نوروفیدبک چیست ؟ همه چیز در مورد نوروفیدبک تراپی

نوروفیدبک توانسته است توجه افراد بسیاری را در سال‌های اخیر به خود جلب کند. این روش درمانی با ارائه اطلاعاتی لحظه‌ای درباره فعالیت مغز، می‌تواند به افراد کمک کند روی امواج مغزی خود کنترل بیشتری داشته باشند. در ادامه این مطلب، به هر آنچه که باید درباره نوروفیدبک تراپی بدانید، مانند، فواید، عوارض و انواع آن می‌پردازیم.

نوروفیدبک چیست و چه کاربردی دارد؟

نوروفیدبک، که به عنوان بیوفیدبک EEG نیز شناخته می‌شود، یکی از روش‌های پیشرفته در حوزه بیوفیدبک است که هدف آن آموزش مغز برای تنظیم خود و بهبود عملکرد آن است. این روش غیردارویی از طریق ارائه بازخوردهای بصری یا صوتی به فرد، به او کمک می‌کند تا آگاهانه فعالیت‌های مغزی خود را مشاهده و کنترل کند. در طول جلسات نوروفیدبک، فرد می‌تواند تغییرات امواج مغزی خود را به صورت لحظه‌ای مشاهده کند و از طریق بازی یا مشاهده ویدئوها، یاد بگیرد که چگونه مغز خود را به وضعیت مطلوب‌تری هدایت کند. این آموزش‌ها به مرور زمان باعث می‌شود که مغز به صورت خودکار و ناهشیار، الگوهای سالم‌تری را دنبال کند، که به بهبود عملکردهای شناختی و کاهش علائم اختلالات روانی منجر می‌شود.

نوروفیدبک به عنوان یک ابزار قوی در توان‌بخشی و کنترل عملکرد مغز شناخته شده و به افراد کمک می‌کند تا با افزایش آگاهی از جریان‌های مغزی، توانایی بیشتری در کنترل ارادی آنها پیدا کنند. به عبارت دیگر، هدف این روش درمانی این است که امواج مغزی خود را با استفاده از بازخورد آموزش دهید. بازخورد می‌تواند تصویری یا صوتی باشد و آموزش مغز می‌تواند با بازی‌کردن یا مشاهده ویدئو انجام شود.

مزایای نوروفیدبک

فواید این روش درمانی عبارت‌اند از:

• بهبود بیماری‌های روانی: این روش درمانی می‌تواند به کاهش علائم اضطراب، افسردگی، بی‌خوابی، اختلال استرس پس از سانحه، اختلال وسواس فکری و عملی و اعتیاد کمک کند
• بهبود عملکرد شناختی: این روش درمانی با بهبود تمرکز، توجه و حافظه می‌تواند به بهبود عملکرد تحصیلی و حرفه‌ای کمک کند
• بهبود سلامت جسمی: تحقیقات نشان می‌دهند که این روش درمانی می‌تواند به مدیریت درد مزمن و بهبود کیفیت خواب کمک کند. همچنین نوروفیدبک تراپی می‌تواند درمانی مکمل برای میگرن و آسیب تروماتیک مغزی باشد.
• ماندگاری بالا: این روش درمانی، دارای ماندگاری طولانی مدت است و به مغز آموزش می‌دهد تا خود را تنظیم کند.
• هزینه مناسب: هزینه درمان نوروفیدبک نسبت به سال‌ها درمان با دارو به صرفه است.
• بدون عارضه خاص: روشی بدون عارضه است و کارکرد مغز را نرمال می‌سازد.

عوارض نوروفیدبک چیست؟

همچنین عوارض نوروفیدبک تراپی که به‌خودی‌خود برطرف می‌شوند، عبارت‌اند از:

• خستگی ذهنی: ازآنجایی‌که مغز شما در طول جلسات این روش درمانی انرژی بیشتری مصرف می‌کند، ممکن است دچار خستگی ذهنی شوید؛ بنابراین، می‌توان گفت که خستگی ذهنی یکی از متداول‌ترین عوارض جانبی این روش درمانی محسوب می‌شود
• استرس: ازآنجایی‌که آموزش مغز تجربه‌ای جدید است، ممکن است دچار استرس شوید. زمانی که با این روش درمانی آشنا شوید، جلسات آرامش‌بخش و حتی سرگرم‌کننده خواهند شد
• سردرد و سرگیجه: برخی از افراد ممکن است سردرد و سرگیجه خفیفی را در طول آموزش مغز تجربه کنند. اگر دچار این عوارض جانبی می‌شوید، به پزشک خود اطلاع دهید تا با انجام تغییراتی از ایجاد آن‌ها جلوگیری کند
• حواس‌پرتی: حواس‌پرتی در طول جلسات عادی است و پس از جلسه به‌سرعت برطرف می‌شود

چه بیماری هایی با بیوفیدبک قابل درمان هستند؟

بیوفیدبک می‌تواند به درمان بیماری‌هایی مانند اضطراب، افسردگی، اختلال استرس پس از سانحه، بیش‌فعالی، سندرم خستگی مزمن، درد مزمن، یبوست، صرع، بی‌اختیاری روده و مثانه، فیبرومیالژیا، فشارخون بالا، بی‌خوابی، سردرد میگرنی، سردرد تنشی، بیماری حرکت، سندرم رینود و وزوز گوش کمک کند. در پاسخ به این سوال که نوروفیدبک تراپی برای جه کسانی مفید است؟ باید گفت که این روش درمانی می‌تواند برای افراد مبتلا به بیماری‌ها یا شرایط زیر مفید باشد:

بیش فعالی

تحقیقات نشان می‌دهند که 30 جلسه نوروفیدبک تراپی می‌تواند به‌اندازه محرک‌های متداول به کاهش علائم بیش‌فعالی کمک کند. همچنین برخی از افراد پس از این روش درمانی دیگر نیازی نیست داروهای بیش‌فعالی خود را مصرف کنند.

درمان استرس و اضطراب

تحقیقی در زمینه تأثیر نوروفیدبک بر خلق و انواع اختلالات اضطرابی در بزرگسالان نشان داد که این روش درمانی می‌تواند به بهبود علائم بیماران مبتلا به اختلال استرس پس از سانحه یا اختلال اضطراب فراگیر به‌صورت قابل توجهی کمک کند.

لاغری

محققان بر این باور هستند که این روش درمانی می‌تواند به تعدیل مدارهای مغزی قشر که نقشی در خودکنترلی و رفتارهای خوردن ایفا می‌کنند، کمک کند. همچنین تحقیقی نشان داد که این روش درمانی می‌تواند اختلال پرخوری، دیگر اختلالات مرتبط با خوردن و ولع غذا را به‌صورت قابل توجهی بهبود دهد؛ بنابراین، می‌توان گفت که نوروفیدبک تراپی می‌تواند ابزار ارزشمندی برای لاغری باشد.

اختلالات حرکتی

برای افرادی که پس از سکته مغزی یا آسیب‌های مغزی با مشکلات حرکتی مواجه هستند، نوروفیدبک می‌تواند به بهبود عملکرد حرکتی و توانبخشی کمک کند.

افسردگی

نوروفیدبک می‌تواند به بهبود فعالیت‌های مغزی مرتبط با خلق و خو کمک کند و به افرادی که به درمان‌های دارویی یا روان‌درمانی پاسخ نمی‌دهند، کمک کند. این روش می‌تواند به تنظیم نواحی مغزی که در افسردگی نقش دارند، اثر گذاشته و علائم را کاهش دهد.

اختلالات خواب

افرادی که با مشکلات خواب مواجه هستند، مانند بی‌خوابی یا اختلالات خواب، ممکن است از نوروفیدبک بهره‌مند شوند. این روش می‌تواند به تنظیم فعالیت‌های مغزی مرتبط با خواب و بیداری کمک کند.

تفاوت بیوفیدبک با نوروفیدبک در چیست؟

بیوفیدبک طیف وسیعی از پاسخ‌های بدن مانند ضربان بدن، پاسخ گالوانیکی پوست (برای مثال، تعریق)، فعالیت عضله و فعالیت الکتریکی مغز را اندازه‌گیری می‌کند. مهم‌ترین تفاوت بین نوروفیدبک و بیوفیدبک این است که اولی تنها فعالیت امواج مغزی را اندازه‌گیری می‌کند و دومی می‌تواند همه موارد ذکرشده را اندازه‌گیری کند. به همین دلیل، نوروفیدبک با نام بیوفیدبک EEG نیز شناخته می‌شود.

انواع نوروفیدبک

انواع نوروفیدبک تراپی عبارت‌اند از:

• نوروفیدبک سنتی: این نوع روش درمانی روی آموزش فرکانس‌های امواج مغزی مرتبط با شرایط مختلف تمرکز می‌کند. برای مثال، در این نوع روش درمانی، افراد مبتلا به بیش‌فعالی تلاش می‌کنند امواج مغزی مرتبط با تمرکز را افزایش دهند و افراد مبتلا به اضطراب تلاش می‌کنند امواج مغزی با فرکانس بالا را کاهش دهند
• نوروفیدبک امتیاز Z: نوروفیدبک امتیاز Z امواج مغزی افراد مختلف را با یک پایگاه‌داده مقایسه می‌کند. این روش با فراهم‌سازی بازخورد بر اساس تجزیه‌وتحلیل آماری، تلاش می‌کند که فعالیت امواج مغزی افراد را به سمت محدوده‌ای متوسط‌تر تشویق کند. این نوع به‌ویژه برای بهبود بی‌نظمی یا عدم تعادل فعالیت مغز مناسب است
• نوروفیدبک لورتا: نوع توموگرافی الکترومغناطیسی با وضوح پایین از تکنیک‌های تصویربرداری پیشرفته برای فراهم‌سازی بازخورد در ساختارهای عمیق مغز استفاده می‌کند. این نوع رویکرد هدفمندتری برای بهبود نواحی یا مدارهای خاصی از مغز است و به‌ویژه برای بهبود شرایط پیچیده مرتبط با ساختارهای عمیق مغز مناسب است.

لورتا نوروفیدبک چیست؟

لورتا نوروفیدبک به عنوان یک روش پیشرفته از نوروفیدبک، از تکنولوژی توموگرافی الکتروانسفالوگرافی با وضوح پایین (LOw Resolution Electromagnetic Tomography) برای تجزیه و تحلیل و بهبود فعالیت‌های مغزی استفاده می‌کند. این تکنیک به کمک تحلیل داده‌های نوار مغز EEG، نقشه‌های دقیق‌تری از فعالیت‌های مغزی را در نواحی عمقی‌تر مغز ارائه می‌دهد. هدف این روش، بهبود تنظیم و عملکرد مغز از طریق آموزش و تمرین فعالیت‌های مغزی خاص است.

طول درمان با نوروفیدبک

هر جلسه نوروفیدبک تراپی حدود 45 تا 60 دقیقه طول می‌کشد. 15 الی 30 دقیقه برای قراردادن و تنظیم حسگرها لازم است و آموزش مغز حدود 30 دقیقه طول می‌کشد. بیشتر مراکز درمانی 60 دقیقه برای هر بیمار رزرو می‌کنند تا مطمئن شوند که هیچ کاری باعجله انجام نخواهد شد و زمانی برای ارائه توضیحاتی درباره نتایجی که شما تجربه می‌کنید، وجود دارد.

تعداد جلسات نوروفیدبک

ازآنجایی‌که آموزش EGG نوعی فرایند یادگیری است، نتایج آن به‌تدریج مشاهده خواهد شد. بیشتر بیماران می‌توانند پیشرفته اولیه را در 10 جلسه اول مشاهده کنند و با 20 جلسه، به اهداف خود دست پیدا کنند. افراد مبتلا به بیش‌فعالی و اختلال کمبود توجه ممکن است به 40 جلسه یا حتی بیشتر نیاز داشته باشند.

هزینه جلسات نوروفیدبک تراپی

هزینه جلسات این روش درمانی به محل مطب و تجربه و تخصص پزشک مغز و اعصاب و دکتر روانپزشک بستگی دارد؛ بنابراین، اگر می‌خواهید اطلاعاتی دقیق درباره هزینه جلسات این روش درمانی به دست آورید، به پزشک معتبری مانند پزشکان کلینیک پزشک اول مراجعه کنید.

نکات قبل از انجام دادن نوروفیدبک

قبل از انجام نوروفیدبک تراپی، حتما نکات زیر را رعایت کنید:

• به‌خوبی استراحت کنید: حتما شب قبل از جلسه درمانی به‌اندازه کافی بخوابید؛ زیرا، خواب‌آلودگی می‌تواند باعث شود که بازخورد تغییریافته‌ای یا بازخورد کمتری دریافت کنید. ازآنجایی‌که این روش درمانی نوعی فرایند یادگیری است، مطمئن شوید که مغز شما انرژی کافی برای یادگیری دارد. فرض کنید که جلسه درمانی، جلسه مطالعه یا جلسه کاری است و حتما به‌اندازه کافی برای آن استراحت کنید. به خاطر داشته باشید که کودکان به 10 الی 12 ساعت، نوجوانان به 9 ساعت و بزرگسالان به 7 الی 8 ساعت خواب نیاز دارد
• هیچ‌گونه موادی را به موی خود نزنید: ازآنجایی‌که ژل مو باعث می‌شود که حسگرهای نوار مغز نتوانند تماس مناسبی با پوست سر شما داشته باشند و زمان تنظیم حسگرها را افزایش می‌دهد، از استفاده از آن خودداری کنید. همچنین استفاده بیش از حد از محصولاتی مانند ژل، نوار مغز را مختل می‌کند. بهتر است پیش از جلسه درمانی، موی خود را بشویید و خشک کنید
• عینک تجویزشده خود را به جلسه درمانی بیاورید: در طول جلسه، باید به صفحه‌نمایش رایانه نگاه کنید و روشنایی آن به‌صورت مکرر افزایش و کاهش می‌یابد. اگر چشم‌پزشک عینکی را برای شما تجویز کرده است، حتما آن را با خود به جلسه درمانی بیاورید تا تنش چشم در طول جلسه کاهش یابد

اقدامات لازم حین نوروفیدبک تراپی

در طول جلسات درمانی در مرکز نوروفیدبک، رعایت برخی نکات و اقدامات می‌تواند به بهبود اثربخشی درمان و افزایش راحتی شما کمک کند. در زیر به مهم‌ترین اقدامات لازم اشاره شده است:

1. حفظ آرامش و راحتی

سعی کنید در طول جلسه آرام باشید و از هر گونه تنش یا استرس دوری کنید. آرامش ذهنی و جسمی به بهبود نتایج نوروفیدبک کمک می‌کند.

2. تمرکز بر روی تمرینات

در طول جلسه، تمرکز خود را بر روی تمرینات و وظایفی که از شما خواسته می‌شود، حفظ کنید. این تمرینات ممکن است شامل مشاهده فیلم یا بازی ویدئویی باشد که با فعالیت مغزی شما کنترل می‌شود.

3. گوش دادن به دستورالعمل‌ها

به دقت به دستورالعمل‌ها و راهنمایی‌های متخصص نوروفیدبک گوش دهید و سعی کنید آن‌ها را به درستی انجام دهید. تعامل و همکاری شما با متخصص بسیار مهم است.

4. ارتباط با متخصص

اگر در طول جلسه احساس ناراحتی یا مشکلی داشتید (مانند خارش یا سردرد)، حتماً آن را به متخصص اطلاع دهید تا بتوانند تنظیمات لازم را انجام دهند.

5. حفظ ثبات و عدم حرکت زیاد

سعی کنید تا حد امکان بدن و سر خود را ثابت نگه دارید و از حرکت‌های ناگهانی خودداری کنید، زیرا این کار می‌تواند در ثبت دقیق فعالیت‌های مغزی اختلال ایجاد کند.

6. نفس‌گیری منظم

به تنفس خود توجه کنید و سعی کنید نفس‌های عمیق و منظم بکشید. این کار می‌تواند به کاهش تنش و افزایش تمرکز کمک کند.

7. عدم نگرانی از نتایج فوری

به خاطر داشته باشید که نوروفیدبک یک فرایند درمانی تدریجی است و ممکن است نتایج آن فوراً قابل مشاهده نباشد. نگرانی از نتایج زودهنگام می‌تواند تمرکز شما را کاهش دهد.

8. گوش دادن به بازخوردهای صوتی و تصویری

سیستم نوروفیدبک از طریق بازخوردهای صوتی و تصویری به شما نشان می‌دهد که مغزتان چگونه عمل می‌کند. توجه به این بازخوردها و تلاش برای بهبود آن‌ها بخشی از درمان است.

9. رعایت اصول بهداشتی

اطمینان حاصل کنید که الکترودها به درستی بر روی پوست سر قرار گرفته‌اند و در صورت احساس ناراحتی، این موضوع را با متخصص در میان بگذارید.

با رعایت این نکات، می‌توانید به بهبود اثربخشی جلسات نوروفیدبک و دستیابی به نتایج مطلوب‌تر کمک کنید.

نکات بعد از انجام دادن نوروفیدبک

پس از پایان هر جلسه نوروفیدبک، به مدت 30 دقیقه از نگاه‌کردن به صفحه‌نمایش گوشی یا تلویزیون خودداری کنید؛ زیرا، ممکن است روی اثربخشی این روش درمانی تأثیر بگذارند. تمام تلاش خود را انجام دهید تا به‌اندازه کافی بخوابید، هر روز ورزش کنید و از تکنیک‌هایی برای مدیریت استرس خود استفاده کنید تا جلسه بعدی به‌خوبی پیش برود.

مرکز نوروفیدبک در پزشک اول

شما عزیزان میتوانید در مرکز نوروفیدبک در تهران جلسات نوروفیدبک خود را بر اساس برنامه‌ای شخصی‌سازی‌شده بگذرانید. پزشکان کلینیک اعصاب و روان  پزشک اول تمام تلاش خود را خواهند کرد تا بهترین و مؤثرترین درمان‌ها را برای بهبود بیماری و افزایش کیفیت زندگی شما تجویز کنند. همین امروز می‌توانید نوبتی برای ملاقات با پزشکان این کلینیک و کسب اطلاعات بیشتر درباره این روش درمانی رزرو کنید.

جمع‌بندی

نوروفیدبک تنها روشی برای آموزش مغز و کاهش علائم بیماری‌های مختلف نیست و می‌تواند به بهبود به‌زیستی، عملکرد و سلامت مغز نیز کمک کند. مهم نیست با کمک نوروفیدبک تراپی می‌خواهید به چه هدفی دست پیدا کنید، با مراجعه منظم به مرکز ارائه‌کننده این خدمت درمانی، می‌توانید تغییرات مثبت قابل توجهی را مشاهده کنید.