سندروم دم اسبی چیست | علائم، علت و درمان سندرم کودا اکوینا

سندروم دم اسبی یکی از بیماری‌ های ستون فقرات و نخاع است که عوارض شدیدی دارد و موجب آسیب به نخاع می‌شود. حال سؤال اینجاست چرا بیماری دم‌اسبی رخ می‌دهد؟ دلیل اصلی اهمیت این بیماری ارتباط مستقیم آن با نخاع است. ازاین‌رو برای درمان این بیماری باید شناخت دقیق‌تری از دلایل بروز این سندروم داشت. علائم سندروم دم‌اسبی گاهی ناشناخته می‌مانند، اما شناخت این علائم می‌تواند به تشخیص زودرس و درمان آن کمک زیادی کند. پس با ما همراه باشید تا به طور مفصل در مورد سندرم دم اسبی صحبت کنیم و دلایل بروز و روش‌های درمان آن را نیز به شما بگوییم.

سندروم دم اسبی

سندروم دم اسبی چیست ؟

حتما می‌دانید نخاع در سراسر ستون فقرات کشیده شده است و از اهمیت بالای آن خبر دارید. در انتهای ستون فقرات تعدادی از عصب‌ها به شکل دم اسب کشیده شده‌اند، به همین دلیل به آن اعصاب دم اسبی گفته می‌شوند. این اعصاب وظیفه کنترل حرکات لگن و مثانه را به عهده دارند. حال اگر این اعصاب تحت فشارهای غیر عادی قرار گیرند و عارضه‌ای برای فرد ایجاد کنند، به آن سندرم دم اسبی یا سندرم کودا اکوینا می‌گویند. سندروم کودا اکونیا یا دم‌اسبی یک بیماری عصبی و نخاعی است. عدم تشخیص و درمان به موقع این عارضه می‌تواند باعث آسیب دائمی، از کارافتادگی و حتی فلج فرد شود. به همین دلیل باید برای تشخیص و درمان درست، سریعا به دکتر ستون فقرات مراجعه کرد.

علائم سندرم دم اسبی : نشانه های CES

یکی از نشانه‌های بیماری سندرم دم اسب، اختلال در عملکرد جنسی است. نداشتن کنترل روی این اندام و عدم حس در این ناحیه می‌تواند نشانه‌های ابتلا به این سندروم باشد. یکی دیگر از نشانه‌های اصلی سندروم کودا اکونیا، ازدست‌دادن کنترل مثانه، یعنی ازدست‌دادن کنترل ادرار است. در این حالت بیمار درد شدیدی روی کمر احساس می‌کند.

مانند بی اختیاری مثانه، ازدست‌دادن کنترل بر روی روده نیز از نشانه‌های دیگر این سندروم است. این امر باعث می‌شود که فرد قادر به مدیریت و کنترل حرکات روده خود نباشد. در این صورت فرد حتماً باید به پزشک مراجعه کند و آزمایش دهد. همچنین احساس درد شدید در ناحیه انتهایی کمر، به‌ویژه در خط دم‌اسبی، از نشانه‌های اصلی سندروم کودا اکونیا است. این درد بسیار شدید بوده و معمولاً با کمر درد عادی تفاوت‌های زیادی دارد. علاوه بر این نداشتن حس در ناحیه پایینی از کمر تا نوک انگشتان، از دیگر نشانه‌های این بیماری است. ازدست‌دادن قوای حرکتی به‌صورت کامل یا نیمه‌کامل نیز می‌تواند نشانه این بیماری باشد.

علل ابتلا به سندروم کودا اکوینا

دلایل زیادی برای مبتلا شدن به بیماری سندروم دم اسبی وجود دارد. یکی از دلایل اصلی ابتلا به این بیماری واردشدن ضربه‌های شدید به کمر است. این ضربه‌ها معمولاً در تصادفات یا سقوط از ارتفاع اتفاق می‌افتند و می‌توانند باعث آسیب به نخاع دم‌اسبی شده و اعضای پایین‌تر از کمر را فلج کنند. عفونت استخوان یا استئومیلیت نیز یکی از دلایل مهم سندروم دم‌اسبی است. اگر این عفونت در ستون فقرات رخ دهد، ممکن است باعث افزایش فشار غیرعادی بر کانال نخاعی در ناحیه دم‌اسبی شود.

افزایش وزن زیاد نیز می‌تواند یکی از دلایل سندروم دم‌اسبی باشد. این افزایش وزن باعث افزایش فشار روی استخوان‌های نگهدارنده بدن می‌شود و می‌تواند منجر به تنگی کانال نخاعی در ناحیه دم‌اسبی گردد. همچنین تومور نخاعی که در کانال نخاعی به وجود می‌آید، می‌تواند باعث ایجاد فشارهای غیرعادی روی نخاع شده و در نهایت به سندروم دم‌اسبی منجر شود.

توجه داشته باشید که اگر سابقه چنین بیماری‌هایی را دارید، حتماً آزمایش‌های لازم برای بررسی سندروم دم‌اسبی را انجام دهید. این بیماری بسیار خطرناک است و نیاز به تشخیص و درمان سریع دارد تا از عوارض شدید آن جلوگیری شود.

ام آر آی از کمر

احتمال ابتلا به سندروم دم اسبی در چه افرادی بالاتر است؟

تحقیقات جدید نشان داده است که سندرم دم اسب بیشتر از جنسیت و نژاد، در اثر عوامل فیزیکی ایجاد می‌شود. این بیماری که با نام سندرم کودا اکوینا هم شناخته می‌شود، به‌عنوان یک مورد اورژانسی و خطرناک مطرح است. افرادی که به فتق دیسک کمر مبتلا هستند در معرض ابتلا به این بیماری نیز قرار دارند. زمانی که ستون فقرات زیر فشار یا کشیدگی قرار می‌گیرد و یا ضربه‌های محکمی به آن وارد شده و دیسک‌های بین مهره‌ای دچار برآمدگی می‌شوند، احتمال بروز این سندرم افزایش می‌یابد.

این بیماری معمولاً با درد شدید، ازدست‌دادن کنترل روی مثانه و احساس درد یا بی‌حسی در ناحیه پایینی کمر همراه است. همچنین افراد مسن نیز نسبت به جوان‌ترها بیشتر در معرض ابتلا به این بیماری هستند. باگذشت زمان، دیسک‌های بین مهره‌ای و رباط‌های نگهدارنده در ستون فقرات به‌تدریج تخریب می‌شوند و حتی فشار یا کشیدگی کم ممکن است موجب بروز سندروم دم‌ اسبی در کهن‌سالان شود.

علاوه بر این افرادی که تومور یا ضایعه نخاعی دارند، به احتمال بیشتر به این بیماری نیز دچار می‌شوند همچنین التهاب یا عفونت در ناحیه نخاعی، تنگی کانال نخاعی، واردآمدن ضربات شدید به ناحیه کمر مانند اصابت گلوله، سقوط از ارتفاع یا تصادف، ناهنجاری‌های مادرزادی یا عوارض پس از عمل جراحی ستون فقرات نیز می‌توانند در بروز و تشدید سندرم CES نقش داشته باشند.

عوارض سندرم دم اسبی

این بیماری یک عارضه جدی است که می‌تواند عوارض دائمی برای بیمار ایجاد کند. برخی از عوارض سندرم کودا اکوینا عبارتند از:

بی اختیاری ادرار و مدفوع
ناتوانی در کنترل پاها و ناحیه تحتانی بدن
اختلالات عملکرد جنسی و اختلال کنترل مثانه
درد شدید در کمر و پاها

روش های تشخیص بیماری دم اسبی

تشخیص سندرم دم‌ اسبی اغلب با استفاده از تصویربرداری انجام می‌شود. به‌طورکلی مراحل تشخیص این بیماری به شرح زیر است:

تصویربرداری MRI: برای مشاهده وضعیت نخاع دم‌اسبی و تشخیص هر ناهنجاری یا فشار غیرعادی بر روی نخاع از ام‌آرآی استفاده می‌شود. در این روش بیمار تحت اسکن MRI قرار می‌گیرد. این تصاویر به پزشک اطلاعات دقیقی از وضعیت ستون فقرات و نخاع ارائه می‌دهد
میلوگرافی یا نخاع‌نگاری (Myelography): در مواردی که تصویربرداری MRI کافی نباشد، از نخاع‌نگاری استفاده می‌شود. یک ماده حاوی رادیو پاک (ماده‌ای که باعث شفافیت در تصاویر رادیوگرافی می‌شود) به ناحیه نخاع وارد شده و تصویربرداری انجام می‌گیرد
تست‌های عملکردی: توانایی بیمار در حرکات فیزیکی و واکنش به حس لامسه مورد ارزیابی قرار می‌گیرد. همچنین از بیمار تست‌هایی مانند نشستن، راه رفتن و انجام حرکات دیگر گرفته می‌شود. پزشک از این تست‌ها برای ارزیابی کنترل عضلات و تأثیر بیماری بر حرکات بیمار استفاده می‌کند
معاینات پزشکی: دکتر متخصص ستون فقرات در مورد سوابق خانوادگی، علائم و تجربیات بیمار اطلاعات کسب می‌کند. همچنین پزشک سؤالاتی درباره کنترل ادرار و مدفوع بیمار را می‌پرسد

طور درمان سندرم دم اسبی

طور درمان بیماری دم اسبی طولانی است و معمولا تا دو سال و حتی بیشتر بعد از عمل، درمان زمان می‌برد. معمولا بعد از دو سال بهبودی بیشتری صورت نمی‌گیرد. به همین دلیل بیمارانی که با مشکلات مثانه روبه رو هستند، باید سوندگذاری را یاد بگیرند چون فرایند درمان سندروم دم اسبی طولانی است.

روش های درمان سندرم دم اسبی

درمان این بیماری به‌شدت و نحوه تأثیر آن بر کیفیت زندگی فرد بستگی دارد. اما اغلب در موارد جدی‌تر، جراحی به‌عنوان یکی از راه‌های اصلی درمان مطرح می‌شود. برخی از نکات مهم درباره جراحی‌های مرتبط با بیماری دم‌اسبی عبارت‌اند از:

جراحی برای دفع فشار روی نخاع: این عمل برای برداشت فشار وارده روی نخاع بر اثر تنگی کانال نخاعی یا عدم توازن مهره‌های کمر انجام می‌شود. با استفاده از ابزارهای جراحی، پزشک می‌تواند تغییراتی در عصب‌ها و لامین‌های ستون فقرات ایجاد کند تا فشار از روی نخاع برداشته شود
جراحی برای برداشتن دیسک (دیسکتومی): جراح برای عادی‌سازی وضعیت نخاع، شروع به خارج‌کردن قسمتی از دیسک می‌کند که به نخاع فشار واردکرده است. این عمل باعث می‌شود فشار وارد به نخاع رفع شده و مشکلات دیسک برطرف شوند
فیزیوتراپی: معمولا فیزیوتراپ، تمریناتی را برای تقویت عضلات، کاهش التهاب و درد، افزایش استحکام و انعطاف پذیری به بیماری تجویز می‌کند. این تمرینات معمولا شامل تمرینات تقویتی عضلات شکمی، پشت ران، ناحیه پایینی بدن، زانو، پهلو و ... می‌شود.

پس از جراحی، فیزیوتراپی نیز در روند بهبودی و درمان بسیار مؤثر است. فیزیوتراپی می‌تواند به بیمار کمک کند تا پس از عمل جراحی به شرایط عادی بازگردد، عضلات تقویت شوند و کنترل بهتری بر روی حرکات به دست آید. همچنین اطلاعات مربوط به طول درمان نیز وابسته به میزان تأثیر بیماری بر فرد و پیشرفت درمان دارد.

جراحی برای درمان بیماری سندروم دم اسبی

نحوه پیشگیری از سندروم دم اسبی

پیشگیری از بیماری‌ها می‌تواند نقش بسیار مهمی در حفظ سلامتی ایفا کند. با بهبود سبک زندگی می‌توان از بروز مشکلات مربوط به ستون فقرات و نخاع جلوگیری کرد. به‌عنوان‌مثال توجه به حرکت‌های صحیح بدن در زمان بلندکردن اشیای سنگین می‌تواند فشار زیادی را از ستون فقرات کم کند. همچنین کنترل وزن نیز تأثیر بسیار زیادی در کنترل بیماری دارد، زیرا اضافه‌وزن می‌تواند فشار اضافی به ستون فقرات و نخاع اعصاب ایجاد کند.

علاوه بر این برنامه‌های ورزشی که به تقویت عضلات محیطی ستون فقرات و افزایش انعطاف‌پذیری کمک می‌کنند، می‌توانند در پیشگیری از مشکلات مربوط به ستون فقرات مؤثر باشند. توجه داشته باشید که در صورت وجود هر گونه علائم مشکوک یا درد مزمن در ناحیه کمر، بهتر است فوراً به پزشک مراجعه کنید. به‌طورکلی حفظ یک سبک زندگی فعال و سالم می‌تواند بهترین راه برای جلوگیری از بیماری‌ها و مشکلات مربوط به ستون فقرات باشد.

سخن پایانی

سندرم دم اسبی یکی از جدی‌ترین بیماری‌های مرتبط با ستون فقرات و نخاع است که در صورت عدم تشخیص و درمان به‌موقع، می‌تواند منجر به عوارض دائمی مانند فلج، بی‌اختیاری ادرار و مشکلات حرکتی شود. بااین‌حال، آگاهی از علائم هشداردهنده، مراجعه سریع به پزشک و انجام روش‌های تشخیصی مانند MRI می‌تواند نقشی حیاتی در جلوگیری از پیشرفت این بیماری داشته باشد.

از سوی دیگر، تغییر سبک زندگی مانند حفظ وزن مناسب، انجام تمرینات تقویتی و رعایت نکات ایمنی در فعالیت‌های روزمره می‌تواند به پیشگیری از بروز مشکلات نخاعی کمک کند. اگرچه درمان سندرم دم اسبی ممکن است زمان‌بر باشد، اما اقدام به‌موقع و پیگیری برنامه‌های درمانی مانند جراحی و فیزیوتراپی، شانس بهبودی را به‌طور چشمگیری افزایش می‌دهد. با توجه به اهمیت این بیماری، حفظ سلامتی ستون فقرات باید در اولویت زندگی همه ما قرار گیرد.