اسکولیوز (انحراف ستون فقرات) چیست؟ آیا درمان می شود؟

اسکولیوز یک انحنای غیرطبیعی در ستون فقرات است، که معمولاً در بالای ستون فقرات و کمر دیده می‌شود. این بیماری اغلب در دوران رشد سریع کودکان و نوجوانان، به خصوص در دختران، شایع‌تر است. افراد مبتلا به بیماری اسکولیوز ممکن است انحنای ستون فقرات داشته باشند که باعث خم شدن به یک طرف و خروج شانه و باسن از حالت طبیعی می‌شود. این بیماری ممکن است در هر سنی ظاهر شود، اما معمولاً در اواخر نوجوانی مشاهده می‌شود. در این مقاله به طور جامع در مورد اسکولیوز صحبت می‌کنیم و از نشانه‌ها، روش تشخیص، راه درمان و هر آنچه که مربوط به این بیماری است، اطلاعاتی را در اختیارتان قرار می‌دهیم.

بیماری اسکولیوز چیست؟

اسکولیوز (Scoliosis) یکی از بیماری های ستون فقرات است که در آن، ستون فقرات به‌صورت غیرطبیعی به طرفین انحنا پیدا می‌کند. در حالت طبیعی، ستون فقرات از کنار دارای انحنای خفیف است، اما در اسکولیوز، این انحنا از نمای روبه‌رو یا پشت دیده می‌شود و می‌تواند به شکل "C" یا "S" باشد. این بیماری در هر سنی ممکن است رخ دهد، اما اغلب در دوران رشد سریع بدن، به‌ویژه در نوجوانی، بروز می‌کند.

تفاوت اسکولیوز و کیفوز در چیست؟

اسکولیوز و کیفوز هر دو از ناهنجاری‌های ستون فقرات هستند، اما تفاوت اصلی آن‌ها در نوع انحنا است. در اسکولیوز، انحنا به‌صورت جانبی و از نمای روبه‌رو یا پشت دیده می‌شود و ستون فقرات به شکل "C" یا "S" منحرف می‌شود. در حالی که در کیفوز، انحنا به سمت جلو و از نمای جانبی رخ می‌دهد و بیشتر در قسمت بالای پشت (ناحیه صدری) دیده می‌شود، که به قوز معروف است.

علت اسکولیوز اغلب ناشناخته است اما می‌تواند ناشی از عوامل مادرزادی، بیماری‌های عصبی-عضلانی یا آسیب باشد. در مقابل، کیفوز معمولاً به دلیل وضعیت نامناسب بدن، پوکی استخوان، یا بیماری‌های مهره‌ای ایجاد می‌شود. درمان اسکولیوز ممکن است شامل بریس یا جراحی باشد، در حالی که کیفوز اغلب با اصلاح وضعیت بدن، ورزش و در موارد شدید جراحی درمان می‌شود.

انواع اسکولیوز کدامند؟

بیماری اسکولیوز یا انحراف ستون فقرات می‌تواند در هر مرحله‌ای از زندگی ایجاد شود، اما شایع‌ترین سن شروع آن معمولاً بین ۱۰ تا ۱۵ سالگی، به‌ویژه در کودکان سنین مدرسه است. این ناهنجاری ستون فقرات در این سنین بسیار شایع است. انواع انحراف ستون فقرات بر اساس سن و علت ایجاد، عبارت‌اند از:

• ایدیوپاتیک 
• اسکولیوز دژنراتیو 
• اسکولیوز مادرزادی 
• اسکولیوز توراکوژنیک 
• اسکولیوز عصبی عضلانی یا میوپاتیک
• اسکولیوز سندرمی

انحراف ستون فقرات در نوزادان

اسکولیوز مادرزادی یک نقص در زمان تولد است که از چرخش و پیچ‌خوردگی ستون فقرات نوزاد به وجود می‌آید. این نوع ناهنجاری بسیار نادر بوده و تنها حدود یک نوزاد در هر ۱۰ هزار نوزاد به آن مبتلا می‌شود. این نوع انحراف ستون فقرات دارای انواع مختلفی است، از جمله نیم ترکیبی و منحنی جبرانی.

کجی ستون فقرات در کودکان

اسکولیوز در بیشتر مواقع پیش از سن بلوغ اتفاق می‌افتد که علت اصلی آن ناشناخته است، اما می‌تواند به مشکلات جدی منجر شود. حدود ۳ درصد از افراد در سنین بلوغ این عارضه را تجربه می‌کنند. درمان به‌موقع می‌تواند مشکلات این بیماری در آینده را کاهش دهد، اما در صورت عدم درمان، مشکلات ریوی و قلبی نیز ممکن است بروز کنند.

انحراف ستون فقرات در نوجوانان

اسکولیوز ایدیوپاتیک نوجوانان، شایع‌ترین نوع انحراف ستون فقرات در سنین نوجوانی است. این بیماری معمولاً افراد را در بازه سنی ۱۰ تا ۱۸ سال تحت‌تأثیر قرار می‌دهد و علائم آن شامل کمر درد، اختلاف ارتفاع شانه‌ها، دنده‌های ناهم‌سطح، برجستگی لگن، اختلاف در طول پاها، و خم شدن به یک طرف می‌شود.

کجی ستون فقرات در بزرگسالان

کجی ستون فقرات در بزرگسالان قابل پیشگیری نیست و علت ابتلا به اسکولیوز ایدیوپاتیک ناشناخته است. اسکولیوز دژنراتیو با گذشت زمان و با افزایش سن رخ می‌دهد. برای پیشگیری و مدیریت این بیماری، توصیه می‌شود یک برنامه تمرینی هوازی منظم و کم‌فشار را در کنار تمرینات تقویتی داشته باشید.

اسکولیوز در بارداری

انحراف ستون فقرات در دوران بارداری ممکن است رخ دهد و برای فرد باردار نگران‌کننده باشد. اما نوزاد در معرض خطر قرار نمی‌گیرد و لازم است برای مراقبت از فرد باردار که در ستون فقرات خود با انحراف مواجه است، تدابیر خاصی اتخاذ شود.

علت انحراف ستون فقرات چیست؟

علت شایع‌ترین نوع انحراف ستون فقرات، یعنی اسکولیوز ایدیوپاتیک، هنوز مشخص نشده است. بااین‌حال، به نظر می‌رسد که عوامل ارثی نقش مهمی در ابتلا به این بیماری دارند؛ زیرا این مشکل در برخی از افراد خانواده قابل مشاهده است. انواع نادرتر کجی ستون فقرات ممکن است به دلیل عوامل متنوعی مانند بیماری‌های عصبی عضلانی، نقص‌های مادرزادی، سابقه جراحی قفسه سینه در دوران نوزادی، آسیب یا عفونت ستون فقرات و ناهنجاری‌های نخاعی ایجاد شود. برای انواع نادرتر انحراف در ستون فقرات، علت مشخص و مرتبط با شرایط خاص می‌تواند مواردی نظیر بیماری‌های عصبی، نقص‌های مادرزادی یا آسیب‌های فیزیکی باشد.

علائم اسکولیوز کدامند؟

ناهنجاری اسکولیوز ممکن است باعث علائم متعددی شود که عبارت‌اند از:

• بیرون‌زدگی یک یا هر دو شانه 
• ناهماهنگی سر و لگن
• برآمدگی یا بالا آمدن غیرطبیعی یک یا هر دو باسن
• ارتفاع ناهماهنگ قفسه سینه 
• ناهمواری و نامتوازن بودن کمر
• تغییر ظاهر یا بافت پوست ستون فقرات
• خم‌شدن تمام بدن به یک طرف

در مطالعات نشان داده شده است که بخشی از افراد مبتلا به اسکولیوز ایدیوپاتیک هنگام تشخیص اولیه کمردرد داشته‌اند. برای تشخیص دقیق‌تر علل ممکنه، نیاز به معاینه کامل توسط دکتر ستون فقرات است. اسکولیوز ایدیوپاتیک ممکن است به دلیل تغییرات در قفسه سینه منجر به مشکلات ریوی شود. در برخی موارد، عملکرد ریه نیز کاهش یافته و نیاز به بررسی و درمان خاص دارد.

عوارض کجی ستون فقرات

اگرچه بیشتر افراد مبتلا به ناهنجاری اسکولیوز نوع خفیف هستند، اما در برخی موارد ممکن است این بیماری عوارض جدی ایجاد کند ازجمله اینکه در کجی ستون فقرات شدید، قفسه سینه فشار زیادی به ریه‌ها وارد کرده و تنفس را دشوار می‌کند. همچنین افرادی که در کودکی انحراف داشته‌اند ممکن است در بزرگسالی به مشکلات کمر، به‌خصوص در صورت عدم درمان مؤثر از طریق تغییرات ستون فقرات، دچار شوند.

ازطرفی بدتر شدن انحراف ستون فقرات می‌تواند به تغییرات ظاهری منجر شود، از جمله عدم توازن لگن و شانه‌ها، برجسته شدن دنده‌ها، جابه‌جایی کمر، تنه، و پهلو. در کل، اگرچه اکثر موارد کجی ستون فقرات به‌صورت خفیف هستند و به عوارض جدی منجر نمی‌شوند، اما در صورت اسکولیوز شدید، عوارض بیشتر و مشکلات جدی‌تر ممکن است پیش آید.

نحوه تشخیص انحراف ستون فقرات

اسکولیوز معمولاً از طریق معاینه فیزیکی، عکس‌برداری از جمله رادیوگرافی ستون فقرات، سی‌تی اسکن، یا ام‌آرآی استناد به تصاویر تشخیص داده می‌شود. برای اندازه‌گیری درجه و شدت انحنای ستون فقرات از روش کاب استفاده می‌شود.

نحوه اندازه‌ گیری انحراف ستون فقرات

تشخیص مثبت انحراف ستون فقرات بر اساس انحنای کرونر اندازه‌گیری شده در رادیوگرافی خلفی-قدامی، بیشتر از 10 درجه تعیین می‌شود. به طور کلی، اگر منحنی بیشتر از 25 تا 30 درجه باشد، نیاز به درمان و مراقبت دارد. منحنی‌های بیشتر از 45 تا 50 درجه به‌عنوان اسکولیوز شدید در نظر گرفته می‌شوند و معمولاً به درمان‌های تهاجمی نیاز دارند.

روش‌ های درمان اسکولیوز کدامند؟

درمان انحراف ستون فقرات به توجه به شدت انحنا ستون فقرات متفاوت است. کودکان با انحنای خفیف معمولاً نیاز به درمان ندارند، اما در صورت انحنای متوسط یا شدید، ممکن است دکتر ستون فقرات استفاده از بریس طبی یا حتی جراحی را تجویز کند. عواملی مانند بلوغ، شدت انحنا، و جنسیت افراد تأثیرگذار هستند. بلوغ و رشد استخوان کودکان می‌تواند در انتخاب روش‌های درمانی تأثیرگذار باشد، و در دختران خطر پیشرفت اسکولیوز بیشتر است.

درمان اسکولیوز با فیزیوتراپی

تمرینات کشش و تقویتی می‌توانند به کاهش درد کمر کمک کنند و ورزش نیز می‌تواند باعث حفظ وزن مناسب و کاهش فشار روی کمر شود. برخی افراد ممکن است از تمرینات فیزیوتراپی بهره‌مند شوند که به تسکین درد کمک می‌کند، اما در بهبود انحنای ستون فقرات تأثیر چندانی ندارد.

درمان انحراف ستون فقرات با طب سنتی

در اسکولیوز که باعث انحنای ستون فقرات می‌شود، افراد ممکن است به دلیل عدم تعادل عضلانی و ناهماهنگی در وضعیت بدنی با دردهای اسکلتی و عضلانی روبرو شوند. از روش‌های مختلفی مانند طب سوزنی سنتی یا مدرن به‌عنوان یک ابزار درمانی، برای درمان این دردها و بهبود حرکت و عملکرد طبیعی می‌توان استفاده کرد.

حرکات اصلاحی اسکولیوز

حرکات اصلاحی شامل تمرینات قدرتی، استقامتی، تنفسی و کششی هستند که به چند مورد اشاره خواهیم کرد:

• کشش کمر با توپ 
• کششش کمر با استفاده از حوله لوله شده 
• کشش کمر در حالت ایستاده 
• خم شدن به جلو یا به پشت روی توپ

ماساژ برای درمان انحراف ستون فقرات

نوعی ماساژ به نام tapotement با استفاده از دستگاه کوبه‌ای برای درمان این انحراف استفاده می‌شود و می‌تواند عضلات شما را آرام کند.

درمان اسکولیوز با عمل جراحی

جراحی برای کودکان با بیماری اسکولیوز ممکن است جلوگیری از پیشرفت انحنای ستون فقرات در بزرگسالی و کاهش ظاهر ناخوشایند ستون فقرات را فراهم کند. پزشکان در مواردی که انحنای ستون فقرات بیشتر از 40 درجه و علائم پیشرفت بیماری وجود دارد، معمولاً جراحی را توصیه می‌کنند. جراحی می‌تواند از طریق شکم یا پشت انجام شود، و برای بزرگسالان با انحنای ستون فقرات بیشتر از 50 درجه و علائم آسیب عصبی یا مشکلات عملکردی دیگر، جراحی معمولاً توصیه می‌شود.

کمربند طبی انحراف ستون فقرات

کمربند اسکولیوز با کمک فشار آرام به ستون فقرات کمک می‌کند و از ادامه حرکت ستون فقرات به‌صورت منحنی جلوگیری می‌کند. استفاده مداوم از این بریس می‌تواند انحنای ستون فقرات را بهبود بخشد و نیاز به جراحی را در آینده کاهش دهد. در مواردی که بیماری پیشرفت می‌کند، جراحی ممکن است ضروری شود.

آیا می‌ توان از بیماری اسکولیوز پیشگیری کرد؟

پیشگیری از اسکولیوز برای فردی که مبتلا به این بیماری نشده است، ممکن نیست. شایعات مرتبط با آسیب‌های ورزشی یا وزن کوله پشتی به عنوان علت اصلی این بیماری صحت ندارند. حالت بدن ناصحیح یا نحوه ایستادن و نشستن نیز به طور مستقیم با احتمال ابتلا به کجی ستون فقرات ارتباط ندارد.

سخن پایانی

اسکولیوز انحای قسمت بالای ستون فقرات یا کمر است که در هر سنی دیده می‌شود. علت این بیماری دقیق مشخص نیست و در اغلب موارد نیازی به درمان ندارد. اگر با مطالعه این مطلب باز هم سوالاتی در مورد این بیماری دارید، می‌توانید از طریق پل‌های ارتباطی درج شده در سایت، با کلینیک پزشک اول تماس بگیرید.