تحریک مغناطیسی مغز rtms و tms چیست؟ و هرچیزی که در مورد آن باید بدانید

تحریک مغناطیسی مغز یک روش نوین و غیرتهاجمی برای تحریک نواحی خاص مغز است که از تکانه‌ها یا پالس‌های مغناطیسی کوتاه برای تحریک نورون‌ها در نواحی خاص مغز استفاده می‌کند. این پالس‌ها می‌توانند به فعال کردن بخش‌های خاموش مغز یا آرام کردن بخش‌های بیش فعال کمک کنند. این روش به دو شکل اصلی tms (مخفف Transcranial Magnetic Stimulation) و rtms انجام می‌شود.

در روش TMS، پالس‌های مغناطیسی به طور موقت فعالیت‌های مغز را تحریک می‌کنند، در حالیکه دستگاه آر تی ام اس نوعی از TMS است که تکانه‌های الکتریکی مکرر و با فرکانس‌های خاص به یک ناحیه خاص از مغز اعمال می‌شود. در این مقاله به این می‌پردازیم که دستگاه rtms چه کاربردی دارد و برای چه افرادی مناسب است؟ سپس برای دریافت خدمات می‌توانید به مرکز تحریک مغناطیسی مغز در کلینیک پزشک اول مراجعه نمایید.

تحریک مغناطیسی مغز چیست؟

تصور کنید مغز شما مانند یک ارکستر بزرگ است. هر بخش از مغز مانند یک نوازنده است که وظیفه‌ای خاص را بر عهده دارد. گاهی اوقات، برخی از نوازندگان (بخش‌های مغز) به درستی کار نمی‌کنند و این می‌تواند منجر به مشکلاتی شود. دستگاه TMS مانند یک مترونوم است که می‌تواند به نوازندگان (بخش‌های مغز) کمک کند تا دوباره باهم هماهنگ شوند.

پس تحریک مغناطیسی مغز  (Transcranial magnetic stimulation)  به زبان ساده یعنی استفاده از میدان‌های مغناطیسی برای تغییر فعالیت مغز. این میدان‌ها، از طریق یک دستگاه خاص به مغز فرستاده شده و باعث تحریک یا تغییر در فعالیت‌های عصبی می‌شوند. به عبارت ساده‌تر، این روش از طریق امواج می‌تواند به مغز کمک کند تا بهبود یابد یا مشکلاتش رفع شود، بدون اینکه نیاز به جراحی یا داروهای خاصی باشد.

درمان با دستگاه آر تی ام اس در واقع یک روشی غیرتهاجمی است که در آن از میدان مغناطیسی برای تحریک سلول‌های عصبی مغز استفاده می‌شود. TMS بر ناحیه قشر پیشانی مغز که وظیفه کنترل خلق‌وخو را بر عهده دارند تاثیر می‌گذارد. زمانی که فرد دچار افسردگی اساسی می‌شود فعالیت این قسمت از مغز کاهش می‌یابد؛ اما می‌توان با استفاده از پالس‌های مغناطیسی متمرکز، سلول‌های عصبی موجود در این ناحیه را تحریک کرد تا مجددا عملکرد طبیعی خود را به دست آورند. با این روش علائم افسردگی به‌مرور کاهش می‌یابد. مهم‌ترین کاربرد تحریک مغناطیسی مغز درمان افسردگی‌های مقاوم به درمان است.

آشنایی با دستگاه tms

دستگاه TMS یک وسیله پزشکی است که برای اعمال میدان‌های مغناطیسی به مغز انسان استفاده می‌شود. این دستگاه، با تولید پالس‌های مغناطیسی، می‌تواند مناطق خاصی از مغز را تحریک کند. در واقع تحریک مغناطیسی مغز tms یک روش غیرتهاجمی است که از پالس‌های مغناطیسی برای تحریک سلول‌های عصبی در مغز استفاده می‌کند، به این معنی که نیازی به جراحی یا دارو ندارد. این دستگاه از دو بخش اصلی تشکیل شده است:

• یک سیم‌پیچ الکترومغناطیسی که به دور سر بیمار قرار می‌گیرد و پالس‌های مغناطیسی را برای تحریک مغز تولید می‌کند.
• کنسول (نوعی کامپیوتر) که برای کنترل سیم پیچ و تنظیم فرکانس، شدت و طول پالس‌های مغناطیسی استفاده می‌شود.

در این روش، فرد بدون نیاز به بیهوش شدن بر روی صندلی نشسته و هنگامی که سیم پیچ روشن می‌شود، یک میدان مغناطیسی ایجاد می‌کند. این میدان مغناطیسی از جمجمه عبور می‌کند و سلول‌های عصبی را در مغز تحریک می‌کند. تحریک سلول‌های عصبی می‌تواند فعالیت الکتریکی مغز را تغییر دهد.

جلسات درمان معمولاً 30 تا 60 دقیقه طول می‌کشد و ممکن است به مدت 4 تا 6 هفته و 5 روز در هفته تکرار شود. البته پزشک ممکن است بر اساس تغییراتی که در علائم شما مشاهده می‌شود، تغییراتی در برنامه درمانی اعمال کند.

تفاوت دستگاه rtms و tms

TMS اصطلاح کلی برای روشی است که از پالس‌های مغناطیسی کوتاه برای تحریک سلول‌های عصبی در مغز استفاده می‌کند. دستگاه آر تی ام اس هم نوع خاصی از TMS است. تفاوت اصلی بین این دو در نحوه اعمال این پالس‌های مغناطیسی است:

• تحریک مغناطیسی tms مغز: می‌تواند شامل اعمال یک پالس منفرد یا تعداد کمی از پالس‌های مغناطیسی باشد. این نوع از TMS بیشتر برای اهداف تحقیقاتی و نقشه‌ برداری مغز مورد استفاده قرار می‌گیرد تا برای درمان
• تحریک مغناطیسی مغز rtms: شامل اعمال پالس‌های مکرر با فرکانس و شدت خاص به یک ناحیه خاص از مغز می‌شود. این روش درمانی معمولا برای شرایطی مانند افسردگی، اضطراب و درد مزمن به کار می‌رود

تحریک مغناطیسی مغز چه چیزی را نشان می دهد؟

دستگاه آر تی ام اس ابزاری قدرتمند برای بررسی و تعدیل فعالیت مغز است. این روش می‌تواند اطلاعات ارزشمندی در مورد عملکرد مغز ارائه دهد و نشان می‌دهد که مغناطیس به عنوان یک روش غیرتهاجمی برای تحریک مستقیم و غیرمستقیم سلول‌های عصبی مغز به کار می‌رود. این روش به ما امکان می‌دهد تا فعالیت مغزی را به طور موقت تغییر دهیم، اطلاعات بیشتری در مورد عملکرد مغز به دست آوریم و همچنین برخی اختلالات عصبی و روانی را درمان کنیم.

با تحریک مناطق خاص مغز و مشاهده پاسخ‌های رفتاری و فیزیولوژیکی، می‌توان به نقشه‌های دقیق‌تر از عملکرد مغز و تعیین نقش آنها در عملکردهای مختلف مانند حرکت، حس، حافظه و زبان دست یافت. همچنین با تحریک یک منطقه خاص از مغز و مشاهده تغییرات فعالیت در مناطق دیگر، می‌توان به درک بهتر نحوه ارتباط و همکاری بخش‌های مختلف مغز پرداخت.

علاوه بر این با بررسی تفاوت‌های فعالیت مغزی در افراد مبتلا به اختلالات عصبی و روانپزشکی مانند افسردگی، اضطراب، اسکیزوفرنی و آلزایمر و افراد سالم، می‌توان به درک بهتر علل و مکانیسم‌های این بیماری‌ها دست پیدا کرد.

تحریک مغناطیسی مغز برای چه بیماری هایی کاربرد دارد؟

تحریک مغناطیسی مغز به عنوان یک روش درمانی غیرتهاجمی، معمولاً در مواردی که سایر گزینه‌های درمانی موثر نبوده‌اند، استفاده می‌شود و می‌تواند جایگزینی برای الکتروشوک درمانی نیز محسوب شود.

با اینکه تحقیقات در مورد تحریک مغز rtms و tms هنوز در مراحل اولیه است، اما دستگاه rtms و  tms توانسته برای درمان افسردگی و اضطراب، وسواس فکری-عملی (OCD)، سردرد میگرنی و ترک سیگار، تاییدیه سازمان غذا و دارو آمریکا را دریافت کند. این روش عمدتاً برای درمان افسردگی مورد استفاده قرار می‌گیرد، به‌خصوص در افرادی که به داروهای ضدافسردگی و روان‌درمانی پاسخ نمی‌دهند.

به طور کلی مطالعات بیشتری برای تعیین اثربخشی و عوارض جانبی این روش در درمان طیف وسیع‌تری از اختلالات عصبی و روانپزشکی از جمله پارکینسون، آلزایمر، روان‌گسیختگی یا اسکیزوفرنی، اختلال دوقطبی و انواع اعتیاد مورد نیاز است.

همچنین تحقیقات نشان می‌دهد که این روش ممکن است در بهبود بیماری‌های دیگری مانند اختلال شخصیت مرزی، درد مزمن، اختلالات خوردن، فیبرومیالژیا، استرس پس از سانحه، عوارض سکته مغزی، وزوز گوش، آسیب تروماتیک مغز و دیگر بیماری‌ها و مشکلات عصبی و روانی و سایر بیماری‌ های مغز و اعصاب مؤثر باشد.

تحریک مغناطیسی مغز برای درمان افسردگی

تحریک مغناطیسی مغز برای افسردگی یکی از روش‌های رایج درمانی است. این روش، به ویژه در مواردی که داروهای ضدافسردگی و روان‌درمانی به اندازه کافی موثر نباشند، به عنوان یک گزینه درمانی جایگزین درنظر گرفته می‌شود.

نحوه عملکرد TMS در درمان افسردگی به این صورت است که TMS با تحریک نواحی خاص مغز که در تنظیم خلق و خو نقش دارند، به افزایش فعالیت نورون‌ها در این مناطق کمک می‌کند. این افزایش فعالیت می‌تواند به کاهش علائم افسردگی مانند غم، ناامیدی، بی‌انگیزگی و اختلال در خواب و اشتها کمک کند.

تحریک مغناطیسی مغز برای چه کسانی مفید است؟

تحریک مغز از نوع مغناطیسی، ممکن است برای افرادی که به داروها یا روش‌های درمانی دیگر پاسخ نمی‌دهند، مفید باشد. همچنین برای افرادی که تردید دارند یا از اثرات جانبی داروها نگران هستند، این روش می‌تواند یک گزینه مناسب باشد. افرادی که با اختلالات روانی و عصبی مانند افسردگی، اختلالات اضطرابی، OCD، اختلال دوقطبی و سایر بیماری‌های مغزی و عصبی دست و پنجه نرم کرده‌اند، می‌توانند از این روش بهره‌مند شوند. تحریک مغناطیسی مغز rtms و tms برای همه افراد مناسب نیست و زنان باردار، افراد مبتلا به صرع، افرادی که از ایمپلنت‌های فلزی در سر خود استفاده می‌کنند و افرادی که سابقه تشنج دارند، نباید از TMS استفاده کنند.

مزایای tms چیست ؟

روش درمانی tms دارای مزایای متفاوتی است که در ادامه به آن‌ها می‌پردازیم:

• درمان غیر تهاجمی: این روش در دسته روش‌های غیرتهاجمی قرار می‌گیرد و بدون نیاز به جراحی یا برش انجام می‌شود. افرادی که از تحریک مغناطیسی مغز استفاده می‌کنند بعد از هر جلسه می‌توانند فعالیت‌های عادی و روزمره خود را از سر بگیرند؛
• بدون نیاز به بیهوشی و درمان سرپایی: تداخلی با سایر روش‌های درمانی ندارد. هم‌زمان با این روش جدید، می‌توان از دارودرمانی یا روان‌درمانی استفاده کرد.
• بدون عوارض و مطمئن: بی‌خطر است. مهم‌ترین عارضه rTMS تشنج است؛ اما این عارضه بسیار نادر است و احتمال وقوع آن کمتر از 0.01 درصد است. سایر عوارض جانبی این روش جدید، خفیف هستند و بعد از چند دقیقه رفع می‌شوند؛
• اثرگذاری مناسب: موثر است. میزان موفقیت تحریک مغناطیسی متناسب با شرایط افراد است؛ اما تحقیقاتی که تا به امروز انجام شده به‌وضوح نشان می‌دهد این روش قادر به کنترل و درمان انواع اختلالات است؛
• درمان بدون درد: خوشبختانه در طی فرایند درمان، مشکلی برای بیمار از نظر احساس درد و ناراحتی وجود ندارد.
• عدم تداخل با سایر روش‌های درمانی: هم‌زمان با این روش جدید، می‌توان از دارودرمانی یا روان‌درمانی استفاده کرد.

عوارض تحریک مغناطیسی مغز  چیست؟

تحریک مغناطیسی rtms و tms به طور کلی یک روش ایمن و غیرتهاجمی است، اما ممکن است برخی از افراد نسبت به آن حساسیت نشان دهند یا عوارضی از جمله سردرد، درد در محل تحریک، سرگیجه، بی‌خوابی، اسپاسم عضلانی، وزوز موقت گوش یا تغییرات در بینایی و شنوایی (هایپراکوزیس) را تجربه کنند. این عوارض خفیف و گذرا هستند.

همچنین در برخی موارد نادر ممکن است عوارض جدی‌تری مانند تشنج، از دست دادن قدرت شنوایی، شیدایی (به ویژه در افرادی که از اختلال دو قطبی رنج می برند) رخ دهد، اما این اتفاقات بسیار نادر هستند.

نکات قبل از تحریک مغناطیسی مغز

قبل از انجام تحریک مغناطیسی مغز rtms، لازم است اقداماتی انجام شود تا اطمینان حاصل شود که این روش برای شما مناسب و ایمن است. این اقدامات شامل معاینه فیزیکی توسط پزشک مغز و اعصاب  یا روانپزشک و احتمالاً انجام آزمایشات آزمایشگاهی یا ارزیابی‌های روانپزشکی می‌شود.

باید مطمئن شوید که وضعیت سلامتی شما مناسب است و هیچ موانعی برای انجام این روش وجود ندارد، از جمله بارداری یا تلاش برای باردار شدن، وجود هر گونه ایمپلنت فلزی آهنی در جمجمه، مصرف داروهای خاص، سابقه تشنج یا سابقه خانوادگی صرع، اختلالات سلامت روان، سابقه آسیب مغزی، سردردهای مکرر یا شدید و تجربه قبلی از این روش. ضمنا قبل از شروع درمان، یک سری محافظ شنوایی به بیمار داده می‌شود تا روی گوش‌های خود قرار داده و از صدای پالس ایجاد شده و امواج مغناطیسی دچار ناراحتی و آسیب شنوایی نشود.

نکات بعد از انجام tms

پس از انجام تحریک مغناطیسی مغز rtms و tms، برخی نکات را باید رعایت کنید:

• بعد از درمان با دستگاه آر تی ام اس استراحت کنید. می‌توانید به خانه بروید و به فعالیت‌های عادی خود ادامه دهید، اما از انجام فعالیت‌های سنگین یا استرس‌زا خودداری کنید
• بعد از TMS رانندگی نکنید. ممکن است تا چند ساعت پس از آن دچار سرگیجه یا تاری دید شوید
• اگر پزشک شما دارو تجویز کرده است، آن را طبق دستور مصرف کنید
• اگر عوارض جانبی شدیدی را تجربه کردید، فوراً به پزشک خود اطلاع دهید
• توصیه‌های پزشک خود را پیگیری کنید و برنامه درمانی خود را به دقت دنبال کنید، از جمله حضور به موقع در جلسات درمانی

نحوه انجام tms

ابتدا تمامی اشیا حساس به مغناطیس مانند جواهرات از بیمار گرفته می‌شود. سپس روی صندلی مخصوص می‌نشیند و پدهای مخصوص برای گوش، به او داده می‌شود. سپس محل دقیق قرارگیری کویل روی سر بیمار توسط اپراتور مشخص می‌شود. سپس آستانه حرکتی بیمار یا حداقل قدرت مغناطیسی برای ایجاد انقباض با توجه به شرایط بیمار تعیین می‌شود و براساس آن برنامه درمانی مشخصی برای بیمار تعیین می‌گردد.

در تمام طول درمان اپراتور در کنار بیمار بوده و وضعیت او را بررسی می‌کند و بیمار فقط صدای ناشی از امواج مغناطیسی را حس می‌کند. مدت زمان هر جلسه و تعداد جلسات در هفته با توجه به شرایط بیمار متغیر خواهد بود ولی به طور کلی هر جلسه حدود 20-40 دقیقه زمان می‌برد.

هزینه تحریک مغناطیسی مغز

هزینه تحریک مغناطیسی مغز متغیر است و ممکن است بسته به مکان، تخصص پزشک، تعداد جلسات درمانی و نوع دستگاه TMS و نوع بیمه متفاوت باشد. به طور متوسط، هر جلسه درمان با تحریک مغناطیسی مغز rtms و tms در ایران، بین 1 تا 3 میلیون تومان است. اما برخی بیماری‌ها و شرایط ممکن است نیاز به جلسات تکراری داشته باشند که می‌تواند هزینه کل را افزایش دهد. همچنین برخی بیمه‌ها ممکن است هزینه این روش درمانی را بصورت جزئی یا کامل پوشش دهند.

مرکز تحریک مغناطیسی مغز TMS  پزشک اول

کلینیک پزشک اول به عنوان مرکزی جامع و فوق تخصصی در زمینه مغز و اعصاب و روان در ایران با برتری در تخصص‌های مغز و اعصاب و روان، بدون نیاز به مصرف دارو، خدمات تشخیصی و درمانی را ارائه می‌دهد. هدف اصلی این مرکز، ارتقاء سطح دانش عمومی جامعه و ایجاد استانداردهای بالا برای ارائه خدمات به مراجعه‌کنندگان است. با بهره‌گیری از بهترین پزشکان و اساتید مغز و اعصاب و روان کشور، این مرکز آماده‌ ارائه خدمات با بالاترین سطح کیفیت به مراجعین محترم است.

سخن پایانی

امیدواریم که توضیحات ارائه شده در این مقاله به شما کمک کرده باشد تا بهترین تصمیم را برای بهبود سلامتی خودتان یا عزیزانتان بگیرید. تلاش کردیم تا اطلاعاتی جامع و مفید در حوزه تحریک مغناطیسی مغز rtms و tms ارائه دهیم. برای کسب اطلاعات بیشتر درباره دستگاه rtms، می‌توانید به وب سایت پزشک اول مراجعه کنید یا با شماره تلفن درج شده در سایت تماس بگیرید.

کلینیک پزشک اول