علل و علائم اختلال اضطراب جدایی و نحوه درمان آن

گریه‌های مداوم، سعی بر نگه‌داشتن مادر یا پدر در هنگام خروج از منزل، ترس از تنهایی خوابیدن، امتناع از خاموش‌کردن برق و... تنها بخشی از علائم اضطراب جدایی در کودکان است که تا حد قابل‌توجهی این علائم در کودکان تا سن ۳ سالگی طبیعی است، اما عدم توجه به این علائم و ماندگاری آن‌ها می‌تواند زمینه بروز بسیاری از اتفاقات متعدد را فراهم کند که ازجمله ساده‌ترین آن‌ها می‌توان به تداخل در فعالیت روزانه کودک و عدم تمرکز او اشاره کرد. این اختلال در صورت عدم درمان می‌تواند در بزرگ‌سالی نیز زمینه بسیاری از بیماری‌های جسمی را فراهم کند. اکنون‌که در حال مطالعه این مقاله از سایت پزشک مغز هستید، این نوید را به شما می‌دهیم که در این مقاله سعی بر این داریم تا شما را علائم، عوارض و روش‌های درمان این بیماری که یکی از انواع اختلالات اضطرابی است، آشنا کنیم، خوشبختانه این اختلال قابل‌درمان است، برای شناخت بیشتر این بیماری این مقاله را از دست ندهید.

اختلال اضطراب جدایی در نوزادان

اضطراب جدایی امری بسیار رایج در نوزادان است، معمولاً نوزادان در سنین ۶ ماهگی الی ۳ سالگی به علت وابستگی به مادر یا پدر ممکن است، گریه کنند. این گریه‌ها زمانی تشدید می‌شوند که پدر یا مادر را در هنگام نیاز نبینند. در اغلب مواقع این موضوع امری بسیار طبیعی است و درواقع این بخشی از رشد کودک شناخته می‌شود. چراکه نوزاد هم‌زمان با شناخت اطراف می‌تواند با افراد خانواده ارتباط بگیرد و در صورت نبود آن‌ها احساس ناامنی کند. ضمن اینکه گریه‌های مداوم نوزاد در محیطی که همه برای او غریبه هستند، نیز امری کاملاً طبیعی است و نیاز به نگرانی چندانی ندارد، البته مشروط بر اینکه گریه کودک ناشی از بیماری‌هایی نظیر دل‌درد، سرماخوردگی و... نباشد.

اختلال اضطراب جدایی در کودکان

اختلال اضطراب جدایی یا (SAD) وضعیتی است که در آن کودک هنگام دوری از خانه یا جداشدن از یکی از عزیزان که معمولاً از او مراقبت می‌کند، دچار ترس و گریه شود. در برخی موارد این اختلال تا حدی شدید می‌شود که کودک بافکر جدایی از آن‌ها نیز دچار علائم فیزیکی مانند سردرد یا معده درد می‌شود. این اختلال در سنین بیش از ۶ سال می‌تواند تحت عنوان بیماری شناخته شود و باید برای درمان کودک تدبیری اندیشید. چراکه عدم توجه به این موضوع می‌تواند کودک را از فعالیت‌های عادی او مانند رفتن به مدرسه، بازی با کودکان دیگر، یافتن دوست جدید و... بازدارد.

اگرچه این اختلال در بین کودکان در هفته اول مدرسه نیز امری طبیعی شناخته می‌شود، اما اگر این امر بیش از ۴ هفته طول بکشد، می‌تواند منجر به بروز بیماری‌های جسمی در کودک شود. این اختلال رایج معمولاً به طور مساوی بین دختران و پسران تأثیر می‌گذارد و می‌تواند تا مدت زیادی زندگی آن‌ها دچار اختلال کند.

اختلال اضطراب جدایی در بزرگسالان

یک تحقیق علمی در سال ۲۰۱۳ نشان داد که برخلاف نظر روان‌پزشکان که تصور می‌کردند ترس از جدایی تنها تا مقطع سنی نوجوانی می‌تواند زندگی یک شخص مختل کند، اشتباه بوده است و این اختلال در صورت عدم درمان می‌تواند تا مقطع بزرگ‌سالی زندگی شخص را تحت شعاع قرار دهد. معمولاً اختلال اضطراب جدایی یا اختلالات روانی (DSM-5) در بزرگ‌سالی زمانی اتفاق می‌افتد که فرد ترس یا اضطراب مفرط در مورد جدایی از کسانی که به آن‌ها وابسته است را تجربه می‌کند.

این اختلال و ترس از مرگ یا جدایی مادر، پدر، فرزند، شریک زندگی و... می‌تواند به طور قابل‌توجهی بر زندگی شخص تأثیر بگذارد تا جایی که بیمار دائماً در طول روزبه این می‌اندیشد که قرار است به‌زودی عزیزانش را از دست بدهد و همین تفکرات می‌تواند زمینه بروز سردرد، سرگیجه، تپش قلب، حملات پانیک و در برخی مواقع تشنج را برای او پدید آورد.

علت اضطراب جدایی چیست؟

در یک نگاه کلی بسیار طبیعی است که کودک خردسال هنگام مواجهه با جدایی‌های معمول از والدین واکنش نشان دهد، همچنین نوجوانان و جوانان در هنگام جدایی از والدین باهدف سفر یا تحصیل در دانشگاه دچار یک دلهره خفیف شوند و این دلهره خفیف و ناراحتی ممکن است تا مدتی با آن‌ها همراه باشد.

اما در پاسخ به سؤال اضطراب جدایی چیست باید گفت که اگر علائم بیان‌شده بیش از اندازه باشد تا جایی که کودک از رفتن به مدرسه پشیمان شود و یا جوان از تحصیل در شهر یا کشور دیگری امتناع کند، اکنون می‌توان بیان کرد که فرد دچار اختلال اضطراب جدایی است. متأسفانه موضوعی که اغلب والدین در چنین شرایطی گمان می‌کنند این است که فرزند کودک یا جوان آن‌ها عادت خواهد کرد! درصورتی‌که عدم درمان این بیماری می‌تواند موجب انتقال این بیماری به اطرافیان و افسردگی خود شخص شود. ضمن اینکه تداوم این اضطراب می‌تواند زمینه بروز بسیاری از بیماری‌های جسمی را برای شخص فراهم کند.

علائم اختلال اضطراب جدایی کدامند؟

گاهی اختلالات روانی و اضطراب جدایی درست زمانی تشخیص داده می‌شود که کودک تا مدت زیادی با این علائم، بدون بروز زندگی کرده است و در سنین بزرگ‌سالی این اختلال را طبیعی می‌داند، حتی اگر این اختلال آثار بدی را بر زندگی و فعالیت روزانه او بگذارد؛ اما با تمام این تفاسیر والدین امروزی نباید نسبت به این اختلال بی‌توجه باشند و اگر فرزند دلبندشان دارای علائم زیر است، باید حتماً به روانشناس کودک مراجعه کنند.

بی‌خوابی

بی‌خوابی و مشاهده کابوس‌های تکراری و ترس کودک از اتاق‌خواب ازجمله رایج‌ترین علائم این اختلال شناخته می‌شود؛ اما این نکته را فراموش نکنید که در برخی مواقع نظیر تب، سرماخوردگی یا مشاهده فیلم نامناسب طبیعی بی‌خوابی کاملاً طبیعی باشد، اما اگر کودک دائماً برای خوابیدن مقاومت می‌کند، بهتر است او را نزد روانشناس ببرید.

کناره‌گیری اجتماعی

معمولاً افراد مبتلا به اختلال اضطراب ممکن است از موقعیت‌های اجتماعی دوری کنند و از قضاوت خجالت بکشند و دائماً احساس بی‌کفایتی کنند. کمبود اعتمادبه‌نفس از دیگر علائم این اختلال شناخته می‌شود.

فوبیای خاص

ترس از آب، ترس از ارتفاع، حشره یا پرواز نیز از دیگر علائم این بیماری هستند، معمولاً این دسته از افراد از فعالیت‌هایی که دیگران از آن لذت می‌برند، واهمه دارند.

عرق، لرزش و شب ادراری در کودکان

اگرچه سه علائم فوق می‌تواند با برخی از بیماری‌های جسمی مشترک باشد، اما تداوم این سه علامت همراه با سایر علامت‌ها می‌تواند به‌عنوان یکی از راه‌های شناخت این اختلال محسوب شوند.

وحشت و مشکلات گوارشی

حالت تهوع، اسهال، معده درد، حملات پانیک، درد در قفسه سینه، تنگی نفس و... در صورت تداوم و اختلال در فعالیت‌های روزانه به‌عنوان علائمی شناخته می‌شوند که برای درمان آن باید به پزشک مراجعه کرد. نکته مهمی که در این بخش لازم است متذکر شویم این است که تحقیقات نشان می‌دهد منشأ اضطراب جدایی می‌تواند ژنتیکی باشد، پس اگر والدین این بیماری را در برهه‌ای از زندگی خود تجربه کرده‌اند، بهتر است بیشتر به علائم و فعالیت‌های کودک خود توجه کنند.

عوارض اضطراب جدایی

متأسفانه اضطراب جدایی اگر به‌موقع درمان نشود، می‌تواند تأثیر بدی را در زندگی شخص بگذارد، ازاین‌روی بهتر است پس از شناخت عوارض این اختلال برای درمان آن چاره‌ای اندیشید. به‌طورکلی نشانه‌های زیر می‌توانند به‌عنوان عوارض اختلال اضطراب جدایی شناخته شوند.

• امتناع از تنها خوابیدن 
• کابوس‌های تکراری با موضوع جدایی
• نگرانی مداوم 
• فوبیا مرگ یا گم‌شدن اعضای خانواده 
• امتناع از رفتن به مدرسه 
• بی‌میلی نسبت به‌تنهایی
• شب ادراری کودکان

نحوه درمان اختلال اضطراب جدایی

اگر همواره دارای اضطراب، حملات پانیک، سر درد، سرگیجه، افسردگی، تپش قلب و... را تجربه می‌کنید، بهتر است بدانید که این اختلالات می‌تواند زمینه بسیاری از بیماری‌ها نظیر ضعف سیستم ایمنی، فشارخون، دیابت و... را افزایش دهد، ازاین‌روی بهتر است به‌جای انکار این اختلال در اولین فرصت به یک کلینیک روانشناسی معتبر مراجعه کنید و در مورد بیماری خود با روان‌پزشک صحبت کنید و تحت‌نظر او برای درمان این بیماری اقدام کنید. در برخی موارد نیز خودتان می‌توانید برای بهبود این اختلال روش‌های زیر را امتحان کنید.

• صحبت با خانواده یا دوست صمیمی 
• استفاده از یک وبگاه یا شبکه مجازی برای بیان حالت خود
• نوشتن وضعیت خود روی کاغذ
• گنجاندن ورزش در روتین زندگی 
• خواب کافی 
• استفاده از تکنیک‌های کاهش استرس 
• تفریح کردن در طول هفته 
• انجام کاری‌هایی که حالتان را خوب می‌کند.
• رژیم غذایی سالم و مناسب
• گوش‌دادن به موسیقی ملایم
• عمیق نفس‌کشیدن

جمع‌بندی

در این مقاله توضیح دادیم که اضطراب جدایی درواقع یک ترس و اضطراب طبیعی در نوزادان نوپا است، اما وقتی این اضطراب در سنین بالاتر در رفتار کودک یا بزرگ‌سال مشهود باشد، می‌تواند منجر به اختلال در زندگی او شود. خوشبختانه این اختلال توسط متخصصین قابل درمان است، بنابراین اگر کودکتان دارای این اختلال است می‌توانید با خیال راحت به روان‌پزشک کودک و در صورتی که بزرگ سال هستید به روان پزشک مراجعه کنید. اضطراب اجتماعی به کمک دارو و یا تکنیک‌های خاص قابل‌درمان است، پس جای نگرانی نیست.

از اینکه تا پایان یکی دیگر از مقالات این سایت با ما همراه بودید، بسیار سپاسگزاریم. حتماً تجربیات خود را درزمینه علائم اختلال اضطراب جدایی در بزرگ‌سالی و تجربه درمان آن با ما به اشتراک بگذارید.