منظور از اختلالات شناختی چیست؟

آلزایمر، اختلالات رشدی، اختلالات شناختی و... تنها بخشی از بیماری‌ها و اختلالات شناختی محسوب می‌شوند که می‌توان با شناخت و مطالعه در مورد آن‌ها تا حد قابل‌توجهی آن را مهار کرد، اما ازآنجایی‌که برای بروز علائم این بیماری‌ها زمان زیادی لازم است، ممکن است مدت زیادی زندگی شخص بیمار خود و اطرافیانش بدون هیچ دلیلی با اختلال مواجه شود، ازاین‌روی شناخت علائم و نشانه‌های این دسته از اختلالات لازمه یک زندگی سالم است، پس برای آشنایی و کسب اطلاعات بیشتر در خصوص انواع اختلال‌های شناختی در ادامه با پزشک مغز همراه باشید.

انواع اختلالات شناختی کدامند؟

به‌طورکلی اختلالات شناختی CD می‌تواند وابسته به شرح‌حال بیمار به‌صورت خفیف یا شدید بروز کند، همچنین این دسته از اختلالات شناختی می‌توانند وابسته به طیف بیماری به انواع مختلفی تقسیم شوند که ازجمله مهم‌ترین آن‌ها می‌توان  موارد زیر را نام برد.

• زوال عقل
• اختلالات رشدی
• اختلالات مهارت حرکتی
• فراموشی 
• روان آشفتگی
• اعتیاد یا اختلال شناختی ناشی از مواد
• بیماری آلزایمر (شایع‌ترین اختلال شناختی)

عوامل مختلفی می‌توانند بر اختلالات شناختی مؤثر باشند که عدم تعادل هورمونی در رحم، مشکلات ژنتیکی، عدم بیان مناسب یک ژن و فقدان مواد مغذی مناسب در دوران نوزادی ازجمله مهم‌ترین آن‌ها برشمرده می‌شوند. همچنین در کنار موارد فوق مصرف بیش از حد الکل، استفاده از مواد مخدر، آسیب‌های فیزیکی، تغییرات فیزیکی دستگاه عصبی و... نیز می‌توانند منجر به اختلال در عملکرد شناختی در برخی افراد شوند.

دلایل بروز اختلالات شناختی کدامند؟

اگرچه هیچ دلیل واحدی برای اختلال خفیف شناختی وجود ندارد و این اختلالات ممکن است تا مدت زیادی در حالت اولیه باقی بمانند و هیچ علائمی نداشته باشند؛ اما در برخی موارد افسردگی و اضطراب در صورت عدم درمان می‌تواند بر این بیماری اثرگذار باشد. در کنار این موضوع و طبق آخرین تحقیقی که در بیماران مبتلا به آلزایمر انجام شد، مشاهدات پس از کالبدشکافی مغز وجود توده‌های پروتئینی به نام بتا آمیلوئید را نشان داد. ضمن اینکه کاهش جریان خون در مغز و سکته‌های خفیف نیز می‌توانند تا حد قابل‌توجهی در بروز اختلالات شناختی مؤثر باشند؛ اما با تمام این تفاسیر دلایل دیگری نیز برای اختلالات شناختی وجود دارند که در ادامه به آن‌ها اشاره خواهیم کرد.

• افزایش سن
• دیابت
• اعتیاد به سیگار
• فشارخون بالا
• کلسترول بالا
• چاقی
• روان شفتگی
• عدم فعالیت بدنی

نشانه‌ های ابتلا به اختلالات شناختی

در کنار علائمی نظیر گیجی و سردرگمی هویت که در اغلب افراد مبتلا به اختلالات روان‌شناختی کاملاً مشهود است، نشانه‌های دیگری نیز برای این بیماری وجود دارند که می‌توان از آن‌ها تحت عنوان زنگ خطر یادکرد. در ادامه این بخش مهم‌ترین نشانه‌های ابتلا به اختلالات شناختی که ممکن است در برخی مواقع در روزهای ابتدایی بروز کنند را معرفی کرده‌ایم.

• اختلال در قضاوت: برخی از اختلالات شناختی مخصوصاً در افراد مبتلا به بیماری آلزایمر دارای خطاهای حافظه‌ای بسیار معمول هستند. آن‌ها معمولاً نام‌هایی را که درگذشته به‌خوبی می‌شناختند را فراموش می‌کنند، ضمن اینکه در به‌خاطر سپردن برخی از کارهایی که درگذشته به‌راحتی از عهده آن برمی‌آمدند، دچار اختلال شوند و در یک وضعیت سردرگم به زندگی خود ادامه دهند.
• اختلالات عاطفی: عدم تعادل عاطفی و طغیان‌های عاطفی ازجمله مواردی هستند که می‌توانند افراد مبتلا به اختلالات روان‌شناختی را با مشکل مواجه کند. این دسته در افراد معمولاً زندگی در انزوا را بیشتر می‌پسندند.
• اختلالات فیزیکی: عدم هماهنگی دست‌وپا، چشمانی با ظاهر براق، رفتارهای غیرعادی و... از دیگر علائم و نشانه‌های افراد مبتلا به اختلالات روانشناختی محسوب می‌شوند.

تست تشخیص اختلالات شناختی

زمانی که علائم اولیه اختلال شناختی در یک کلینیک روانشناسی معتبر و توسط درمانگر بررسی شد، برای ارزیابی سلامت روان اشخاص ازنظر افسردگی، اضطراب، اختلالات یادگیری و... مورد بررسی قرار می‌گیرند. معمولاً تست‌های لازم برای ارزیابی بیماری متفاوت است که در ادامه این بخش مهم‌ترین آن‌ها را معرفی خواهیم کرد.

تست آلزایمر و زوال عقل

 این تست تخصصی در موسسه‌های ملی پیری و پس از بررسی‌های اولیه از فرد گرفته می‌شود و بعد از بررسی آزمایش‌ها، مطالعات بالینی و... نتیجه نهایی بیان می‌شود.

Mini-Cog

Mini-Cog یک ابزار سه‌دقیقه‌ای برای شناخت اختلالات روانشناختی است که دو جز مختلف دارد. تست یادآوری سه موردی برای حافظه و تست رسم ساعت ازجمله بخش‌های مهم این آزمون هستند.

مقیاس ارزیابی جهانی دمانس رولند (RUDAS)

معمولاً از این تست غربالگری برای وضعیت نهایی شخص مبتلا به زوال عقل، پارکینسون و... انجام می‌شود و نتیجه نهایی می‌تواند نقش مؤثری درروند درمان شخص ایفا کند.

ارزیابی شناختی مونترال (MoCA)

ارزیابی شناختی مونترال یک ابزار سریع و آسان است که می‌تواند برای استفاده در محیط‌های بالینی انجام شود، پس از بررسی نتایج و امتیازدهی می‌توان وضعیت بیمار را به‌خوبی تفسیر کرد.

مصاحبه غربالگری زوال عقل AD8

این آزمون کوتاه و حدوداً ۳ دقیقه‌ای محسوب می‌شود که به‌عنوان یک ابزار غربالگری اطلاعاتی طراحی‌شده است، آزمون زوال عقل شامل هشت سؤال بله یا خیر در مورد تغییرات در تفکر، حافظه و رفتار فرد است. معمولاً از ترکیب با Mini-COG، AD8 برای تشخیص تغییرات شناختی استفاده می‌شود.

معاینه عصبی

معاینه عصبی به‌عنوان بخشی از یک معاینه فیزیکی، برای انجام برخی از بیماری‌ها استفاده می‌شود. در طی پروسه معاینه وضعیت مغز، اعصاب، نخاع و... بیمار مورد بررسی قرار می‌گیرد. انجام این معاینات و آزمایش‌ها معمولاً برای افراد مبتلا به علائم بیماری پارکینسون، سکته مغزی، تومورها و... کاملاً ضروری است.

درمان اختلالات شناختی

به‌طورکلی روش‌های درمان اختلالات شناختی می‌تواند وابسته به عوامل مختلفی نظیر جنسیت، سن، وضعیت شخص، شرایط، میزان پیشرفت بیماری و... متفاوت باشد، اما ازجمله مؤثرترین روش‌های درمانی که برای مقابله با استرس، زوال عقلی، عملکرد بهتر مغز و... می‌توان استفاده کرد، هیدروژن درمانی مولکولی است، در این روش می‌توان با تقویت پاسخ‌های آنتی‌اکسیدانی و ضد تا حد زیادی به عملکرد مغز بهبود بخشید.

دارو درمانی اختلالات شناختی

ازجمله مؤثرترین و کم‌هزینه‌ترین روش‌های درمان اغلب بیماری‌ها مانند اختلال روانشناختی می‌توان به دارودرمانی اشاره کرد، اگرچه امروزه هیچ دارویی برای درمان زوال عقل و اختلالات روانشناختی وجود ندارد، اما بررسی‌ها نشان می‌دهد برخی از داروها می‌توانند علائم این بیماری را بهبود دهند؛ اما در کنار مصرف دارو توصیه‌های دیگر نیز وجود دارند که در ادامه آن‌ها را بررسی خواهیم کرد، برای آشنایی با داروها و روش‌های بهبود اختلالات روانشناختی توصیه می‌کنیم این بخش از مقاله را بادقت مطالعه کنید.

دونپزیل، ریواستیگمین و گالانتامین

اگرچه در ابتدا این امید وجود داشت که داروهایی مانند دونپزیل، Aricept، ریواستیگمین، گالانتامین و... تا حد قابل‌توجهی می‌توانند در درمان بیماری‌هایی مانند زوال مغز، آلزایمر و... مؤثر باشند، اما متأسفانه پس از آزمایش‌های متعدد عدم تأثیر این داروها روی بیماران مبتلا به اختلالات روانشناختی مشخص شد.

بازی

تحقیقات نشان می‌دهد که انجام بازی‌هایی نظیر پازل، جدول، سودوکو و غیره نیز می‌توانند تا حد قابل‌توجهی اختلال زوال مغز را مهار کنند، پس از بازی‌های فکری غافل نشوید.

سبک سالم زندگی

جالب است بدانیم که پیروی از یک سبک زندگی سالم، خطر ابتلا به زوال عقل را کاهش می‌دهد. همچنین ترک سیگار، عدم مصرف الکل، انجام ورزش، فعالیت‌های بدنی، حفظ تناسب وزن و... نیز می‌توانند تا حد قابل‌توجهی در درمان این اختلالات مؤثر باشند. به بیان ساده‌تر می‌توان گفت: پیروی از یک سبک سالم زندگی در کنار عدم مصرف مواد مخدر تا حد قابل‌توجهی می‌تواند از بروز این اختلال جلوگیری کند، ضمن اینکه امکان ابتلا به این بیماری‌ها را کاهش می‌دهد. پس به‌منظور عدم ابتلا بیماری‌های روانشناختی و بهبود آن‌ها پیروی از یک لایف‌استایل سالم را جدی بگیرید.

مصرف داروهای دیابت و کنترل فشارخون

متأسفانه تحقیقات نشان می‌دهد افراد مبتلا به دیابت یا فشارخون در صورت عدم مهار بیماری خود و عدم مصرف دارو می‌توانند بیشتر مستعد ابتلا به بیماری‌های روانشناختی باشند، ازاین‌روی بهتر است این دسته از افراد برای بهبود حافظه و عدم ابتلا به این اختلالات حتماً داروهای خود را به‌موقع و به‌اندازه مصرف کنند.

فعالیت اجتماعی

خود را به یک محل مشخص و یک روتین خاص محدود نکنید و تنها زمان خود را به کار و تحصیل اختصاص ندهید، بلکه استراحت و انجام کارهایی که از آن لذت ببرید نیز بخشی از فرایند زندگی شما شناخته می‌شود، پس حتماً تفریح، سرگرمی، دیدارهای دوستانه و... را در برنامه ماهانه یا هفتگی خود بگذارید، چراکه این دسته فعالیت‌های اجتماعی و استراحت‌های به‌موقع می‌توانند نقش بزرگی را در بهبود عملکرد مغز شما ایفا خواهند کرد.

جمع‌بندی

متأسفانه اختلالات شناختی و افسردگی به‌شدت باهم مرتبط هستند و بسیاری از بیماری‌های مرتبط با افسردگی در صورت عدم درمان می‌توانند زمینه بروز بسیاری از بیماری‌ها ازجمله آلزایمر و زوال مغز را فراهم کنند، ازاین‌روی می‌توان با تغییر سبک زندگی، مراجعه به کلینیک روان‌پزشکی و کلینیک روان شناسی و... تا حد قابل‌توجهی این بیماری را مهار کرد. از اینکه پزشک مغز را برای شناخت اختلالات روانشناختی انتخاب کردید، بسیار خرسندیم و امیدواریم که توانسته باشیم اطلاعات کلی لازم برای شناخت این بیماری را در اختیار شما قرار داده باشیم.

مخاطب گرامی حتماً تجربیات و نظریات خود را درزمینهٔ علائم اولیه این بیماری با سایت پزشک مغز به اشتراک بگذارید و همچنین اگر درزمینه انواع تست‌های شناخت بیماری‌های روانشناختی اطلاعات و تجربیات تازه‌تر و بیشتری دارید، آن را برای ما و دیگر مخاطبان سایت بنویسید.