دنیای علوم اعصاب همواره در حال تحول است و تکنیک‌های مدرن توانسته‌اند توانایی پزشکان و روان‌شناسان را در تشخیص دقیق بیماری‌های روانی و عصبی مختلف افزایش دهند. نقشه مغزی QEEG یا تجزیه‌وتحلیل الکتروانسفالوگرافی یکی از ارزشمندترین ابزارهای مدرن برای پزشکان محسوب میشود. در ادامه این مطلب، شما را با هر آنچه که باید درباره این روش تشخیصی بدانید، مانند انواع، عوارض و نکاتی که باید قبل و بعد از آن رعایت کنید، آشنا می‌کنیم.
نقشه مغزی یا QEEG به زبان ساده
EGG یا نوار مغز فعالیت الکتریکی مغز انسان را با استفاده از الکترودهایی که روی پوست سر گذاشته می‌شوند، ضبط می‌کند. فعالیت الکتریکی مغز معمولا با نام امواج مغزی شناخته میشود. نقشه مغزی QEEG یا الکتروانسفالوگرافی کمی از روش‌های ریاضی برای تجزیه‌وتحلیل اطلاعات نوار مغز استفاده می‌کند تا اطلاعاتی درباره معیارهای کمی مرتبط با عملکردهای رفتاری-شناختی مغز به دست آورد. پزشکان از این روش برای تشخیص بیماری‌های روانی و عصبی و اندازه‌گیری تأثیرات روش‌های درمانی تجویزشده برای این بیماری‌ها استفاده می‌کنند.
نقشه مغزی چه چیزی را نشان می دهد؟
نقشه مغزی میتواند نحوه عملکرد بخش‌های مختلف مغز را نشان دهد. به عبارت دیگر، میتواند نشان دهد که کدام یک از بخش‌های مغز عملکردی عادی یا غیرعادی دارند.
نقشه مغزی برای چه بیماری هایی کاربرد دارد؟
این روش میتواند به تشخیص یا تأیید تشخیص بیماری‌های زیر به پزشکان کمک کند:
- اختلال وسواس فکری و عملی (OCD)
- بیش‌فعالی (ADHD)
- اختلال افسردگی اساسی
- اضطراب
- اختلال پانیک که با نام اختلال هراس نیز شناخته میشود
- اسکیزوفرنی
- تشنج
- صرع
- بی‌خوابی
- تومورهای مغزی
- اختلال استرس پس از سانحه
- زوال عقل
- اختلالات خواب
- آسیب تروماتیک مغزی (TBI)
نقشه مغزی برای چه کسانی مفید است؟
نقشه مغزی به درخواست دکتر مغز و اعصاب و یا دکتر روان پزشک تجویز میشود و برای بزرگسالان، نوجوانان، کودکان و حتی نوزادان میتواند مفید باشد. افرادی که دچار بیماری‌های روانی هستند، می‌توانند بیشترین فایده را از تست QEEG ببرند.
آیا نقشه مغزی برای بدن مضر است؟ (عوارض نقشه مغزی)
ازآنجایی‌که این روش همانند نوار مغز غیرتهاجمی، بدون درد و ایمن است، عوارضی ندارد. الکترودهایی که در این روش روی پوست سر گذاشته میشود، فقط سیگنال‌های مغز را ضبط می‌کنند و آن‌ها را به‌هیچ‌وجه تغییر نمی‌دهند.
انواع نقشه مغزی
انواع نقشه مغزی عبارت‌اند از:
- معمولی: این نوع متداول‌تر از انواع در حین فعالیت و در حالت خواب است و ممکن است حدود 20 الی 40 دقیقه طول بکشد. در این نوع، متخصص این روش از شما خواهد خواست که بی‌حرکت روی صندلی بنشینید و از انجام هر گونه فعالیتی خودداری کنید. متخصص ممکن است از شما بخواهد نفس عمیق بکشید، پلک بزنید یا به چراغ چشمک‌زن نگاه کنید
- در حین انجام فعالیت: در این نوع QEEG، باید کاری را طبق دستور متخصص انجام دهید؛ زیرا، پزشک برای تشخیص بیماری شما باید فعالیت الکتریکی مغز شما را در طول انجام این کار بررسی کند
- در حالت خواب: پزشکان این نوع را کمتر از دو نوع ذکرشده تجویز می‌کنند. در این نوع، باید بخوابید؛ بنابراین، ممکن است پزشک از شما بخواهد از خوابیدن در شب قبل از آزمایش خودداری کنید
روش تفسیر نقشه مغزی
اعداد عکس‌های نقشه‌های مغزی، با نام امتیازهای Z شناخته می‌شوند. این معیار میتواند عادی بودن یا غیرعادی بودن امتیازی را نسبت به پایگاه‌داده‌ای از مغزهای سالم نشان دهد. به عبارت دیگر، هر چه رنگ نقشه مغزی از رنگ عدد صفر دورتر باشد، غیرعادی‌تر است. ما به شما توصیه می‌کنیم که تفسیر نتایج آزمایش خود را به پزشکان باتجربه‌ای مانند پزشکان کلینیک پزشک اول بسپارید.
عکس های نقش های مغزی
عکس نقشه مغزی بیماری‌های زیر را می‌توانید در تصویر این مطلب مشاهده کنید:
بیش فعالی
همان‌طور که در تصویر می‌بینید، بخش‌های عقبی مغز فرد مبتلا به بیش‌فعالی سبزرنگ هستند و فعالیتی عادی دارد؛ ولی، بخش‌های جلویی (لوب پیشانی مغز) قرمزرنگ هستند و فعالیتی غیرعادی دارند.
افسردگی
همان‌طور که در تصویر می‌بینید، بخشی قرمزی در سمت چپ نقشه مغزی فرد مبتلا به افسردگی وجود دارد. این بخش نشان‌دهنده فعالیت بیش از اندازه امواج مغزی آهسته است. این الگو اغلب در نقشه مغزی افراد مبتلا به افسردگی مشاهده میشود.
وسواس
در عکس‌های نقشه‌های مغزی افراد مبتلا به اختلال وسواس فکری و عملی، فعالیت امواج دلتا بیش از اندازه است.
اضطراب
همان‌طور که در عکس مشاهده می‌کنید، بخش‌های جلویی مغز فرد مبتلا به اضطراب قرمزرنگ هستند و غیرعادی محسوب می‌شوند. در نقشه‌های مغزی افراد مبتلا به اضطراب، فعالیت امواج تتا و دلتا در پشت سر بیش از اندازه هستند و فعالیت موج آلفا در همه بخش‌های مغز بیش از اندازه است.
تفاوت نقشه مغزی و نوار مغزی
نوار مغزی استاندارد الگوهای امواج مغزی را اندازه‌گیری می‌کند و به دنبال وقفه یا حرکات غیرعادی در تکانه‌های الکتریکی مغز می‌گردد. به عبارت دیگر، این آزمایش فعالیت الکتریکی مغز را ضبط می‌کند. نقشه مغزی نیز فعالیت الکتریکی بخش‌های مختلف مغز را اندازه‌گیری می‌کند. این آزمایش استفاده از رایانه‌های مدرن و تجزیه‌وتحلیل‌های آماری را به نوار مغزی استاندارد اضافه می‌کند و به تشخیص و درمان اختلال وسواس فکری و عملی، بیش‌فعالی، اضطراب، افسردگی و بی‌خوابی کمک می‌کند.
نکات قبل از دادن نقشه مغزی
حتما نکات زیر را پیش از انجام نقشه مغزی رعایت کنید:
- حتما قبل از انجام این آزمایش، موهای خود را بشویید و از استفاده از محصولاتی مانند ژل، اسپری مو، واکس، موس و نرم‌کننده خودداری کنید. به خاطر داشته باشید اگر موهایتان در کلینیک روغنی یا خیس باشند، ممکن است روی نتایج آزمایش تأثیر بگذارند
- از استفاده از لوازم آرایشی نیز خودداری کنید؛ زیرا، لوازم آرایشی صورت مانند کرم‌های چرب می‌توانند روی نتایج آزمایش تأثیر بگذارند
- از پوشیدن کفش‌های پاشنه‌دار یا تنگ یا لباس‌های یقه‌دار یا یقه‌اسکی خودداری کنید؛ زیرا، متخصص این آزمایش ممکن است یکی از الکترودها را روی یقه شما بگذارد
- به مدت 3 یا 2 ساعت پیش از انجام دادن این آزمایش، از نوشیدن هر گونه نوشیدنی کافئین‌دار مانند قهوه، نوشابه، چای و نوشیدنی‌های انرژی‌زا خودداری کنید
- به مدت 3 یا 2 ساعت پیش از آزمایش، نباید سیگار بکشید. اگر نمی‌توانید این نکته را رعایت کنید، حتما این موضوع را با پزشک در جریان بگذارید و طبق دستورات او عمل کنید
- از قطع مصرف داروها یا تغییر دوز آن‌ها پیش از آزمایش بدون مشورت با پزشک خودداری کنید
- صبح روزی که آزمایش قرار است انجام شود، از نخوردن صبحانه خودداری کنید؛ زیرا، گرسنگی و به‌تبع آن، کاهش قند خون در طول آزمایش میتواند روی نتایج نقشه مغزی تأثیر بگذارد
- اگر از لنزهای تماسی استفاده می‌کنید، از استفاده از آن‌ها در کلینیک خودداری می‌کنند؛ زیرا، لنزهای تماسی باعث می‌شوند که بیش از حد پلک بزنید و اندازه‌گیری فعالیت مغز را مختل می‌کند
- حتما پیش از جلسه نقشه‌برداری از مغز، به توالت بروید؛ زیرا، برداشتن الکترودها در طول آزمایش دشوار است
- اگر سؤالاتی درباره هر یک از نکات ذکرشده دارید، حتما آن‌ها را از پزشک خود بپرسید تا مطمئن شوید که هیچ‌چیزی روی نتایج آزمایش تأثیر نخواهد گذاشت
نکات بعد از دادن نقشه مغزی
ازآنجایی‌که نقشه مغزی QEEG روشی غیرتهاجمی و ایمن محسوب میشود، نیازی نیست نکاتی را پس از انجام آن رعایت کنید. اگر ژل یا چسب الکترودها در موهایتان باقی مانده است، بهتر است به حمام بروید و آن‌ها را حذف کنید. همچنین با پزشک خود صحبت کنید تا زمانی برای تفسیر نتایج آزمایش مشخص کند.
هزینه نقشه مغزی
هزینه نقشه مغزی به شهر شما، مرکز QEEG، شرکت بیمه شما و مهارت و تخصص پزشک بستگی دارد. در برخی اوقات، شرکت‌های بیمه هزینه این روش تشخیصی مدرن را پوشش می‌دهند؛ بنابراین، با شرکت بیمه خود تماس بگیرید تا اطلاعاتی دقیقی درباره پوشش بیمه نقشه مغزی به دست آورید. پس از این کار، با یکی از مراکز ارائه‌دهنده این خدمت مانند مرکز پزشک اول نیز تماس بگیرید تا بتوانید اطلاعات دقیقی درباره هزینه آن به دست آورید.
مرکز نقشه مغز QEEG پزشک اول
مرکز نقشه مغزی QEEG پزشک اول در تهران میتواند مکانی مناسبی برای بیمارانی که از اختلالات روانی یا عصبی رنج می‌برند، باشد. پزشکان باتجربه و ماهر این مرکز می‌توانند این آزمایش را به‌درستی انجام دهند و روش‌های درمانی مناسبی مانند نوروفیدبک را با توجه به نتایج آن تجویز کنند. این پزشکان می‌توانند مسیری روشنی را به سمت سلامتی برای بیماران فراهم سازند. همین امروز می‌توانید نوبتی برای ملاقات با پزشکان این مرکز و انجام این آزمایش بگیرید.
جمع‌بندی
نقشه مغزی QEEG ابزار بسیار ارزشمندی برای تشخیص بیماری‌های روانی و عصبی محسوب میشود؛ زیرا، اطلاعات بیشتری در مقایسه با آزمایش نوار مغزی به پزشکان ارائه میدهد. با انجام این آزمایش، پزشکان می‌توانند فعالیت مغزی شما را با پایگاه‌داده‌ای از مغزهای سالم مقایسه و عملکردهای غیرعادی مغز را شناسایی کنند. سپس با کمک این اطلاعات ارزشمند، می‌توانند روش درمانی مناسبی را تجویز کنند. همچنین آن‌ها می‌توانند از نقشه مغزی برای مشاهده تغییرات عملکرد مغز پس از پیشرفت درمان و تغییر علائم استفاده کنند.
اگر می‌خواهید اطلاعات دقیق‌تر و بیشتری را درباره این آزمایش به دست آورید، ما به شما پیشنهاد می‌کنیم که به مرکز پزشک اول مراجعه کنید یا با شماره‌های درج‌شده در این سایت تماس بگیرید.
پست قبلی
پست بعدی
دیدگاه خود را با ما در میان بگذارید