنگام رفتن به مهد کودک و مدرسه کودک دچار اضطراب و نگرانی بیش از حد شود و از پدر و مادر خود جدا نشود و این موضوع مدت طولانی ادامه داشته باشد، می‌توان گفت که کودک دچار اختلال اضطراب جدایی شده است.

اختلال اضطراب اجتماعی

اختلال اضطراب اجتماعی یا Social Anxiety Disorder همانطور که از نامش مشخص است به اضطراب بیش از حد برای حضور در اجتماع، ارتباط با افراد جدید، ترس از قضاوت شدن و... مربوط می‌شود. معمولا افرادی که از این اختلال اضطرابی رنج می‎‌برند، اعتماد به نفس پایینی دارند و همواره فکر می‌کنند که توسط دیگران مورد ارزیابی و نقد منفی قرار خواهند گرفت. البته توجه داشته باشید که در برخی موقعیت‌های اجتماعی مثل ارائه کنفرانس یا قرار ملاقات با افراد جدید وجود میزانی از اضطراب طبیعی است، اما اگر این اضطراب بسیار شدید و غیرکنترل باشد به گونه‌ای که فرد از حضور در اجتماع  یا از برقراری تماس چشمی، شروع مکالمات، دوست‌یابی و... اجتناب کند و رفتن به محل کار یا مدرسه و... او را دچار اضطراب شدید کند، می‌توان گفت که نیاز به بررسی پزشک وجود دارد.

اختلال اضطرابی پس از سانحه

اختلال اضطراب پس از سانحه بعد از تجربه یا مشاهده یک اتفاق ناگوار، تلخ و وحشتناک پیش می‌آید. این اختلال معمولا با فکر زیاد به سانحه، برگشت به روز حادثه و مرور آن (فلش بک)، کابوس، اضطراب و ترس شدید و... همراه است. این اختلال معمولا به چهار صورت بروز پیدا می‌کند و علائم آن در افراد مختلف تا حدودی متفاوت است.

• خاطرات آزار دهنده
• اجتناب
• تغییرات منفی در تفکر و روحیه
• تغییر در واکنش‌های فیزیکی و عاطفی

اختلال استرس حاد

اختلال استرس حاد از انواع اختلالات اضطرابی است که بعد از تجربه یک حادثه یا یک رویداد آسیب‌زا بروز پیدا می‌کند و از این جهت مشابه اختلال اضطراب پس از حادثه است؛ اما از نظر مدت زمان طول علائم با هم متفاوت هستند. مثلا در اختلال استرس حاد واکنش‌های استرس معمولا بین سه روز تا یک ماه بعد از حادثه ادامه دارند، این در حالی است که واکنش‌های استرسی اختلال اضطرابی پس از حادثه ممکن است بیشتر از یک ماه ادامه داشته باشند. مواردی مثل تجاوز جنسی، تصادف رانندگی، حمله فیزیکی، بیماری ناگهانی، جنگ و... می‌توانند منجر به بروز استرس حاد شوند.

اختلال وسواس فکری عملی

اختلال وسواس فکری-عملی در واقع شما را به اجبار به سمت انجام رفتارهای تکراری هدایت می‌کند و به اختصار OCD نام دارد. در این اختلال، افراد الگویی از ترس‌ها و افکار ناخواسته دارند و برای کاهش میزان استرس خود (به‌صورت موقت) مجبور به انجام برخی کارها هستند. در حقیقت این چرخه معیوب همواره ادامه دارد و حتی اگر افراد بخواهند افکار وسواس گونه خود را نادیده بگیرند، موفق به این کار نخواهند شد.

به عنوان مثال افراد مبتلا به این اختلال اضطرابی ممکن است ترس بیش از حد از آلوده شدن به میکروب داشته باشند و برای رهایی از این افکار بارها و پی‌درپی دست‌های خود را بشویند تا حدی که حتی به سلامت پوست دست خود آسیب برسانند.

علاوه‌بر ترس از آلودگی و کثیفی مواردی مثل نیاز به منظم و متعادل بودن اشیا و وسایل، شکاک بودن نسبت به قفل در یا خاموش بودن گاز، افکار تهاجمی درباره آسیب زدن به خود یا دیگران، تصوراتی مثل رانندگی در میان جمعیت یا برخی تصاویر جنسی ناخوشایند و .... از جمله علائم اختلال وسواس فکری عملی محسوب می‌شوند.

اختلال هراس یا حمله پنیک

اختلال هراس یا حمله پنیک چیست؟ یکی دیگر انواع اختلالات اضطرابی است. در این اختلال فرد به یک باره میزان زیادی از ترس و وحشت ناگهانی را تجربه می‌کند که باعث به‌ وجود آمدن علائم فیزیکی مختلف در بدن می‌شود. این نوع حملات پنیک معمولا علت مشخصی ندارند و به خودی خود چندان خطرناک هم نیستند؛ اما فرد هنگام تجربه اختلال هراس معمولا احساس می‌کند که در حال مرگ یا تجربه حمله قلبی است و کنترلی روی خود ندارد. کندی تنفس، افزایش ضربان قلب، بی‌حرکت شدن، بی‌حسی و کرختی، درد قفسه سینه، سردرد، غش، لرزش و تعریق زیاد و... از جمله علائم حمله پنیک هستند.

فوبیاهای خاص

فوبیاهای خاص که با عنوان اختلال هراس ویژه نیز شناخته می‌شود، مربوط به ترس غیرطبیعی و بسیار شدید افراد از موقعیت‌ها، اشیا یا موارد دیگر است. افراد مبتلا به این اختلال ممکن است در هنگام رویارویی با عامل ترس یا حتی تصور آن دچار اضطراب شدید شوند و علائم اختلال بروز کند. هراس از حیوانات مختلف، هراس از برخی عوامل طبیعی، هراس از موقعیت خاص، هراس از زخم و... از جمله فوبیاهای خاص هستند.

از جمله مواردی که می‌توانند در بروز اختلال هراس ویژه تاثیرگذار باشند، عملکرد و ساختار مغز، سابقه خانوادگی و تجربیات ناخوشایند است؛ درصورتی‌که اختلال هراس ویژه در کودکان یا افراد بزرگسال منجر به اختلال در زندگی روزمره شود، بهتر است برای درمان اختلال اضطرابی اقدامات لازم را انجام دهید و طبق توصیه پزشک عمل کنید.

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنیم؟

اگر هر یک از انواع اختلالات اضطرابی باعث شود که به مواردی مثل خودکشی فکر کنید یا به مصرف مواد مخدر و الکل روی بیاورید باید در سریع‌ترین زمان ممکن به روانپزشک یا پزشک اعصاب و روان مراجعه کنید. همچنین در مواردی که اختلال اضطرابی خود را ناشی از یک بیماری جسمی می‎‌دانید هم باید از راهنمایی‎‌های پزشک معالج بهره بگیرید. مورد دیگر که نیاز به مراجعه به پزشک دارد مربوط به میزان و شدت نگرانی، ترس و اضطراب شما است که باعث به‌وجود آمدن اختلال در ابعاد مختلف زندگی شما مثل کاری، دوستانه، خانوادگی و... می‌شود.

درکل باید به حالات روحی خود و اعضای خانواده خود توجه داشته باشید و زمانی‌که متوجه شدید اضطراب، ترس یا نگرانی شما یا سایر اعضای خانواده بیش از حد و غیرقابل کنترل است، به پزشک مراجعه کنید؛ چراکه اختلالات اضطرابی با گذشت زمان شدت بیشتری پیدا می‌کنند و گاهی اوقات آسیب‌های جبران ناپذیری نیز در پی دارند.

سخن پایانی

در این مقاله انواع اختلالات اضطرابی را معرفی کردیم. برای درمان اختلال اضطرابی پزشکان معمولا از روان‌درمانی و دارودرمانی کمک می‌گیرند که بهره‌گیری از یک یا هر دو این موارد بستگی به شرایط کلی بیمار دارد. علاوه‌بر استفاده از راهکارهای درمانی، بهتر است برای کاهش سطح استرس و اضطراب خود مواردی مثل تغذیه سالم، خواب کافی، فعالیت جسمی و... را نیز رعایت کنید. از اینکه تا انتهای این مقاله از کلینیک پزشک اول همراه ما بودید، صمیمانه سپاسگزاریم. اگر سوال یا ابهامی در مورد این نوع اختلال دارید، حتما در بخش نظرات مطرح کنید تا در اولین فرصت، پاسخ دهیم.

کلینیک پزشک اول